Tyranka (owady)

Tyranka
	Platydracus
	Thomson, 1858
	; tyranka wrzosowiskowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	kusaki
Plemię	Staphylinini
Podplemię	Staphylinina
Rodzaj	Platydracus
	Typ nomenklatoryczny
	Staphylinus stercorarius Olivier, 1795
Synonimy
	Bemasus Mulsant et Rey, 1876; Chitocompsus Bernhauer, 1913; Nesiolinus Bernhauer, 1915; Euryolinus Bernhauer, 1915; Plesiolinus Bernhauer, 1917; Neotasgius G. Müller, 1925; Chaetodracus G. Müller, 1926; Paraplatydracus Levasseur, 1980; Tropoplatydracus Levasseur, 1980;
	Bemasus Mulsant et Rey, 1876; Chitocompsus Bernhauer, 1913; Nesiolinus Bernhauer, 1915; Euryolinus Bernhauer, 1915; Plesiolinus Bernhauer, 1917; Neotasgius G. Müller, 1925; Chaetodracus G. Müller, 1926; Paraplatydracus Levasseur, 1980; Tropoplatydracus Levasseur, 1980;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tyranka^[1] (Platydracus) – rodzaj chrząszczy z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków.

Takson ten został wprowadzony w 1858 roku przez Carla Gustafa Thomsona^[2]. Dawniej traktowany był jako podrodzaj w rodzaju Staphylinus^[3].

Chrząszcze o wydłużonym ciele. Głowę mają w zarysie trapezowatą z rozszerzonym tyłem i wyraźnymi kątami tylnymi, gęsto i silnie punktowaną, zaopatrzoną w krótkie i krępe czułki oraz ustawione skośnie do jej podłużnej osi oczy. Aparat gębowy ma dwupłatową wskutek głębokiego wykrojenia wargę górną, krępe żuwaczki z podłużną bruzdą na nasadowym odcinku zewnętrznej krawędzi oraz głaszczki szczękowe o ostatnim członie dłuższym i węższym niż poprzedni. Przedtułów cechuje się dobrze zaznaczoną górną krawędzią epipleury przedplecza. Śródpiersie ma bardzo wąski wyrostek biodrowy. Odwłok ma tylny brzeg piątego tergitu z jasną, błoniastą obwódką. Przednia para odnóży ma u obu płci rozszerzone stopy, a środkowa i tylna uzbrojone w kolce golenie^[3].

Kusaki te zasiedlają lasy i pola, gdzie występują w ściółce, pod kamieniami, w odchodach i gnijącej materii organicznej. Ich ofiarami padają larwy i poczwarki owadów, a także inne bezkręgowce, w tym ślimaki^[3].

Przedstawiciele rodzaju występują w krainach: palearktycznej, nearktycznej, neotropikalnej, orientalnej i etiopskiej z Madagaskarem włącznie^[2]. W Polsce stwierdzono 4 gatunki^[4] (zobacz też: kusakowate Polski).

Do rodzaju należy ponad 180 opisanych gatunków^[2]:

Platydracus acupunctipennis (Bernhauer, 1907)
Platydracus aeneipennis (Cameron, 1930)
Platydracus aeneoacreus (Cameron, 1930)
Platydracus aeneoniger (Bernhauer, 1933)
Platydracus allardi (Levasseur, 1967
Platydracus amamiensis Ito, 1982
Platydracus asemus (Kraatz, 1859)
Platydracus associatus (Bernhauer, 1937)
Platydracus aureofasciatus (Motschulsky, 1862)
Platydracus aurichalceus (Cameron, 1941)
Platydracus auroaeneus (Cameron, 1938)
Platydracus auronotatus (Fauvel, 1895)
Platydracus aurosericans (Fairmaire, 1891)
Platydracus bakeri (Bernhauer, 1915)
Platydracus basicornis (Fauvel, 1895)
Platydracus becquarti (Bernhauer, 1938)
Platydracus bengalensis (Bernhauer, 1914)
Platydracus biguttatus (Bernhauer, 1937)
Platydracus birmanus (Fauvel, 1895)
Platydracus biseriatus (Sharp, 1884)
Platydracus bocandei (Fagel, 1951)
Platydracus bodongi (Bernhauer, 1906)
Platydracus borneensis Rougemont, 2015^[5]
Platydracus brachycerus Smetana et Davies, 2000
Platydracus bredoi (Fagel, 1950)
†Platydracus breviantennatus Cai et al., 2014^[6]
Platydracus brevicornis (Motschulsky, 1862)
Platydracus brevipennis Smetana and Davies, 2000
Platydracus bruchi (Bernhauer, 1934)
Platydracus bryanti (Cameron, 1918)
Platydracus caliginosus (Erichson, 1839)
Platydracus campestris Coiffait, 1977
Platydracus cantharophagus (Fagel, 1950)
Platydracus castaneus (Nordmann, 1837)
Platydracus catalonicus Coiffait, 1967
Platydracus centralis (Sharp, 1884)
Platydracus chalcescens (Sharp, 1889)
Platydracus chalcocephalus (Fabricius, 1801)
Platydracus chapmani (Bernhauer, 1933)
Platydracus chinensis (Bernhauer, 1914)
Platydracus chrysotrichopterus (Scheerpeltz, 1933)
Platydracus cinnamopterus (Gravenhorst, 1802)
Platydracus circumcinctus (Bernhauer, 1914)
Platydracus coeruleipennis Coiffait, 1983
Platydracus collaris Coiffait, 1977
Platydracus comes (LeConte, 1863)
Platydracus consularis (Bernhauer, 1915)
Platydracus contiguus (Cameron, 1938)
Platydracus cordilleranus (Bernhauer, 1917)
Platydracus curticornis (Fauvel, 1895)
Platydracus darfourensis (Levasseur, 1967
Platydracus dauricus (Mannerheim, 1830)
Platydracus decipiens (Kraatz, 1859)
Platydracus demissus (G. Müller, 1925)
Platydracus dohertyi (Cameron, 1932)
Platydracus donnyi Rougemont, 2015^[5]
Platydracus drescheri (Bernhauer, 1937)
Platydracus dudgeoni (Cameron, 1932)
Platydracus erichsoni (Boheman, 1848)
Platydracus exulans (Erichson, 1839)
Platydracus falcimaculatus (Bernhauer, 1937)
Platydracus fauvelianus (Fagel, 1950)
Platydracus femoratus (Fabricius, 1801)
Platydracus fervidus (Sharp, 1884)
Platydracus flavopilosus (Cameron, 1932)
Platydracus flavopunctatus (Latreille, 1804)
Platydracus formosae (Bernhauer, 1933)
Platydracus fossator (Gravenhorst, 1802)
Platydracus fulvipes (Scopoli, 1763) – tyranka szafirokrywka
Platydracus fulvomaculatus (Nordmann, 1837)
Platydracus fuscolineatus (Bernhauer, 1934)
Platydracus gabiruensis (Bernhauer, 1934)
Platydracus gemmatus (Fauvel, 1895)
Platydracus girardi Levasseur, 1980
Platydracus goryi (Laporte, 1835)
Platydracus guineensis (Cameron, 1950)
Platydracus hauserianus (Bernhauer, 1933)
Platydracus hewitti (Bernhauer, 1914)
Platydracus hypocrita (G. Müller, 1925)
Platydracus immaculatus (Mannerheim, 1830)
Platydracus imperatorius (Bernhauer, 1916)
Platydracus impotens (Eppelsheim, 1889)
Platydracus indicus (Kraatz, 1859)
Platydracus inornatus (Sharp, 1874)
Platydracus insolitus (Sharp, 1884)
Platydracus insularis (Cameron, 1941)
Platydracus javanus (Bernhauer, 1934)
Platydracus jeanneli (Chapman, 1939)
Platydracus kasyi (Scheerpeltz, 1962)
Platydracus kiulungensis (Bernhauer, 1933)
Platydracus kiushiuensis (Bernhauer, 1939)
Platydracus lamottei Levasseur, 1967
Platydracus lamtoensis Levasseur, 1967
Platydracus latebricola (Gravenhorst, 1806) – tyranka kruszcowa
Platydracus latecarinatus (Bernhauer, 1937)
Platydracus lecordieri Levasseur, 1980
Platydracus lefevrei (Bernhauer, 1936)
Platydracus leleupi (Fagel, 1957)
Platydracus lewisi (Cameron, 1932)
Platydracus lomii (Cerruti, 1951)
Platydracus maculipennis (Kraatz, 1859)
Platydracus maculosus (Gravenhorst, 1802)
Platydracus marmorellus (Fauvel, 1895)
Platydracus mendicus (Sharp, 1884)
Platydracus meridionalis (Rosenhauer, 1847)
Platydracus mimeticus (Bernhauer, 1917)
Platydracus mongendensis (Bernhauer, 1929)
Platydracus montanus Coiffait, 1977
Platydracus mortuorum (Bernhauer, 1912)
Platydracus muellerianus (Scheerpeltz, 1933)
Platydracus musonoiensis Levasseur, 1967
Platydracus mysticus (Erichson, 1840)
Platydracus nepalensis (Scheerpeltz, 1976)
Platydracus nigripennis (Cameron, 1941)
