Unia horodelska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Oryginalny akt unii horodelskiej z pieczęciami na dole, spisany w 1413 roku.

Unia horodelska – zawarta 2 października 1413 w Horodle pomiędzy Polską a Litwą.

Potwierdzała wspólną politykę obu państw, wprowadziła instytucję odrębnego wielkiego księcia na Litwie wybieranego przez króla Królestwa Polskiego za radą i wiedzą bojarów litewskich oraz panów polskich, wspólne sejmy i zjazdy polsko-litewskie, litewską szlachtę katolicką zrównała z polskimi rodami[1]. Rok 1413 wyznaczył więc na Litwie początek stanu szlacheckiego na wzór zachodnioeuropejski (z dziedzicznym systemem identyfikacji heraldycznej)[2].

Postanowienia[edytuj | edytuj kod]

Unia horodelska powtórzyła i rozszerzyła niektóre postulaty dokumentu unii w Krewie z 1385 r. i postanowienia unii wileńsko-radomskiej z 1401 r., jednak przyniosła szereg nowości:

  • forma zawarcia porozumienia, którą było wydanie jednego z dokumentów unijnych Jagiełły i Witolda w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, co stanowiło jedyny taki przypadek w XV wieku
  • adopcja przez przedstawicieli co najmniej 47 polskich rodów heraldycznych (z których do dziś ustalono tylko część) do swoich herbów i zawołań tyluż panów i bojarów litewskich
  • po raz pierwszy określono bojarów litewskich polskim terminem „szlachta” (potomkowie „adoptowanych” praktycznie zmonopolizowali elitę urzędniczą aż do czasu panowania Aleksandra Jagiellończyka)
  • ustanowiono stałą instytucję i elekcję wielkiego księcia litewskiego oraz potwierdzono odrębność Wielkiego Księstwa Litewskiego. Odtąd też Polacy i Litwini mieli uczestniczyć w elekcjach królewskiej i wielkoksiążęcej, ale nie na zasadzie równorzędności
  • po śmierci księcia Witolda Wielkie Księstwo Litewskie miało otrzymać nowego wielkiego księcia, ale wyznaczyć go miał król za radą panów koronnych i litewskich. Tron litewski nie był więc dziedziczny. Z kolei tylko po bezpotomnej śmierci Jagiełły i jego potomków panowie polscy mieli wybrać jego następcę za zgodą wielkiego księcia i panów litewskich[2].
  • wzorem Korony ustanowiono cztery wysokie urzędy w stołecznych grodach Wielkiego Księstwa Litewskiego – wojewodów i kasztelanów w Wilnie i Trokach, które przeznaczono wyłącznie dla katolików. Oznaczało to wprowadzenie w Wielkim Księstwie nowego podziału administracyjnego[2].
 Zobacz też kategorię: Sygnatariusze unii horodelskiej 1413.

Fragmenty preambuły i zakończenie aktu[edytuj | edytuj kod]

Państwo polsko-litewskie w latach 1386–1434

Fragmenty preambuły (komparycji) i zakończenie (początek w języku łacińskim i dalej w polskim tłumaczeniu)[3] podpisanego aktu:

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Debitores sumus spiritualis alimoniae salutaria illis pocula ministrare, quibus praesidentes temporalium commodorum praestamus suffragia, ut quos ad corporis necessitatem sustentamus, salutis etiam ipsis, quantum nostra sufficit facultas, ministeria porrigamus, ne, dum temporalibus insistimus profectibus, vitae commoda negligere videamur et, unde dona benedictionis et bravium exspectamus sempiternum, inde vitae detrimenta sentiamus et praemiis destituti adoptatis nulla laboris nostri commoda consequamur. …

W imię Boże amen. Na wieczną pamięć. Jesteśmy powinni duchownego pokarmu i zbawiennego napoju użyczać tym, którym panując pożytków docześnych podajemy podpomożenia, abyśmy tym, które ku cielesnej potrzebie podejmujemy, i zbawienne też nauki im, ile z nas może być, podawali, iżbyśmy się nie zdali tylko o pożytkach docześnych starać a wieczne opuszczać, i skąd darów błogosławieństwa i zapłaty wiecznej czekamy, aby stąd nie poczuliśmy uszkodzenia żywota wiecznego i aby za prace nasze nie stradaliśmy pożytków zapłaty pożądanej. …

i dalej tylko w polskim tłumaczeniu:

