Ulica Górniczego Stanu w Katowicach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Górniczego Stanu
Giszowiec
Ilustracja
ulica Górniczego Stanu na wysokości
(widok w kierunku wschodnim)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

1 936 m[1]

Przebieg
światła 0m ← ul. Pszczyńska →
255m droga dojazdowa
435m ul. Barbórki
605m do ul. Sosnowej
655m ul. Sosnowa
865m ← ul. Adama (osiedle Adama)
↗ ul. Przyjemna
→ ul. Przyjazna
895m do ul. Adama
950m ul. Kwiatowa
1070m ul. Pod Kasztanami
1190m ul. Kosmiczna
1340m Bolina Południowa I
1550m droga dojazdowa
1570m droga dojazdowa
1936m ul. Ceramiczna
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Górniczego Stanu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Górniczego Stanu”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Górniczego Stanu”
Ziemia50°13′11,4″N 19°04′33,2″E/50,219834 19,075897
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Górniczego Stanu w Katowicach – ulica w Katowicach, położona na całej długości na obszarze dzielnicy Giszowiec, w jej południowej części. Łączy ulicę Pszczyńską ulicami: Barbórki, Przyjazną, Adama, Pod Kasztanami, Kosmiczną i Ceramiczną[2].

Historia i opis[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Stanisława Kostki
Osiedle Pod Kasztanami

W XIX wieku w rejonie dzisiejszej ulicy Adama znajdował się szyb kopalni „Pepita” (działającej od 1860 roku), od którego wzięła się pierwsza nazwa obecnej ulicy Górniczego Stanu[3]. Ulica powstała wraz z budową osiedla robotniczego Giszowiec, w latach 1907–1910, jako droga zamykająca osiedle od strony południowej[4]. Ulica ta, podobnie jak pozostałe na nowym osiedlu patronackim drogi wewnętrzne, posiadały nawierzchnię szutrową i były tej samej szerokości. W środku ulicy utwardzona jezdnia miała szerokość 3,5 m, a wzdłuż jezdni zbudowano brukowane korytka obłożone darnią, a dalej znajdowały się ciągi dla pieszych[5].

Droga ta w okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku) nosiła nazwę Pepitastraße, a w latach międzywojennych była to ulica Powstańców[6]. W dwudziestoleciu międzywojennym powstała tzw. kolonia amerykańska dla nowej, amerykańskiej dyrekcji kopalni „Giesche” (późniejszy „Wieczorek”) i ich rodzin[4]. Projektant kolonii nie jest znany; został zatrudniony przez SACO (Silesian-American Corporation). Zabudowa prezentuje styl modernistyczny z elementami romantycznymi i klasycyzującymi oraz neobarokowymi i secesyjnymi[4]. W latach niemieckiej okupacji Polski (1939–1945) dotychczasową ulicę Powstańców przemianowano na Herbert Norkusstraße[7].

Po II wojnie światowej przywrócono poprzednią nazwę ulicy[6]. W latach 1946–1948 przy ulicy Powstańców wzniesiono modernistyczny[8] kościół św. Stanisława Kostki według projektu Jerzego Kruga. 17 maja 1948 roku obiekt konsekrował bp Juliusz Bieniek[9][10]. Prawdopodobnie po 1951 roku drogę przemianowano na ulicę 22 Lipca, a 21 listopada 1962 roku ulica ta zyskała obecną nazwę[6].

W latach 2003–2004 w rejonie ulic Pod Kasztanami, Górniczego Stanu, Kosmicznej i Działkowej, wybudowano osiedle Pod Kasztanami, którego inwestorem było Katowickie Towarzystwo Budownictwa Społecznego. Osiedle składa się z dziewięciu budynków z 200 mieszkaniami, garażami i dwoma lokalami użytkowymi[11].

Ulica posiada długość 1 936 m oraz powierzchnię 11 591 m²[1]. W 2002 roku została ona wyremontowana[12]. Przy ulicy swoją siedzibę mają firmy i przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, parafia św. Stanisława Kostki w Giszowcu (ul. Górniczego Stanu 22)[9] i jej cmentarz, zajmujący powierzchnię 0,731 ha (0,7125 ha w granicach ogrodzenia)[13]. Ulicą na odcinku od ulicy Przyjaznej do ulicy Kosmicznej kursują autobusy Zarządu Transportu Metropolitalnego[14].

Obiekty zabytkowe[edytuj | edytuj kod]

Przy ulicy Górniczego Stanu zlokalizowane są następujące historyczne obiekty, wpisane do rejestru zabytków[4][15][16][17]:

  • fragment osiedla robotniczego Giszowiec z lat 1907–1914 (część zachodnia), wybudowana według projektu architektów Georga i Emila Zillmannów; rozbudowane w latach 1920–1924 (nr rej.: A/1229/78 z 18 sierpnia 1978 roku); jego część znajduje się przy ul. Górniczego Stanu – obiekty pod numerami: 29/31, 33/35, 37/39, 41/43, 45/47, 53/55, 57/59, 61/63;
  • fragment osiedla robotniczego Giszowiec (część wschodnia) – układ urbanistyczny wraz z istniejącą zabudową i zielenią tzw. wschodniej części osiedla i usytuowanej w południowo-zachodniej części zespołu tzw. kolonii amerykańskiej (nr rej.: A/1348/87 z 23 czerwca 1987 roku); jego część znajduje się przy ul. Górniczego Stanu[18]:
    • domy robotnicze w ogrodach – obiekty pod numerami: 71/73, 75/77,
    • wille wolnostojące wraz z otoczeniem, tzw. kolonia amerykańska – obiekty pod numerami: 2, 4, 6, 8, 10, 12;
  • dom z budynkiem gospodarczym (ul. Górniczego Stanu 37/39), wzniesiony pomiędzy 1907 a 1912 rokiem (nr rej.: A/151/05 z 3 października 2005 roku); granice ochrony obejmują działki;
  • dwurodzinny dom robotniczy z budynkiem gospodarczym (ul. Górniczego Stanu 49/51), wzniesiony pomiędzy 1907 a 1912 rokiem (nr rej.: A/86/03 z 8 maja 2003 roku); granice ochrony obejmują działki;
  • dwurodzinny dom robotniczy z budynkiem gospodarczym (ul. Górniczego Stanu 65/67), wzniesiony pomiędzy 1907 a 1912 rokiem (nr rej.: A/70/02 z 22 sierpnia 2002 roku); granice ochrony obejmują działki;

Na rogu ulic Górniczego Stanu i Pszczyńskiej zlokalizowana jest wieża wodna, zbudowana w 1909 roku. Wieża ta została wpisana do rejestru zabytków dnia 29 października 1990 roku (nr rej.: A/1417/90)[4][15]

  • Zabytki położone przy ulicy Górniczego Stanu
  • Ul. Górniczego Stanu 6
    Ul. Górniczego Stanu 6
  • Ul. Górniczego Stanu 8
    Ul. Górniczego Stanu 8
  • Ul. Górniczego Stanu 39
    Ul. Górniczego Stanu 39
  • Ul. Górniczego Stanu 41/43
    Ul. Górniczego Stanu 41/43
  • Ul. Górniczego Stanu 65/67
    Ul. Górniczego Stanu 65/67

Pomniki przyrody[edytuj | edytuj kod]

Zbiorowisko drzew bukowych w pobliżu kościoła św. Stanisława Kostki

Przy ulicy znajdują się następujące pomniki przyrody, ustanowione rozporządzeniem nr 63/95 wojewody katowickiego z 25 kwietnia 1995 roku[13][19]:

  • buk zwyczajny (ul. Górniczego Stanu 18), nr rejestru: 000527;
  • buk zwyczajny (ul. Górniczego Stanu 16, 18), nr rejestru: 000528;
  • buk zwyczajny (ul. Górniczego Stanu 12), nr rejestru: 000529;
  • buk zwyczajny (ul. Górniczego Stanu 10, 12), nr rejestru: 000531;
  • buk zwyczajny (ul. Górniczego Stanu 12, 6), nr rejestru: 000534;
  • buk zwyczajny (ul. Górniczego Stanu 12, 6), nr rejestru: 000535.

Ponadto w kwartale ulic Pszczyńskiej, Górniczego Stanu, Wojciecha i Barbórki zlokalizowany jest fragment lasu o powierzchni 4,43 ha, zagospodarowany na funkcje rekreacyjne[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  2. ↑ Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010, ISBN 978-83-89239-96-9.
  3. ↑ Dawne kopalnie (pol.) www.giszowiec.info [dostęp 2011-07-12]
  4. ↑ a b c d e Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007–2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  5. ↑ Hermann Reuffurth, Giszowiec: nowa górnośląska wieś górnicza Spółki Górniczej spadkobierców Georga von Giesche według projektów architektów E. i B. Zillmannów, Charlottenburg, wyd. trzecie, przetł. Bronisław Machnik, Katowice: Miejski Dom Kultury „Szopienice-Giszowiec”, 2006, s. 14, ISBN 83-918908-4-8 (pol.).
  6. ↑ a b c Joanna Tofilska, Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2016, s. 208, ISBN 978-83-64356-19-3 (pol.).
  7. ↑ Mapa Giszowca z 1943 www.giszowiec.info [dostęp 2011-07-12]
  8. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  9. ↑ a b Parafia pw. Św. Stanisława Kostki (pol.) www.giszowiec.info [dostęp 2011-07-12]
  10. ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", 2010, s. 160. ISBN 978-83-7164-636-2.
  11. ↑ Górnośląskie Dziedzictwo: Giszowiec (pol.) www.gornoslaskie-dziedzictwo.com [dostęp 2011-07-12]
  12. ↑ Mieszkańcy Giszowca skarżą się na kierowców (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-07-12]
  13. ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Cz. 1, Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  14. ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).
  15. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2011-07-12].
  16. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wykaz obiektów chronionych poprzez wpis do rejestru zabytków. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  17. ↑ Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  18. ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 76.
  19. ↑ Dz. Urz. Woj. Katowickiego nr 7 poz. 60.
Wybrane ulice i place Giszowca w Katowicach
Ulice
Place i skwery

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Górniczego_Stanu_w_Katowicach&oldid=73189440”