USS Benton
.jpg) Obraz przedstawiający USS „Benton” | |
| Klasa | |
|---|---|
| Historia | |
| Stocznia |
Morse & Dagett, Saint Louis (przebudowa) |
| Początek budowy |
listopad 1861 (przebudowa) |
| Wodowanie |
7 grudnia 1861 (przebudowa) |
 US Army
| |
| Nazwa |
Benton |
| Wejście do służby |
24 lutego 1862 |
| US Navy
| |
| Wejście do służby |
1 października 1862 |
| Wycofanie ze służby |
20 lipca 1865 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
>1000 t |
| Długość |
57 m |
| Szerokość |
22,9 m |
| Materiał kadłuba |
drewno |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe, 2 koła łopatkowe | |
| Uzbrojenie | |
| 16 działa | |
| Opancerzenie | |
| 64 mm kazamata | |
USS Benton – amerykańska pancerna kanonierka rzeczna marynarki wojennej Unii z okresu wojny secesyjnej, o napędzie kołowym. Przebudowana ze statku rzecznego Submarine Boat No. 7 w 1862 roku i służąca na Missisipi i jej dopływach w latach 1862–1865.
Jej uzbrojenie stanowiło szesnaście ciężkich dział różnych wagomiarów. Była najciężej uzbrojonym okrętem rzecznym i okrętem flagowym Zachodniej Flotylli Kanonierek. Została wycofana ze służby w 1865 roku.
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Budowa pierwszych rzecznych kanonierek pancernych Unii z początkowego okresu wojny secesyjnej wiąże się z osobą inżyniera-samouk Jamesa B. Eadsa, który był udziałowcem przedsiębiorstwa ratowniczego Missouri Wrecking Company i posiadał duże doświadczenie dotyczące rzek Zachodu. Już kilka dni po wybuchu wojny domowej zaoferował władzom Unii swoją wiedzę w tym zakresie[1]. Pod koniec kwietnia, zaproszony do Waszyngtonu, spotkał się z prezydentem Lincolnem i jego gabinetem oraz przedstawił Sekretarzowi Marynarki Gideonowi Wellesowi sugestie dotyczące opanowania doliny Missisipi i wyboru odpowiednich okrętów dla tego celu[2]. Oprócz zamówienia budowy kanonierek typu City, James Eads zasugerował adaptację do celów wojennych statku ratowniczego należącego do Missouri Wrecking Company[1]. Było to oryginalnie katamaran służący do usuwania przeszkód, zwłaszcza drzew z dna rzek i rozlewisk (ang. snag boat), a także podnoszenia wraków[1]. Oznaczony był jako Submarine Boat No. 7 (określenie Submarine nie oznaczało jeszcze wówczas wyłącznie okrętu podwodnego)[3]. Początkowo statek był własnością rządową, zakupiony przez przedsiębiorstwo krótko przed wojną[4]. W listopadzie 1861 roku statek został zakupiony przez Departament Wojny za 2600 dolarów i przystąpiono do jego przebudowy na silną kanonierkę pancerną[4].
W toku adaptacji przebudowano jednostkę z katamaranu na jednokadłubową[3]. Eads uzyskał kontrakt, lecz podzlecił prace firmie Morse & Dagett z Saint Louis[4]. Przebudowany kadłub wodowano 7 grudnia 1861 roku[4]. Pierwsze próby przeprowadzono w połowie stycznia 1862 roku[5]. Wcielono go do służby 24 lutego 1862 roku[6]. Jednostka okazała się powolna i mało zwrotna, lecz była wyjątkowo silnie uzbrojona i opancerzona[5]. Wyróżniała się dużą szerokością, umożliwiającą ustawienie aż czterech ciężkich dział z przodu – minimalnie szerszą jednostką była tylko kanonierka USS „Tuscumbia”, która przenosiła trzy działa z przodu, chociaż cięższe[3][a].
