Uczep
| ||
 Morfologia (uczep zwisły) | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | astrowce | |
| Rodzina | astrowate | |
| Podrodzina | Asteroideae | |
| Rodzaj | uczep | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Bidens L. Sp. Pl. 831. 1 Mai 1753 | ||
Uczep (Bidens) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Należy do niego około 200 gatunków występujących na całym niemal świecie, z wyjątkiem obszarów o bardzo zimnym klimacie[2]. Większość gatunków pochodzi z obszaru Meksyku i sąsiadujących rejonów obydwu Ameryk[2]. Gatunkiem typowym jest Bidens tripartita L.[3].
Spis treści
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Rośliny jednoroczne, byliny, krzewinki lub krzewy[2]. Łodygi ulistnione, zwykle silnie rozgałęzione. Ulistnienie naprzemianległe, liście zazwyczaj głęboko podzielone, lub złożone. Kwiaty zebrane w koszyczki lub główki. Brzeżne kwiaty języczkowe są nieliczne, ale szerokie, przeważnie żółte, rzadko tylko czerwone lub pupurowe[2]. Dojrzewają stopniowo, dzięki czemu roślina kwitnie przez długi czas. Owocami są niełupki zaopatrzone w 2 haczyki, którymi przyczepiają się do sierści zwierząt lub ubrań ludzi, w ten sposób się rozsiewając (zoochoria). Łacińska nazwa rodzaju oznacza właśnie 2-ząbkowy.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Campylotheca Cass., Forbicina Séguier, Microlecane Sch. Bip. ex Benth. & Hook. f.
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[5], z późniejszymi uzupełnieniami[6]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Bidens należy do plemienia Coreopsideae Lindl., podrodziny Asteroideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), plemię Bidentideae (Less.) Godr. in Gren. & Godr., podplemię Bidentidinae Griseb., rodzaj uczep (Bidens L.)[7].
- Gatunki flory Polski[8]
- uczep amerykański (Bidens frondosa L., syn. B. melanocarpus Wiegand) – antropofit zadomowiony
- uczep owłosiony (Bidens pilosa L.) – efemerofit
- uczep śląski (Bidens radiata Thuill., syn.B. radiatus Thuill.) – gatunek o niepewnym statusie we florze Polski, według nowszych badań zaliczony do kenofitów[9]
- uczep trójlistkowy (Bidens tripartita L.)
- uczep zapaliczkowaty (Bidens ferulaefolius (Jacq.) DC.) – efemerofit
- uczep zwisły (Bidens cernua L., syn. B. cernuus L.)
- uczep zwodniczy (Bidens connata H. L. Mühl., syn. B. connatus H. L. Mühl.) – antropofit zadomowiony
- Gatunki uprawiane[2]
- uczep rózgowaty (Bidens ferulifolia (Jacq.) Sweet)
- Bidens triplinervia Kunth
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. W Polsce uprawiane gatunki nie wytrzymują zimy i dlatego uprawiane są jako rośliny jednoroczne, głównie w pojemnikach na balkonach, werandach, itp. Uprawia się je z sadzonek wyhodowanych przez specjalistów. Są bardzo łatwe w uprawie, wymagają tylko systematycznego podlewania, w czasie upałów nawet dwukrotnie w ciągu dnia.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
- ↑ a b c d e Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
- ↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington.
- ↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification (ang.). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Bidens (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-22].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Srodowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
