Ulica Przyjazna w Katowicach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Przyjazna
Giszowiec
Ilustracja
Fragment ulicy Przyjaznej w Giszowcu
(widok w kierunku południowym)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

790 m

Przebieg
↑ ul. Szopienicka
światła 0 m ← ul. Mysłowicka →
30 m ↙ ul. Młodzieżowa
85 m ul. Młodzieżowa
115 m ↗ ul. Miła
140 m ul. Miła
250 m ← ul. Radosna / ul. Miła →
światła 290 m
470 m ← ul. Działkowa →
630 m ul. Ewy
630 m ul. Przyjemna / Wesołowska
790 m ← ul. Górniczego Stanu →
↓ ul. Adama (osiedle Adama)
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Przyjazna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Przyjazna”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Przyjazna”
Ziemia50°13′20,8″N 19°04′12,3″E/50,222444 19,070083
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Przyjazna w Katowicach – ulica w Katowicach, na terenie dzielnicy Giszowiec. Biegnie ona przez zabytkowe osiedle patronackie Giszowiec w osi północ–południe i łączy się od północy z ulicą Szopienicką i Mysłowicką, a od południa z ulicami: Górniczego Stanu i Adama[1]. Powstała ona wraz z budową osiedla w latach 1907–1910[2]. Długość ulicy wynosi 790 m, a jej powierzchnia 5132 m²[3]. Wzdłuż ulicy znajdują się liczne budynki wpisane do rejestru zabytków[4], a także kilka instytucji publicznych i placówek handlowo-usługowych[1].

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Ul. Przyjazna na wysokości ul. Miłej

Numeracja domów przy ulicy Przyjaznej zaczyna się przy skrzyżowaniu z ulicami: Mysłowicką i Szopienicką. Na tym skrzyżowaniu ruch pojazdów odbywa się przy użyciu sygnalizacji świetlnej. Ulica Przyjazna od skrzyżowania kieruje się w stronę południową, po czym krzyżuje się z ulicami: Młodzieżową, Miłą (w kilku miejscach) i Przyjemną. Na wysokości Szkoły Podstawowej nr 51 znajduje się druga na ulicy sygnalizacja świetlna przy przejściu dla pieszych[1], a dalej przy skrzyżowaniu z ulicą Działkową znajduje się przystanek autobusowy Giszowiec Przyjazna[5].

Ulica w dalszym biegu krzyżuje się z ulicą Ewy oraz Przyjemną / Wesołowską, po czym zmienia swój kierunek na południowo-wschodni. Mija ona jedno z dwóch stanowisk przystanku Giszowiec Przyjemna (stanowisko w kierunku północno-wschodnim). Za tym przystankiem droga na skrzyżowaniu z ulicami: Górniczego Stanu i Adama kończy swój bieg[1].

Opis i dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

Dom przy skrzyżowaniu ulicy Miłej z ulicą Młodzieżową

Ulica Przyjazna przebiega przez teren katowickiej dzielnicy Giszowiec na całej swojej długości[1]. Jest to droga powiatowa o klasie drogi lokalnej[6]. Długość ulicy Przyjaznej wynosi 790 m, a jej powierzchnia 5 132 m²[3]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[7]. W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 17921[8].

Przy ulicy znajduje się stacja ładowania samochodów elektrycznych, zarządzana przez spółkę Tauron[9]. Przez ulicę, od skrzyżowania z ulicą Mysłowicką do skrzyżowania z ulicą Młodzieżową, przebiega krótki fragment zielonego szlaku turystycznego – Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK[10].

Ulicą kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego. W ciągu ulicy zlokalizowane są dwa przystanki: Giszowiec Przyjazna i Giszowiec Przyjemna (jeden z dwóch stanowisk; w kierunku północno-zachodnim). Według stanu z połowy listopada 2020 roku, z obydwu przystanków odjeżdżają następujące linie: 30, 72, 108, 223, 292, 674 (w kierunku północnym), 695 i 920. Linie te łączą bezpośrednio z większością dzielnic Katowic, a także z ościennymi miastami, w tym z Mikołowem, Mysłowicami i Siemianowicami Śląskimi[5].