Dla tego my Władysław z łaski Bożej król polski i ziem krakowskiej, sandomirskiej, sieradzkiej, lanczyckiej, kujawskiej, litewskiej nawyższe książę, pomorski, ruski pan i dziedzic i Aleksander rzeczony Witold wielkie książę litewskie i ziem ruskich pan i dziedzic, oznajmujemy przez niniejszy list, którym to wiedzieć przynależy wszystkim teraz i potym będącym, którzy tego wiadomość będą mieć, iż ziemie litewskie i ich obywatele poddani państwu naszemu (którym częstokroć rękę szczodrobliwości naszej rozciągamy i o pożytki ich starając się mieliśmy o tym pieczą, jakobyśmy za częstym staraniem stan i zawołanie ich uczynili zacniejsze), chcąc tedy je z wielkiem pożądaniem w nabożeństwie przyjętej wiary na potomne czasy utwierdzić i ugruntować, aby je nawyższy Pan, za którego łaską a staraniem naszym wzięli oświecenie wiary ku chwale i czci imienia swego i tejże wiary powszechnej oświeceniu, pomazaniem łaski swej utwierdził, iż gdyśmy ich częstokroć dary szczodrobliwości naszej pocieszyli, tedy też, jako nabarziej być może, chcemy je duchownemi dary zachować i przez dobre sprawy i prace zatrzymać. Którzy aby w stałości wiary tym lepiej się ćwiczyli, iżeby z cnoty w cnotę postępowali, jarzmo niewolej, w której do tego czasu byli zamotani i związani, z szyje ich składając i rozwięzując, z wrodzonej nam szczodrobliwości i łaski jem wolności, swobody, łaski, exempcje i przywileje, które zwykły być dawane ludziom powszechnej wiary, wedle zamknienia w sobie niniejszego przywileju dajemy i użyczamy.

fragment zakończenia:

Działo się w miasteczku Hrodle przy rzece Bugu na sejmie walnym w dzień wtóry miesiąca października roku Pańskiego tysiącznego czterzechsetnego trzynastego. Dan przez ręce uczciwego w Panu Chrystusie ojca, księdza biskupa krakowskiego [Wojciecha Jastrzębca], nawyższego kanclerza Królestwa polskiego, nam szczerze miłego, a pisan przez ręce [Stanisława] Ciołka kanonika sandomierskiego, sekretarza naszego.

Adopcja litewskich rodów bojarskich do polskich rodów herbowych[edytuj | edytuj kod]

W wyniku unii do polskich rodów herbowych przyjęto 47 rodów bojarskich wyznania rzymskokatolickiego. Na Litwę przeniesione zostały herby:

Herb Adoptujący

(polska szlachta)

Adoptowani

(litewscy bojarzy)