Opis[edytuj | edytuj kod]
_plans.jpg)
Okręt był konstrukcji drewnianej. Powstał przez przebudowę katamaranu, z dodaniem dna łączącego oba kadłuby, nowego dziobu i wspólnego pokładu[3]. W części rufowej pozostawiono dwa kadłuby, na długości ok. 15 metrów od rufy, pomiędzy którymi były dwa koła łopatkowe[3]. Oryginalnie każdy z kadłubów miał siedem przedziałów wodoszczelnych, co było unikalną cechą wśród jednostek rzecznych, aczkolwiek specyfika drewnianej konstrukcji nie gwarantowała pełnej szczelności[3]. Według Eadsa, okręt po przebudowie miał 40 przedziałów[3]. Długość wynosiła 57 m (187 stóp), szerokość 22,9 m (75 stóp)[5]. Według innych źródeł, długość wynosiła 61,6 m (202 stopy), a szerokość 21,9 m (72 stopy)[4]. Wyporność wynosiła ponad 1000 ton[5] lub 633 tony[7].
Na pokładzie zabudowana była wspólna kazamata na planie zbliżonym do prostokąta, z nachylonymi ścianami. W przedniej części na dachu kazamaty znajdowała się opancerzona sterówka w formie płaskiej piramidy, a z tyłu dach kazamaty miał wybrzuszenie nad kołami łopatkowymi[8]. W środkowej części okręt miał dwa wysokie kominy umieszczone obok siebie[8]. Boczne ściany kazamaty schodziły charakterystycznym dla tego okrętu łukiem w dół do linii wodnej[9]. Jej przednia pochylona ściana sięgała na 60 cm poniżej pokładu i była wykonana z drewna o grubości sprowadzonej do poziomu ok. 864 mm (34 cale), pokrytego płytami żelaznymi grubości 64 mm (2,5 cala). Boki kazamaty wykonane były z drewna o grubości 508 mm (20 cali), w przedniej części na długości 18,3 m pokrytego płytami 64 mm, a w tylnej części płytami grubości 16 mm[3]. Sterówka miała pancerz z płyt 38 mm (1,5 cala)[3]. Masa pancerza wynosiła ok. 260 ton[3].
Uzbrojenie stanowiło 16 armat w kazamacie, strzelających przez ambrazury w jej ścianach. W przedniej ścianie znajdowały się aż cztery działa - najwięcej wśród okrętów rzecznych[3]. W bocznych ścianach znajdowało się po pięć dział, a w tylnej dwa, po bokach kół łopatkowych[8]. Uzbrojenie początkowo składało się z dwóch armat gładkolufowych 9-calowych (229 mm) Dahlgrena, siedmiu 42-funtowych i siedmiu 32-funtowych[10]. Przed sierpniem 1862 roku składało się z dwóch armat 9-calowych, czterech 42-funtowych, ośmiu 32-funtowych i dwóch gwintowanych 50-funtowych oraz haubicy 12-funtowej na pokładzie[7]. W połowie 1863 roku składało się z dwóch dział gwintowanych 100-funtowych, dwóch dział gwintowanych 50-funtowych, ośmiu armat 9-calowych i czterech 32-funtowych[10]. Była to największa liczba armat wśród jednostek rzecznych[10].
Napęd stanowiły dwie pochylone maszyny parowe o średnicy cylindra 50,8 cm i skoku tłoka 213 cm[3]. Parę dostarczało pięć kotłów typu lokomotywowego[3]. Maszyny napędzały dwa koła łopatkowe umieszczone obok siebie pomiędzy kadłubami na rufie. Każda z maszyn napędzała osobne koło, przez co mogły być używane do wspomagania manewrowania przez różnicowanie obrotów[3]. Prędkość wynosiła 5,5 węzła w nieruchomej wodzie i tylko 2,5 węzła pod prąd[5][b]. Okręt miał dwa stery[5]. Wyposażenie ponadto stanowiły pompy parowe[3].
