Ulica Kuźnicza we Wrocławiu
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Dom "Pod Zieloną Dynią i Dwoma Polakami" przy ul. Kuźniczej 43/45 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo |  Polska
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | Wrocław | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia   ulica Kuźnicza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  ulica Kuźnicza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  ulica Kuźnicza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 51,111962°N 17,034149°E/51,111962 17,034149 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Kuźnicza (wcześniej niem. Schmiedebrücke) – ulica o średniowiecznym rodowodzie na Starym Mieście we Wrocławiu. Ma początek w północno-wschodnim narożniku Rynku i biegnie na północ do placu Uniwersyteckiego.
Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]
Ulica powstała na początku XIII wieku łącząc Rynek z ówczesnym zamkiem (położonym w miejscu dzisiejszego Uniwersytetu Wrocławskiego), a od wieku XIV również z Bramą Cesarską, pomocniczą bramą w obwodzie miejskich fortyfikacji, znajdującą się obok zamku, po jego zachodniej stronie[a].
Niemiecka nazwa Schmiedebrücke (wcześniej w 1345 smedebrucke) nawiązywać mogła do nawierzchni, np. z drewnianych pomostów lub z kamiennego bruku, i równocześnie do zamieszkujących ją (zwłaszcza na odcinku początkowym przy Rynku, nazywanym także – np. w 1564 – Unter den Schlossern – "Pod Ślusarzami") rzemieślników zajmującym się kuciem (schmieden) i obróbką metalu; podobne akcenty pojawiają się w nazwach innych krzyżujących się z Kuźniczą uliczek: Igielnej, Nożowniczej i Kotlarskiej. Przedłużenie "Pod Ślusarzami" od Igielnej do Kotlarskiej nazywane bywało także – np. w 1403 – Burggasse ("Zaułek Grodzki"), a od Kotlarskiej do zamku – w 1564 – Bei den Keiser Hoffe ("Przy Dworze Cesarskim").
Przy początkowym odcinku Kuźniczej wytyczonych było 29 parceli o szerokości około 6 metrów. Następny odcinek zamieszkany był, zwłaszcza między Kotlarską a Nożowniczą, przez zamożniejszych mieszczan (m.in. posesje nry 17-23 na pierzei wschodniej zamieszkane były przez piekarzy). Już w XIII wieku na posesji nr 57 (na rogu ul. Igielnej) stał murowany dom. Na odcinku północnym, przy samym zamku, mieszkało dworskie rycerstwo, ale także m.in. niezamożni Żydzi.
Czasy nowożytne i najnowsze[edytuj | edytuj kod]
Znajdujący się od około XIV lub XV wieku dom przy dzisiejszej Kuźniczej nr 22 rozbudowano na przełomie XV i XVI w. i urządzono w nim zajazd, przebudowany następnie w 1561; wzmiankowany był od 1671 jako "Zajazd Pod Złotym Berłem". W zajeździe tym urządzono m.in. biuro werbunkowe Ludwiga Lützowa, ale odwiedzany był także m.in. przez takie osoby jak Józef Wybicki, Fryderyk Skarbek, Karol Lipiński. Zajazd ten nie przetrwał II wojny światowej.
W wieku XVIII na rogu Kuźniczej i obecnego placu Uniwersyteckiego (ul. Kuźnicza 35) wybudowano konwikt jezuicki[b] św. Józefa, budynek ten nazwany został później Domem Steffensa[c].
W latach 1877-1878 Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej (Breslauer Strassen-Eisenbahn Gesellschaft – BSEG) uruchomiło we Wrocławiu pierwsze linie tramwajowe, z których jedna przebiegała po ulicy Kuźniczej (łącząc Borek z dworcem Nadodrze)[1].
W wieku XIX i na początku XX wzdłuż Kuźniczej postawiono kilka domów handlowych, z których jednak niewiele zachowało się po zniszczeniach 1945 roku[d].
Przy ul. Kuźniczej 29a mieścił się, założony w 1957 r. przez Bogusława Litwińca, wrocławski studencki Teatr Kalambur (oraz istniejąca od roku 1983 kawiarnia "Pod Kalamburem").
Kamienica "Pod Srebrnym Hełmem" przy ul. Kuźniczej 12 widziana z wylotu ul. Igielnej[e]
Collegium Anthropologicum przy ul. Kuźniczej 35
Dawna siedziba Teatru Kalambur, dziś Art Café "Pod Kalamburem" przy ul. Kuźniczej 29.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brama ta prowadziła w kierunku do Mostu Środkowego (poprzednika Mostów Uniwersyteckich) i znajdowała się w przybliżeniu tam, gdzie dziś znajduje się przejazd pod budynkiem Uniwersytetu.
- ↑ Dziś w tym budynku mieści się Collegium Anthropologicum Uniwersytetu Wrocławskiego.
- ↑ Henrich Steffens żył w latach 1773–1845, w latach 1811–32 był profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego. W budynku konwiktu 10 lutego 1813 ogłosił wśród studentów zaciąg do ochotniczego regimentu antynapoleońskiego; z regimentem tym wkroczył do Paryża.
- ↑ M.in. dzisiejszy antykwariat i bar "Żaczek" na posesji 43/45 (na rogu ul. Uniwersyteckiej) wzniesiony w 1910 i nazwany Grüner Kürbis und Zwei Pollacken – "Pod Zieloną Dynią i Dwoma Polakami". Tuż po II wojnie światowej w 1945 r. uruchomiono tu Café-Dancing Bristol. Budynek ten odróżniać należy od dwóch innych o podobnych nazwach: kamienicy "Pod Zieloną Dynią" w wrocławskim Rynku nr 23 oraz od kamienicy "Pod Trzema Polakami", przy Kotlarskiej 25.
- ↑ Posesja przy Kuźniczej 57 – narożny budynek po lewej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anna Korycka, Tomasz Korycki: Powstanie i rozwój sieci tramwajowej w przedwojennym Wrocławiu. [dostęp 2009-10-27].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: 2000, s. 441. ISBN 83-7023-749-5.