Osoba przytłaczająca pieczęć dołączoną do aktu p.
Herb Abdank.svg Abdank Piotr z Widawy, Jakub z Rogoźna Jan Gasztołd Jakub z Rogoźna [4]
POL COA Bogoria.svg Bogoria Marek z Nakola[a] Stanisław Wyssygin Marek z Nakola[b] [5]
POL COA Szablon.png Bychawa [c] Monstold [d] [6]
POL COA Ciołek.svg Ciołek Stanisław z Brześcia Jan Ewild Stanisław z Brześcia [7]
POL COA Dębno.svg Dębno Dobiesław z Oleśnicy Wojciech Korejwa Dobiesław z Oleśnicy [8]
POL COA Doliwa.svg Doliwa Maciej Kot, Janusz Furman, Piotr z Falkowa Piotr Naczko Piotr z Falkowa [9]
POL COA Dołęga.svg Dołęga [e] Monstwild [f] [5]
POL COA Dryja.svg Drya Janusz z Tuliszkowa Mikołaj Tawtygierd Janusz z Tuliszkowa [10]
POL COA Działosza.svg Działosza [g] Piotr Wołczko [h] [11]
Herb Gieralt.png Gierałt Mikołaj z Gorzkowa Surgut Mikołaj z Gorzkowa [12]
POL COA Godziemba.svg Godziemba Andrzej z Lubrańca, Andrzej Stanisław Butowtowicz Andrzej[i] [7]
POL COA Gryf.svg Gryf [j] Butowt Butowt [13]
POL COA Grzymała.svg Grzymała Domarat z Kobylan Jan Rymwidowicz [k] [14]
POL COA Janina.svg Janina Maciej Janina, Piotr Tur, Mikołaj z Suchodołu Woysym Mikołaj z Suchodołu [6]
Jastrzębiec herb.svg Jastrzębiec Wojciech Jastrzębiec, Marcin z Lubienicy Jan Niemira Wojciech Jastrzębiec [15]
Jelita herb.svg Jelita Klemens z Mokrska, Florian z Korytnicy Gerdut Florian z Korytnicy [16]
POL COA Korczak.svg Korczak [l] Czupa [m] [16]
POL COA Kot Morski.svg Kot Morski [n] Wojsznar Wojsznar Werkolowicz [17]
POL COA Leliwa.svg Leliwa Jan z Tarnowa, Jadwiga z Leżenic Wojciech Moniwid Jadwiga z Leżenic [18]
POL COA Lis.svg Lis Krystyn z Kozichgłów Jan Sunigajło Jan Sunigajło [19]
Herb Łabędź 1.svg Łabędź Dersław ze Skrzynna[o] Andrzej Goligunt [p] [20]
POL COA Łodzia.svg Łodzia Mościc ze Stęszewa Miczus Miczus [21]
POL COA Nałęcz.svg Nałęcz Sędziwój Ostroróg, Mikołaj z Czarnkowa[q] Koczan Sędziwój Ostroróg [21]
POL COA Nowina.svg Nowina Mikołaj z Sepna[r] Mikołaj Bejnar Mikołaj z Sepna [22]
POL COA Odrowąż.svg Odrowąż Jan ze Szczekocin Wyszegerd Jan ze Szczekocin [23]
POL COA Ogończyk.svg Ogończyk Wojciech z Kościoła, Mikołaj z Taczewa Jerzy Sangaw Mikołaj z Taczewa [24]
POL COA Oksza.svg Oksza Mikołaj ze Strzelc, Klemens Wątróbka ze Strzelc Jan Minimund Klemens Wątróbka ze Strzelc [6]
POL COA Ossorya.svg Ossoria Mikołaj z Korabiewic Twerbud Mikołaj z Korabiewic [25]
POL COA Pierzchała.svg Pierzchała Piotr z Włoszczowa, Henryk z Radomina Dauksza Henryk z Radomina [26]
Herb Pobog barokowy.svg Pobóg Jakub z Koniecpola, Piotr z Popowa[s] Rało [t] [14]
Herb Pomian.svg Pomian Jan Pella Stanisław Sak Stanisław Sak [27]
POL COA Poraj.svg Poraj Michał z Michałowa, Jaka Mikołaj Bylimin [u] [28]
POL COA Półkozic.svg Półkozic Jan z Rzeszowa, Jan Ligęza z Bobrku, Michał z Bogumiłowic, Jan z Bogumiłowic, Paweł z Bogumiłowic, Marcin z Wrocimowic Wołczko Kulwa Jan z Bogumiłowic [29]
POL COA Rawicz.svg Rawicz Krystyn z Ostrowa, Grot z Jankowic Michał Gedygołdowicz Minigajło [v] [30]
POL COA Rola.svg Rola Jan z Łąkoszyna, Mikołaj Daugel (Dangel[31], Dawgen, Dawgel)[32] [w] [32]
Sulima herb.svg Sulima Stanisław Gamrat z Klimontowa Rodywił (Rodywił, Rodwil, Radziwił) Stanisław Gamrat z Klimontowa [33]
POL COA Syrokomla.svg Syrokomla Jakub z Kurdwanowa Jakub Minigajło (Mingel, Myngel, Mynigel), (Mingiel[31]), (Minigal[34]) [x] [32]
POL COA Szreniawa.svg Szreniawa Jan z Łańcuchowa Jadat (Jadath), (Ladalda[35]), (Ladald[31]) Jan z Łańcuchowa [13]
POL COA Świnka.svg Świnka [y] Andrzej Dewknotowicz (Dewknethowycz) [z] [6]
POL COA Kopacz.svg Topacz [aa] Getowt (Gethowoth, Getwat), (Giedorwoch[31]) Getowt (Giedorwoch[31], Gethowoth, Getwat)[36] [36]
POL COA Topór.svg Topór Maciej z Wąsosza Jan Butrym z Żyrmunów Jan Butrym z Żyrmunów [37]
POL COA Trąby.svg Trąby Mikołaj Trąba Krystyn Ościk z Kieranowa (Ostic, Ostik, Hostik, Ostyk, Hostyc, Astic, Astik, Astyk) Krystyn Ościk z Kieranowa [38]
POL COA Trzaska.svg Trzaska [ab] Wojdyło (Woydilo), (Woydziło[31])

