Ugrupowanie bojowe

Ugrupowanie bojowe – szyk oraz rozmieszczenie sił i środków w terenie odpowiednio do celu (koncepcji) prowadzenia walki.

Ugrupowanie bojowe do natarcia

Ugrupowanie bojowe do natarcia tworzy się celem uzyskania jak najlepszych warunków do wykonania zadania oraz efektywnego wykorzystania posiadanych sił na głównym kierunku i kierunku pomocniczym. Bierze się pod uwagę warunki terenowe, a co za tym idzie możliwość uzyskania swobody manewru. Właściwe ugrupowanie bojowe powinno odpowiadać zamiarowi działania, zapewniać prowadzenie walki w każdej sytuacji bojowej i umożliwiać pełne wykorzystanie posiadanego potencjału bojowego, koncentrację wysiłku w wybranym miejscu i czasie, rażenie przeciwnika na całej głębokości, utrzymanie ciągłości współdziałania i dowodzenia wojskami. Powinno też zapewnić maskowanie, potęgowanie uderzenia, wprowadzenie zmian w zależności od potrzeb. Ugrupowanie powinno stwarzać jak najlepsze warunki do wykonania zadania bojowego, a zwłaszcza zapewnić efektywne użycie różnych środków walki w punkcie ciężkości, wykonanie swobodnego manewru oraz wykorzystanie w walce właściwości terenu. W konsekwencji powinno umożliwić osiągnięcie zakładanego celu walki.

Zależności pomiędzy szerokością i głębokością ugrupowania bojowego w natarciu:

• ugrupowanie wąskie i głębokie umożliwia szybka zmianę kierunku uderzenia i punktu ciężkości, potęgowanie natarcia i ochronę skrzydeł. Zwiększa swobodę działania nacierających wojsk. Posiada jednak kilka mankamentów. Jest to: możliwość wykorzystania w początkowym okresie natarcia tylko części możliwości uderzeniowych, ułatwione oddziaływanie ogniowe przeciwnika oraz wysokie zagrożenie odcięcia wprowadzanych do walki kolejnych sił;
• ugrupowanie szerokie i płytkie umożliwia jednoczesne wykorzystanie możliwości ogniowych nacierających wojsk, wiązanie przeciwnika na szerokim froncie i zmuszanie go do rozdzielenia wysiłku, maskowanie punktu ciężkości oraz ułatwia znalezienie słabych miejsc i luk w ugrupowaniu przeciwnika i ich szybkie wykorzystanie. Słabe strony tego typu ugrupowania to: konieczność użycia większości sił już w początkowym etapie natarcia, trudności z przesunięciem punktu ciężkości, mniej liczne odwody oraz zagrożenie własnych skrzydeł i tyłów.

Elementy ugrupowania bojowego

W jego skład wchodzą elementy podstawowe i dodatkowe.

Do elementów podstawowych zaliczamy:

• pierwszy rzut:

w natarciu służy do stworzenie wyłomu w obronie przeciwnika, rozbiciu jego ugrupowania bojowego, opanowanie pierwszej pozycji obrony i rozwinięcie uzyskanego powodzenia; zasadniczym determinantem organizowania pierwszego rzutu jest charakter obrony przeciwnika oraz szerokość pasa natarcia,

w obronie służy do zatrzymania natarcia przeciwnika przed przednią linią obrony lub w głębi bronionego pasa (rejonu); kolejne rzuty są przeznaczone są do pogłębienia obrony sił pierwszego rzutu i załamania natarcia w głębi na kolejnej rubieży w głównym pasie (rejonie) obrony,

• odwód (odwody) ogólnowojskowy,
• zgrupowanie (oddziałów, pododdziałów) artylerii,
• oddział (pododdział) przeciwlotniczy,
• elementy systemu rozpoznania, walki elektronicznej i działań psychologicznych,
• odwód przeciwpancerny,
• oddział zaporowy,
• stanowiska dowodzenia,
• odwody innych rodzajów wojsk (inżynieryjny, przeciwchemiczny),
• oddziały, pododdziały i urządzenia logistyczne.

Dodatkowo mogą być tworzone:

• oddział wydzielony,
• taktyczny desant powietrzny:

zorganizowany i odpowiednio przygotowany pododdział przemieszczany w rejon działań transportem powietrznym; organizuje się go celem opanowania i utrzymania do czasu podejścia sił głównych określonych rubieży i obiektów; zakłada się, że desant w sile batalionu może prowadzić samodzielnie walkę przez okres od dwóch do czterech godzin; organizator desantu powinien zapewnić mu wsparcie ogniowe w czasie walki,

• zgrupowanie (grupa) desantowo-szturmowe,
• odwód przeciwdesantowy,

w obronie przeznaczony jest do podjęcia walki z desantem powietrznym przeciwnika, który wylądował w tyłowym rejonie obrony. Rozmieszcza się go w rejonie obiektu, którego uchwycenie jest opłacalne dla zapewnienia przeciwnikowi wysokiego tempa natarcia. Jeśli brak jest pewności co do miejsca lądowania ewentualnego desantu, to wszystkie elementy ugrupowania bojowego znajdujące się w tylnym rejonie obrony powinny być gotowe do wydzielenia sił do walki z desantem,

• oddział ratunkowo-ewakuacyjny.

W specyficznych środowiskach walki oraz w zależności od sposobu i koncepcji rozegrania walki mogą być organizowane:

• oddziały obejścia

organizuje się z reguły w terenie górskim, lesistym oraz zabudowanym; jego działanie polega na przeniknięciu w głąb obrony przeciwnika w terenie uznawanym przez obrońcę za trudny do pokonania i wykonaniu zaskakującego uderzenia, stwarzając przez to dogodne warunki do działania pierwszego rzutu

• oddziały (grupy) szturmowe (desantowo-szturmowe)

w natarciu zwalczają obiekty w głębi obrony przeciwnika, dezorganizują manewr oraz niszczą wysokowartościowe elementy jego ugrupowania; element ten po wykonaniu zadania wraca samodzielnie w ugrupowanie wojsk własnych

w obronie może wykonywać różne zadania; wspólnie z oddziałem wydzielonym lub samodzielnie może niszczyć ważne obiekty ugrupowania przeciwnika; między innymi stanowiska dowodzenia, elementy i urządzenia logistyczne; tworzony jest w momencie, gdy oddział dysponuje wysiłkiem lotnictwa wojsk lądowych

• oddział rajdowy
• oddziały zabezpieczenia ruchu.

W skład ugrupowania bojowego wojsk włącza się oddziały, pododdziały wojsk obrony terytorialnej, straży granicznej oraz innych sił znajdujących się w pasie działań.

Bibliografia

• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 464. ISBN 83-11-06229-3.}
• Andrzej Polak, Jacek Joniak: Sztuka wojenna. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2014. ISBN 978-83-7523-273-8.
• Leszek Elak: Podstawy działań taktycznych. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2014. ISBN 978-83-7523-316-2.