Unia horodelska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Rotlink (dyskusja | edycje) o 22:34, 5 wrz 2014. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.

Unia horodelska – zawarta 2 października 1413 w Horodle pomiędzy Polską a Litwą.

Państwo polsko-litewskie w latach 1386-1434
Kopiec usypany w 1861 roku w Horodle, dla uczczenia 448 rocznicy Unii.

Potwierdzała wspólną politykę obu państw, wprowadziła instytucję odrębnego wielkiego księcia na Litwie wybieranego przez króla Królestwa Polskiego za radą i wiedzą bojarów litewskich oraz panów polskich, wspólne sejmy i zjazdy polsko-litewskie, urzędy wojewodów i kasztelanów na Litwie, a litewską szlachtę katolicką[1] zrównała z polskimi rodami.

Fragmenty preambuły i zakończenie aktu

Fragmenty preambuły (komparycji) i zakończenie (początek w języku łacińskim i dalej w polskim tłumaczeniu)[2] podpisanego aktu:

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Debitores sumus spiritualis alimoniae salutaria illis pocula ministrare, quibus praesidentes temporalium commodorum praestamus suffragia, ut quos ad corporis necessitatem sustentamus, salutis etiam ipsis, quantum nostra sufficit facultas, ministeria porrigamus, ne, dum temporalibus insistimus profectibus, vitae commoda negligere videamur et, unde dona benedictionis et bravium exspectamus sempiternum, inde vitae detrimenta sentiamus et praemiis destituti adoptatis nulla laboris nostri commoda consequamur. …

W imię Boże amen. Na wieczną pamięć. Jesteśmy powinni duchownego pokarmu i zbawiennego napoju użyczać tym, którym panując pożytków docześnych podajemy podpomożenia, abyśmy tym, które ku cielesnej potrzebie podejmujemy, i zbawienne też nauki im, ile z nas może być, podawali, iżbyśmy się nie zdali tylko o pożytkach docześnych starać a wieczne opuszczać, i skąd darów błogosławieństwa i zapłaty wiecznej czekamy, aby stąd nie poczuliśmy uszkodzenia żywota wiecznego i aby za prace nasze nie stradaliśmy pożytków zapłaty pożądanej. …

i dalej tylko w polskim tłumaczeniu:
Dla tego my Władysław z łaski Bożej król polski i ziem krakowskiej, sandomirskiej, sieradzkiej, lanczyckiej, kujawskiej, litewskiej nawyższe książę, pomorski, ruski pan i dziedzic i Aleksander rzeczony Witowd wielkie książę litewskie i ziem ruskich pan i dziedzic, oznajmujemy przez niniejszy list, którym to wiedzieć przynależy wszystkim teraz i potym będącym, którzy tego wiadomość będą mieć, iż ziemie litewskie i ich obywatele poddani państwu naszemu (którym częstokroć rękę szczodrobliwości naszej rozciągamy i o pożytki ich starając się mieliśmy o tym pieczą, jakobyśmy za częstym staraniem stan i zawołanie ich uczynili zacniejsze), chcąc tedy je z wielkiem pożądaniem w nabożeństwie przyjętej wiary na potomne czasy utwierdzić i ugruntować, aby je nawyższy Pan, za którego łaską a staraniem naszym wzięli oświecenie wiary ku chwale i czci imienia swego i tejże wiary powszechnej oświeceniu, pomazaniem łaski swej utwierdził, iż gdyśmy ich częstokroć dary szczodrobliwości naszej pocieszyli, tedy też, jako nabarziej być może, chcemy je duchownemi dary zachować i przez dobre sprawy i prace zatrzymać. Którzy aby w stałości wiary tym lepiej się ćwiczyli, iżeby z cnoty w cnotę postępowali, jarzmo niewolej, w której do tego czasu byli zamotani i związani, z szyje ich składając i rozwięzując, z wrodzonej nam szczodrobliwości i łaski jem wolności, swobody, łaski, exempcje i przywileje, które zwykły być dawane ludziom powszechnej wiary, wedle zamknienia w sobie niniejszego przywileju dajemy i użyczamy.

fragment zakończenia:
Działo się w miasteczku Hrodle przy rzece Bugu na sejmie walnym w dzień wtóry miesiąca października roku Pańskiego tysiącznego czterzechsetnego trzynastego. Dan przez ręce uczciwego w Panu Chrystusie ojca, księdza biskupa krakowskiego[3], nawyższego kanclerza Królestwa polskiego, nam szczerze miłego, a pisan przez ręce Ciołka[4] kanonika sandomierskiego, sekretarza naszego.

Adopcja litewskich rodów bojarskich do polskich rodów herbowych

W wyniku unii do polskich rodów herbowych przyjęto 47 rodów bojarskich wyznania rzymskokatolickiego. Na Litwę przeniesione zostały herby:

Herb Ród herbowy Adoptujący ze strony polskich rodów herbowych Adoptowani litewscy bojarzy Kto przytłoczył pieczęć dołączoną do aktu
Abdank ziemianie sieradzcy Piotr z Widawy i Jakub z Rogoźna Jan Gasztołd Jakub z Rogoźna
Bogoria Marek z Nakola? (wątpliwy) Stanisław Wyssygyn (Wissigin) Niewyraźny napis na pieczęci odczytany jako należący do Marka z Nakola
Nieznany Bychawa Nieznany Monstold Brak pieczęci
Ciołek Stanisław z Brezecza Woydziło Koszyłowicz [5]
Dębno Dobiesław z Oleśnicy Wojciech Korejwa (Albertus Corewa, Korewa) z Sowgotska Dobiesław z Oleśnicy
Doliwa kasztelan nakielski Maciej Kot, kasztelan międzyrzecki Janusz Furman, podsędek sandomierski Piotr z Falkowa Naczko (Nacz, Onacz)
Dołęga Nieznany Monstwild (Monstwyld, Monstiwyld, Monstwid)
Drya Janusz z Toliszkowa Tawtygerd (Tawtigerd, Teutigerd) Janusz z Toliszkowa
Działosza Nieznany Wołczko Rokutowicz Brak pieczęci
Gierałt biskup wileński Mikołaj Gorzkowski Surgut z Reszynek
Godziemba Stanisław Butowtowicz [6]
Gryf Nieznany Butowt Montygajłowicz
Grzymała kasztelan biecki Domarat z Kobylan Jan Rymwidowicz
Janina biskup przemyski Maciej, sędzia łęczycki Piotra Tur, sędzia lubelski Mikołaja z Suchodołu Woysym (Woysim, Woyschin) Daneykowicz sędzia lubelski Mikołaj z Suchodołu
Jastrzębiec biskup krakowski Wojciech Jastrzębiec, Marcin z Lubienicy Jan Niemir (Niemira)
Jelita kasztelan radomski Klemens z Mokrska i kasztelan wiślicki Florian z Korytnicy Gerdut
Korczak Czupa [7]
Kot Morski Nieznany Wojsznar Wilkolewicz
Leliwa wojewoda krakowski Jan Tarnowski, Jadwiga z Leżenic starosta wileński Moniwid Jadwiga z Leżenic
Lis Nieznany kasztelan trocki Sunigajło
Łabędź prawdopodobnie Dersław ze Skrzynna Andrzej Goligunt niewyraźny napis otokowy na pieczęci sigillum Derslai, prawdopodobnie chodzi o Dersława ze Skrzynna
Łodzia Miczucha [8]
Nałęcz wojewoda poznański Sędziwój Ostroróg, sędzia poznański Mikołaj z Czarnkowa (piszący się później też ze Człopy) Koczan (Koczanus, Coczanus, Koczan)
Nowina Mikołaj z Sępna Mikołaj Bejnar
Odrowąż kasztelan lubelski Jan ze Szczekocin Wyszegerd
Ogończyk kasztelan brzeski Wojciech z Kościoła, Mikołaj z Taczowa Jerzy Sangaw
Oksza sędzia sandomierski Mikołaj ze Strzelc, Klemens Wątróbka ze Strzelc Minimund Seśnikowicz (Sessnicouicz, Sessnykouicz) Klemens Wątróbka ze Strzelc
Ossoria Mikołaj z Korabiewic Twerbud (Twerbuth, Twiributh) Mikołaj z Korabiewic
Pierzchała kasztelan dobrzyński Piotr z Włoszczowa, Henryk z Radomina Dauksza Henryk z Radomina
Pobóg wojewoda sieradzki Jakub Koniecpolski, Piotr z Popowa Rało Piotr z Popowa
Pomian biskup włocławski Jan Pella Stanisław Sak
Poraj Michał z Michałowa Mikołaj Bylimin(Bylymyn)
Półkozic biskup lwowski Jan z Rzeszowa, wojewoda łęczycki Jan Ligęza z Bobrku, kasztelan sandomierski Micha z Bogumiłowic, kasztelan czchowski Jan z Bogumiłowic, sędzia krakowski Paweł z Bogumiłowic, chorąży krakowski Marcin z Wrocimowic Wołczko Kulwa
Rawicz Bracia Minigayło i Giedygołd [9]
Rola Dangel [10]
Sulima Stanisław Gamrat z Klimontowa Rodywił Stanisław Gamrat z Klimontowa
Syrokomla Jakub Mingiel [11]
Szreniawa Iadald albo Ladald [12]
Świnka Nieznany Andrzej Dewknotowicz (Dewknethowycz) Napis na pieczęci niemożliwy do odczytania
Topacz Giedorwoch [13]
Topór wojewoda kaliski Maciej z Wąsosza Jan Butrym z Żyrmunów wojewoda kaliski Maciej z Wąsosza
Trąby arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Trąba Krystyn Ościk z Kiernowa arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Trąba
Trzaska
Wadwicz Jan Mężyk z Dąbrowy Piotr Montygerd (Mondygerd, Mondiger)
Wąż Nieznany Koczan Sukowicz
Zadora Marszałek Wielki Koronny Zbigniew z Brzezia Maciej Szedybor Wolimuntowicz
Zaremba Ginet Konczewicz [14]
  1. ↑ Julian Bukowski, Dzieje reformacyi w Polsce od wejścia jej do Polski aż do jej upadku. T. 1, Początki i terytoryalne rozprzestrzenienie się reformacyi, [1883]], s. 333.
  2. ↑ Akta unii Polski i Litwy, nakładem S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932, ss 56 – 58
  3. ↑ Wojciech Jastrzębiec
  4. ↑ Stanisław Ciołek
  5. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  6. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  7. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  8. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  9. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  10. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  11. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  12. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  13. ↑ Ks. Wojciech Kojałowicz S. J. herbarz W. X. Litewskiego – Kraków 1897
  14. ↑ Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. 1924-1925 T.5-9

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Unia_horodelska&oldid=40350744”