Kuszolowicz (Cussolowicz, Kussolowicz, Kussulowicz), (Koszyłowicz[31])

[ac] [39]
POL COA Wadwicz.svg Wadwicz Jan Mężyk z Dąbrowy Piotr Montygerd (Montygerdowicz, Mondygerd, Mondiger) Jan Mężyk z Dąbrowy [10]
POL COA Wąż.svg Wąż [ad] Konczan Sukowicz [ae] [7]
POL COA Zadora.svg Zadora Zbigniew z Brzezia Jawnuta Wolimuntowicz Jawnuta Wolimuntowicz [40]
POL COA Zaremba.svg Zaremba Jan z Królikowa, Marcin z Kalinowej Ginet (Gyneth, Gineit, Gyneoth, Kineit) Konczewicz Marcin z Kalinowej [41]

Władysław Semkowicz wzmiankuje jeszcze jeden ród obecny podczas Unii w Horodle. Przy akcie horodelskim wisi bowiem pieczęć, przywieszona przez bojara, którego bez wątpliwości da się odczytać jedynie imię, jednakże nazwa miejscowa jest trudna do odczytania i ma zaledwie kilka czytelnych liter. Herb ten na tarczy przedstawia literę S przechyloną w prawo, z krzyżem na wierzchu. Według Semkowicza nie może być to herb Szreniawa, ponieważ pieczęć ze Szreniawą przywiesił niejaki Jan z Grodziny i zachowała się ona w dobrym stanie przy akcie. Sugeruje natomiast, że jest to herb Bylina, znany z pieczęci i opisów z końca XIV i początku XV wieku jako S z krzyżem. Jedyną trudnością może być fakt, że ród Bylinów nie jest wymieniony w aktach horodelskich pośród rodów adoptujących w unii horodelskiej. Rozwiązaniem na ten problem może okazać się zakończenie aktu pocztu zbratanych rodów słówkiem etc., pozwalające domyślić się większej liczby rodów adoptujących[42].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Kopiec usypany w 1861 roku w Horodle, dla uczczenia 448 rocznicy Unii.

W dniu 10 października 1861 r. na fali ówczesnych nastrojów politycznych w Królestwie Polskim, pod Horodłem odbyła się ogromna jak na owe czasy 10 tys. manifestacja ludności rozmaitych stanów i wyznań, przybyłej tu z różnych części Rzeczypospolitej, dla uczczenia 448 rocznicy unii horodelskiej[43]. Kopiec został zniszczony niedługo później przez władze carskie. W 1924 r. odnowiono go i podwyższono do 11 m. oraz ustawiono na nim metalowy krzyż. Ma on wygląd ściętego pnia drzewa z którego wyrasta nowa odrośl w postaci krzyża – jest to symbol odrodzonej Polski[44].

 Osobny artykuł: Manifestacja Jedności Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Horodle w 1861 roku.