Rejon skrzyżowania ulic Adama, Przyjaznej i Górniczego Stanu jest miejscem, gdzie dochodzi do największej liczby kolizji[11] i wypadków samochodowych[12].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwotny projekt osiedla robotniczego Giszowiec z 1910 roku, w niektórych miejscach różniący się od powstałego później osiedla; na planie znajduje się również ówczesna Zillamnstraße

Zanim została wytyczona ulica Przyjazna, w linii prostej wzdłuż przyszłej ulicy ciągnął się dukt leśny, powstały pod koniec XIX wieku[13]. Ulica Przyjazna została wytyczona i wbudowana wraz z wraz z całym osiedlem patronackim Giszowiec z inicjatywy ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben – Antona Uthemanna, w latach 1907–1910. Ulica ta, podobnie jak pozostałe na nowym osiedlu patronackim drogi wewnętrzne, posiadały nawierzchnię szutrową i były tej samej szerokości. W środku ulicy utwardzona jezdnia miała szerokość 3,5 m, a wzdłuż jezdni zbudowano brukowane korytka obłożone darnią, a dalej znajdowały się ciągi dla pieszych[14]. Nadano jej nazwę Zillmannstraße, pochodzącą od nazwiska architektów osiedla Giszowec – Georga i Emila Zillmannów. Po 1922 roku nazwę drogi przemianowano na ulicę Warszawską[2].

W czasie II wojny światowej ulica ponownie nosiła nazwę Zillamnstraße. Po wojnie przywrócono przedwojenną nazwę ulicy – Warszawska, którą miała do 1950 roku, kiedy ją przemianowano na ulicę Siergieja Kirowa[2]. Według mapy z 1973 roku, autobusy przez ówczesną ulicę S. Kirowa jeździły jedynie w rejonie skrzyżowania z ówczesną ulicą Ernsta Thälmanna (obecna Młodzieżowa), Mysłowicką i Szopienicką[13].

Dom filmowego Habryki przy ulicy Przyjaznej 28/1 z filmu Kazimierza Kutza Paciorki jednego różańca

Aby zapewnić mieszkania dla coraz większej liczby górników powstałej w 1964 roku kopalni Staszic, w 1969 roku zapadła decyzja o wyburzeniu zabytkowego Giszowca (w tym domów przy obecnej ulicy Przyjaznej) i postawieniu na jego miejscu osiedla, złożonego z dziesięciopiętrowych wieżowców. Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku rozpoczęto wyburzanie osiedla Giszowiec. Wyburzenie groziło całemu osiedlu, dlatego też rozpoczęto działania celem jego uratowania. Przetrwała jedynie jedna trzecia części zabytkowej zabudowy[2].

Ulica Przyjazna była jednym z miejsc nakręconego w 1979 roku filmu Kazimierza Kutza Paciorki jednego różańca[15]. W filmie zostało przedstawione wyburzenie tej części Giszowca, a także powstanie nowych bloków mieszkalnych. Przy obecnej ulicy Przyjaznej 28/1 znajduje się istniejący do dziś dom filmowego Habryki. Dom ten też jest przedstawiony 9. odcinku serialu dokumentalnego Ireny i Jerzego Morawskich Serce z węgla[16].

Na mocy uchwały Rady Miejskiej w Katowicach, 25 marca 1991 roku przemianowano nazwę z ulicy Siergieja Kirowa na ulicę Przyjazną[17]. Przy ulicy Przyjaznej 7, w dniu 12 października 1993 roku zainaugurowano działalność nowego kompleksu budynków Szkoły Podstawowej nr 51, zwany szkołą marzeń. Projektantami obiektu był zespół architektów w składzie: Stanisław Niemczyk, Anna Pieńkowska-Kuszewska i Marek Kuszewski[18]. W 2006 roku prowadzono prace przy wykonaniu kanalizacji sanitarnej i deszczowej wraz z odtworzeniem nawierzchni chodników i jezdni w rejonie m.in. ulicy Przyjaznej. Wartość robót wyniosła blisko 3 miliony złotych[19].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Dom z budynkiem gospodarczym przy ulicy Przyjaznej 12
Dom z budynkiem gospodarczym przy ulicy Przyjaznej 21

Ulica Przyjazna jest drogą, przy której znajdują się liczne zabytki. Sama również ulica, jako część układu urbanistycznego, wpisana jest do rejestru zabytków[4]. Łącznie, do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty:

  • układ urbanistyczno-przestrzenny osiedla Giszowiec z lat 1906–1940 (nr rej.: 1229/87 z 18 sierpnia 1978 roku i 1348/87 z 23 czerwca 1987 roku)[20][4],
  • dom z budynkiem gospodarczym (nie istnieje), ul. Przyjazna 7, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/71/02 z 5 września 2002 roku)[4],
  • dom z budynkiem gospodarczym (nie istnieje), ul. Przyjazna 8, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/72/02 z 5 września 2002 roku)[4],
  • dom z budynkiem gospodarczym (nie istnieje), ul. Przyjazna 9, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/73/02 z 5 września 2002 roku)[4],
  • dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 12, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/53/01 z 28 grudnia 2001 roku)[4],
  • dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 14, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/66/02 z 7 marca 2002 roku)[21],
  • dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 15, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/28/00 z 16 października 2000 roku)[4],
  • dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 18, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/29/00 z 16 października 2000 roku)[4],
  • dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 21, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/30/00 z 11 grudnia 2000 roku)[4],
  • dom z budynkiem gospodarczym, ul. Przyjazna 22, z lat 1907–1912 (nr rej.: A/90/03 z 18 sierpnia 2003 roku)[4].