Platydracus nigriventris (Boheman, 1848)
Platydracus notativentris (Fauvel, 1905)
Platydracus oblongopunctatus Rougemont, 2015^[5]
Platydracus oculosus Smetana and Davies, 2000
Platydracus opaciceps (Scheerpeltz, 1976)
Platydracus pallidipes (Bernhauer, 1917)
Platydracus panamensis (Bernhauer et Schubert, 1914)
Platydracus patricius (Bernhauer, 1915)
Platydracus perniger (Scheerpeltz, 1976)
Platydracus perreaui Coiffait, 1984
Platydracus peyrierasi Jarrige, 1972
Platydracus phoenicurus (Nordmann, 1837)
Platydracus philippinus (Cameron, 1941)
Platydracus pinorum (Casey, 1915)
Platydracus plebejus (Bernhauer, 1915)
Platydracus praelongus (Mannerheim, 1830)
Platydracus prasinivariegatus (Bernhauer, 1921)
Platydracus pratti (Scheerpeltz, 1962)
Platydracus preangeranus (Bernhauer, 1937)
Platydracus procerus (Gahan, 1893)
Platydracus pseudopaganus (Bernhauer, 1914)
Platydracus purpurascens (Cameron, 1920)
Platydracus purpureoaureus (Bernhauer, 1915)
Platydracus reitterianus (Bernhauer, 1933)
Platydracus riojanus Hozman, 1977
Platydracus ruandae (Bernhauer, 1934)
Platydracus rufulus Rougemont, 2015^[5]
Platydracus rutilicauda (Horn, 1879)
Platydracus sachalinensis (Matsumura, 1911)
Platydracus santacoffiensis Levasseur, 1968
Platydracus semicyaneus (Bernhauer, 1915)
Platydracus semipurpureus (Kraatz, 1859)
Platydracus semiviolaceus (Cameron, 1932)
Platydracus sepulchralis (Erichson, 1839)
Platydracus sharpi (Fauvel, 1901)
Platydracus sjostedti (Fauvel, 1903)
Platydracus sladeae Rougemont, 2015^[5]
Platydracus sparsus (Cameron, 1932)
Platydracus speculifrons (Bernhauer, 1939)
Platydracus stercorarius (Olivier, 1795) – tyranka wrzosowiskowa
Platydracus subaeneipennis (Scheerpeltz, 1976)
Platydracus subaeneus (Roth, 1851)
Platydracus subauronotatus Coiffait, 1977
Platydracus subirideus (Kraatz, 1859)
Platydracus submarmorellus (Schubert, 1908)
Platydracus subtilicornis (Fagel, 1957)
Platydracus subviridis (Bernhauer, 1933)
Platydracus sumakowi (Bernhauer, 1911)
Platydracus surdus (Fagel, 1957)
Platydracus suspectus (Fauvel, 1904)
Platydracus suspiciosus (Bernhauer, 1937)
Platydracus tarsalis (Mannerheim, 1843)
Platydracus temporalis (Casey, 1915)
Platydracus tomentosus (Gravenhorst, 1802)
Platydracus toumodiensis Levasseur, 1967
Platydracus uheheanus (Bernhauer, 1937)
Platydracus ussuriensis (Solsky, 1871)
Platydracus vicarius (Sharp, 1889)
Platydracus violaceovirens (Fauvel, 1905)
Platydracus violaceus (Gravenhorst, 1802)
Platydracus villanuevai Rougemont, 2015^[5]
Platydracus virgulatus (Fauvel, 1895)
Platydracus viridanus (Horn, 1879)
Platydracus wittei (Fagel, 1950)
Platydracus wittmeri Coiffait, 1977
Platydracus yolensis Cerruti, 1951
Platydracus yunnanicus Smetana et Davies, 2000
Platydracus zavattarii (Gridelli, 1939)
Platydracus zonatus (Gravenhorst, 1802)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
↑ ^a ^b ^c Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
↑ ^a ^b ^c Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 e Kusakowate - Staphylinidae: Kusaki - Staphylininae. Warszawa, Wrocław: PWN, PTE, 1980.
↑ A. Melke: Platydracus. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2018-09-18].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Guillaume de Rougemont. The genus Platydracus Thomson in Borneo (Staphylinidae, Staphylininae). „Entomofauna”. 36 (34), s. 453–476, 2015. ISSN 0250-4413.
↑ Chen-Yang Cai, Alfred F.Newton, Di-Ying Huang, LiangTang. A new species of Platydracus Thomson, 1858 (Coleoptera, Staphylinidae, Staphylininae) from the upper Eocene Florissant beds, Colorado, USA. „Palaeoworld”. 23 (3-4), s. 321–326, 2014. DOI: 10.1016/j.palwor.2013.07.001.

[Szujecki2-1] Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.

[Herman-2] Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.

[Szujecki-3] Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 e Kusakowate - Staphylinidae: Kusaki - Staphylininae. Warszawa, Wrocław: PWN, PTE, 1980.

[biomap-4] A. Melke: Platydracus. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2018-09-18].

[Rougemont-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Guillaume de Rougemont. The genus Platydracus Thomson in Borneo (Staphylinidae, Staphylininae). „Entomofauna”. 36 (34), s. 453–476, 2015. ISSN 0250-4413.

[Cai-6] Chen-Yang Cai, Alfred F.Newton, Di-Ying Huang, LiangTang. A new species of Platydracus Thomson, 1858 (Coleoptera, Staphylinidae, Staphylininae) from the upper Eocene Florissant beds, Colorado, USA. „Palaeoworld”. 23 (3-4), s. 321–326, 2014. DOI: 10.1016/j.palwor.2013.07.001.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]