2 października część środowisk kresowych obchodzi Dzień Jedności Kresowian[45].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Osoba odczytana jako Marek z Nakola jest wątpliwa.
  2. ↑ Niewyraźny napis na pieczęci odczytany jako należący do „Marka z Nakola”.
  3. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  4. ↑ Pieczęć nie zachowała się do czasów współczesnych.
  5. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  6. ↑ Nieczytelny napis na pieczęci.
  7. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  8. ↑ Pieczęć nie zachowała się do czasów współczesnych.
  9. ↑ Proboszcz włocławski.
  10. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  11. ↑ Pieczęć nie zachowała się do czasów współczesnych.
  12. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  13. ↑ Niewyraźny napis na pieczęci.
  14. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  15. ↑ Prawdopodobnie.
  16. ↑ Niewyraźny napis na pieczęci, odczytany jako „sigillum Derslai”, prawdopodobnie chodzi o Dersława ze Skrzynna.
  17. ↑ Znany również jako Mikołaj z Człopy.
  18. ↑ Z Sępna?
  19. ↑ Najprawdopodobniej.
  20. ↑ Dość niewyraźny napis na pieczęci odczytany jako należący do „Piotra z Popowa”.
  21. ↑ Starty napis na pieczęci.
  22. ↑ Pieczęć nie zachowała się do czasów współczesnych.
  23. ↑ Starty napis na pieczęci. Uszkodzony napis na pieczęci pozwala odczytać jedynie imię „Mikołaj”.
  24. ↑ Niewyraźny napis na pieczęci.
  25. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  26. ↑ Napis na pieczęci niemożliwy do odczytania.
  27. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  28. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  29. ↑ Pieczęć nie zachowała się do czasów współczesnych.
  30. ↑ Brak informacji historycznych na ten temat.
  31. ↑ Pieczęć nie zachowała się do czasów współczesnych.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Julian Bukowski, Dzieje reformacyi w Polsce od wejścia jej do Polski aż do jej upadku. T. 1, Początki i terytoryalne rozprzestrzenienie się reformacyi, Kraków 1883, s. 333.
  2. ↑ a b c Krakowskie Przedmieście w 450-lecie Unii Lubelskiej.
  3. ↑ Kutrzeba i Semkowicz 1932 ↓, s. 56–58.
  4. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VI, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1923, s. 116.
  5. ↑ a b Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VIII, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1928, s. 141.
  6. ↑ a b c d Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VIII, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1928, s. 142.
  7. ↑ a b c Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. IX, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1930, s. 255.
  8. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. V, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1921, s. 53.
  9. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VIII, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1928, s. 138.
  10. ↑ a b Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. V, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1921, s. 57.
  11. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 217–218.
  12. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. IX, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1930, s. 256–257.
  13. ↑ a b Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 211.
  14. ↑ a b Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 212.
  15. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Miesięcznik Heraldyczny. Organ Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., r. VII, Lwów, Warszawa: Towarzystwo Heraldyczne, 1914, s. 96.
  16. ↑ a b Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. IX, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1930, s. 253.
  17. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 219–220.
  18. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Miesięcznik Heraldyczny. Organ Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., r. VI, Lwów, Warszawa: Towarzystwo Heraldyczne, 1913, s. 7.
  19. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Miesięcznik Heraldyczny. Organ Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. I & II, Lwów, Warszawa: Towarzystwo Heraldyczne, 1914, s. 54.
  20. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. V, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1921, s. 49.
  21. ↑ a b Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. IX, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1930, s. 252.
  22. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 217.
  23. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. V, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1921, s. 55.
  24. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 220.
  25. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VIII, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1928, s. 140.
  26. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 216.
  27. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VIII, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1928, s. 133.
  28. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. V, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1921, s. 51.
  29. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 210.
  30. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Miesięcznik Heraldyczny. Organ Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., Lwów, Warszawa: Towarzystwo Heraldyczne, 1914, s. 51.
  31. ↑ a b c d e f g Wojciech Kojałowicz-Wijuk, Ks. Wojciecha Wijuka Kojałowicza S. J. Herbarz rycerstwa W. X. Litewskiego tak zwany Compendium, czyli o klejnotach albo herbach których familie stanu rycerskiego w prowincyach Wielkiego Xięstwa Litewskiego zażywają, Kraków: Wyd. „Herolda Polskiego”, 1897.
  32. ↑ a b c Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 219.
  33. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. IX, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1930, s. 251.
  34. ↑ Bartosz Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Nakł Wyd. Biblioteki Polskiej, 1584 [dostęp 2021-06-11] (pol.).
  35. ↑ Bartosz Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Nakł Wyd. Biblioteki Polskiej, 1584 [dostęp 2021-06-11] (pol.).
  36. ↑ a b Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 218.
  37. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. V, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1921, s. 47.
  38. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. V, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1921, s. 39.
  39. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. IX, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1930, s. 254.
  40. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Miesięcznik Heraldyczny. Organ Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. I & II, Lwów, Warszawa: Towarzystwo Heraldyczne, 1914, s. 7.
  41. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. VII, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1926, s. 213.
  42. ↑ Władysław Semkowicz (red.), Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie., t. IX, Kraków: Towarzystwo Heraldyczne we Lwowie, 1930, s. 257.
  43. ↑ Inna wersja: Wiadomości z kraju: z lat 1861 i 1862 Lipsk 1863 s. 25n.
  44. ↑ ks. Henryk Krukowski: Zjazd Horodelski (10 X 1861). [dostęp 2013-06-14].
  45. ↑ niezalezna.pl: Dzień Jedności Kresowian. [dostęp 2015-10-06].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Unia_horodelska&oldid=67339629”