Na rogu ulicy Przyjaznej i Działkowej, przy ulicy Działkowej 28 znajduje się zabytkowy dom nauczycielski z lat 1907–1912 (nr rej.: A/50/01 z 10 listopada 2001 roku)[4].

Gospodarka i instytucje[edytuj | edytuj kod]

Wzdłuż ulicy, według stanu z połowy listopada 2020 roku, zlokalizowane są następujące instytucje oraz placówki: sklep budowlany (ul. Przyjazna 1)[22], Filia nr 15 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach (ul. Przyjazna 7a)[23], Szkoła Podstawowa nr 51 z Oddziałami Integracyjnymi im. Fryderyka Chopina (ul. Przyjazna 7a)[24], Przychodnia Przyjazna[25] i apteka (ul. Przyjazna 8)[26], serwis naprawy rowerów (ul. Przyjazna 22)[27] oraz zakład instalacyjny (ul. Przyjazna 29)[28].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e OpenStreetMap: Mapa Podstawowa. openstreetmap.org. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  2. ↑ a b c d Joanna Tofilska, Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2016, s. 30, 138-146, 210, ISBN 978-83-64356-19-3 (pol.).
  3. ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. nid.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  5. ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).
  6. ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2020-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (pol.).
  7. ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: O Zarządzie. mzum.katowice.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-24)]. (pol.).
  8. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  9. ↑ PlugShare: Tauron - Katowice, ul. Przyjazna. plugshare.com. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  10. ↑ Mapa turystyczna. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  11. ↑ Dawid Durał: WNIOSEK - interpelacja ws. skrzyżowania Adama/Przyjazna/Górniczego Stanu. bip.katowice.eu, 2020-08-26. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  12. ↑ Policja poszukuje świadków wypadku w Giszowcu. katowice24.info, 2017-05-17. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  13. ↑ a b Paweł Grzywocz: Plany i mapy Giszowca. giszowiec.info. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  14. ↑ Hermann Reuffurth, Giszowiec: nowa górnośląska wieś górnicza Spółki Górniczej spadkobierców Georga von Giesche według projektów architektów E. i B. Zillmannów, Charlottenburg, wyd. trzecie, przetł. Bronisław Machnik, Katowice: Miejski Dom Kultury „Szopienice-Giszowiec”, 2006, s. 14, ISBN 83-918908-4-8 (pol.).
  15. ↑ Filmweb: Paciorki jednego różańca. filmweb.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  16. ↑ NO-NAME-SYSTEMS: TEN DOM ISTNIEJE NADAL. gorniczy.blogspot.com, 2012-03-20. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  17. ↑ Rada Miejska w Katowicach, Uchwała Rady Miejskiej w Katowicach Nr XVIII/90/91 w sprawie zmiany nazw ulic, placów i osiedli w Katowicach z dnia 25 marca 1991 roku, Katowice, 25 marca 1991 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] (pol.).
  18. ↑ Szkoła Podstawowa nr 51 w Katowicach: Historia szkoły. szkola51.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  19. ↑ Urząd Miasta Katowice: KANALIZACJA W REJONIE STAREGO GISZOWCA - II ETAP. bip.katowice.eu, 2006-02-15. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  20. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Portal mapowy. mapy.zabytek.gov.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  21. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 30 października 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-11-14]
  22. ↑ Targeo: Pphb Bud Metal. mapa.targeo.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  23. ↑ Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach: Filia nr 15. mbp.katowice.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  24. ↑ Szkoła Podstawowa nr 51 w Katowicach: Kontakt. szkola51.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  25. ↑ Medycyna Praktyczna: Przychodnia "Przyjazna". placowki.mp.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  26. ↑ Apteka Sieciowa Nr 8. apteki.io. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  27. ↑ Serwis Rowerowy na Giszowcu. serwis-rowerowy-katowice-giszowiec.business.site. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  28. ↑ Cylex: Kłosek Wiesław. Zakład Instalacji Wodno-Kanalizacyjnych, C.o. i Gazowych, Katowice. cylex-polska.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
Wybrane ulice i place Giszowca w Katowicach
Ulice
Place i skwery

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Przyjazna_w_Katowicach&oldid=71590516”