Umbellularia californica

*Umbellularia californica*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	wawrzynowce
Rodzina	wawrzynowate
Rodzaj	Umbellularia
Gatunek	Umbellularia californica
	Nazwa systematyczna
	Umbellularia californica (Hook. & Arn.) Nutt.; N. Amer. Sylv. 1: 87 (1842)
Synonimy
	Drimophyllum pauciflorum Nutt.; Litsea californica (Hook. & Arn.) Benth. & Hook.f. ex B.D.Jacks.; Oreodaphne californica Nees; Oreodaphne regalis Regel; Persea causticans Pasq.; Tetranthera californica Hook. & Arn.; Tetranthera causticans (Pasq.) Pasq.; Umbellularia californica var. fresnensis Eastw.; Umbellularia californica f. pendula Rehder;
	Drimophyllum pauciflorum Nutt.; Litsea californica (Hook. & Arn.) Benth. & Hook.f. ex B.D.Jacks.; Oreodaphne californica Nees; Oreodaphne regalis Regel; Persea causticans Pasq.; Tetranthera californica Hook. & Arn.; Tetranthera causticans (Pasq.) Pasq.; Umbellularia californica var. fresnensis Eastw.; Umbellularia californica f. pendula Rehder;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Umbellularia californica – gatunek drzew i krzewów z rodziny wawrzynowatych (Lauraceae). Należy do monotypowego rodzaju Umbellularia. Występuje wzdłuż zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej od południowego Oregonu po Kalifornię Dolną^[5]^[3]. Rośnie w różnych siedliskach, zwykle w dolinach i wąwozach sięgając do rzędnej 1500 m n.p.m.^[5]^[6] Kwitnienie trwa od jesieni do wiosny^[5].

Dostarcza cenionego drewna określanego mianem „myrtlewood” i „pepperwood”, wykorzystywanego nawet w jubilerstwie. Wyrabiano z niego także monety używane w Oregonie^[7]. Gatunek wykorzystywany jest także jako leczniczy, m.in. jako środek dezynfekujący. Wąchanie skruszonych liści wywoływać ma kichanie oraz ból głowy^[7]. Ból głowy powodować ma nawet dłuższe przebywanie pod drzewem tego gatunku^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Krzewy lub drzewa osiągające do 45 m wysokości^[5]^[6]. Kora na pniu jest cienka, brązowa^[8]. Pędy są gładkie, walcowate, czasem, zwłaszcza młode drobno, przylegająco owłosione^[6].
Liście: Zimozielone, skórzaste^[8], skrętoległe, aromatyczne, przy czym zapach określany jest raczej jako nieprzyjemny. Blaszka żółtozielona^[5], przeświecająco gruczołkowana^[8], wąsko eliptyczna, z obu końców zaostrzona, osiąga do 10 cm długości i 3 cm szerokości^[6], jest pierzasto użyłkowana^[5].
Kwiaty: Drobne (osiągają do 16 mm średnicy), obupłciowe, zebrane po 5–10 w baldaszki^[5]. Kwiatostany przed rozwinięciem są osłonięte przysadkami. Szypułki w obrębie kwiatostanu są omszone^[6]. Okwiat składa się z 6 listków, ma barwę żółtawą. Pręciki są krótkie i jest ich zwykle 9^[5]. Zalążnia jest górna, jajowata^[8].
Owoce: Zielone do ciemnofioletowych po wyschnięciu, kulistawo-jajowate, podobne do jagód, o średnicy do 2 cm, z kubeczkowato rozszerzonym w czasie owocowania dnem kwiatowym u nasady^[5]^[6].

Pień
Liście
Kwiaty
Owoce

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Gatunek należy do monotypowego rodzaju Umbellularia (C. G. D. Nees) Nuttall, N. Amer. Sylva 1: 87. Jul-Dec 1842^[9]. Jest on jednym z około 50 rodzajów zaliczanych do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), wchodzącej w skład rzędu wawrzynowców (Laurales)^[2]. W obrębie rodziny uznawany jest za blisko spokrewniony z rodzajem Litsea^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-04-11] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-04-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Umbellularia californica (Hook. & Arn.) Nutt.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-11].
↑ Umbellularia californica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 66. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Umbellularia californica. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-11].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 952, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d Umbellularia (Nees) Nuttall. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-11].
↑ Umbellularia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-04-11].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-04-11] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-04-11] (ang.).

[powo-3] Umbellularia californica (Hook. & Arn.) Nutt.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-11].

[iucn-4] Umbellularia californica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[philips-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 66. ISBN 0-333-73003-8.

[gat_am-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Umbellularia californica. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-11].

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 952, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[rodz_am-8] Umbellularia (Nees) Nuttall. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-11].

[ing-9] Umbellularia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-04-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]