Służba[edytuj | edytuj kod]
„Benton” używany był w kampanii na Missisipi począwszy od ataków na wyspę nr 10 w marcu 1862 roku[11]. W maju jako okręt flagowy nowego dowódcy Zachodniej Flotylli Kanonierek Charlesa Davisa uczestniczył w atakach na Fort Pillow[12]. 6 czerwca uczestniczył w bitwie na rzece pod Memphis[12]. Następnie uczestniczył w działaniach pod głównym konfederackim ośrodkiem oporu – Vicksburgiem. 15 lipca brał udział w starciu z konfederackim okrętem pancernym CSS Arkansas na północ od Vicksburga[7]. Wraz z flotyllą przeszedł następnie w podporządkowanie Marynarki zamiast Armii USA i stał się okrętem flagowym kontradmirała Davida Portera[13]. 16 kwietnia 1863 roku wraz z innymi jednostkami przedarł się w dół rzeki obok Vicksburga, podczas czego otrzymał pięć trafień, lecz bez zabitych[13]. Podczas ataków na pozycje konfederatów pod Grand Gulf 29 kwietnia pocisk przebił pancerz Bentona, powodując 25 ofiar, a okręt zdryfował potem w dół rzeki[13].
W marcu 1864 roku Benton wziął udział w nieudanej ekspedycji na rzekę Red[14].
Po wojnie, 20 lipca 1865 roku został wycofany ze służby i sprzedany za 3000 dolarów, po usunięciu opancerzenia[5].
Dowódcy[7]:
- Lt. Cdr. Seth Ledyard Phelps: marzec – wrzesień 1862
- Lt. Cdr. William Gwin: październik – grudzień 1862
- Lt. George Lord: styczeń – luty 1863
- Lt. Cdr. James Greer: marzec 1863 – wrzesień 1864
- Lt. May: październik 1864
- Lt. Cdr. Edward McCauley: od listopada 1864.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Szerokość Tuscumbii jest podawana najczęściej 75 stóp, także 72 lub 79 stóp (Canney 1993 ↓, s. 35, 97-98), a „Bentona” również 75 lub 72 stopy, ale „Tuscumbia” jest powszechnie uważana za najszerszą jednostkę rzeczną (op. cit. s. 35)
- ↑ Prawdopodobnie chodzi w rzeczywistości o mile lądowe na godzinę – odpowiednio ok. 9 i 4 km/h.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Canney 1993 ↓, s. 41, 44.
- ↑ Konstam 2002 ↓, s. 5.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Canney 1993 ↓, s. 44.
- ↑ a b c d e Konstam 2002 ↓, s. 10.
- ↑ a b c d e f g Canney 1993 ↓, s. 45.
- ↑ Canney 1993 ↓, s. 137.
- ↑ a b c d Konstam 2002 ↓, s. 37.
- ↑ a b c Canney 1993 ↓, s. 43 (plan).
- ↑ Canney 1993 ↓, s. 44 (fotografia).
- ↑ a b c Canney 1993 ↓, s. 44-45.
- ↑ Konstam 2002 ↓, s. 17.
- ↑ a b Konstam 2002 ↓, s. 5, 18.
- ↑ a b c Konstam 2002 ↓, s. 20.
- ↑ Konstam 2002 ↓, s. 21.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Donald L. Canney: The Old Steam Navy. Volume two. The ironclads 1842–1885. Annapolis: 1993. ISBN 0-87021-586-8. (ang.).
- Angus Konstam: Union River Ironclad 1861–65. Osprey Publishing, 2002, seria: New Vanguard. No. 56. ISBN 1-84176-444-2. (ang.).
| kanonierki drewniane (timberclads) | |
|---|---|
| kanonierki pancerne typu City | |
| pojedyncze kanonierki pancerne | |
| taranowce | |
| monitory rzeczne | |
| kanonierki inne |
