Võidupüha
Võidupüha (tłum. „Dzień Zwycięstwa”) – estońskie święto państwowe obchodzone corocznie 23 czerwca w rocznicę zwycięstwa wojsk estońskich i ich sprzymierzeńców nad Bałtycką Landeswehrą w bitwie pod Kiesią w 1919 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Święto zostało ustanowione przez parlament Estonii 16 lutego 1934 roku[1] i było obchodzone do roku 1939[2]. Po odzyskaniu niepodległości przez Estonię jest obchodzone ponownie co roku od 1992 roku[2].
Święto upamiętnia zwycięstwo wojsk estońskich i ich sprzymierzeńców nad Bałtycką Landeswehrą w bitwie pod Kiesią w 1919 roku[2][3], która była decydującą bitwą w wojnie o niepodległość Estonii[2].
Na początku 1919 roku wojska estońskie pod wodzą Johana Laidonera (1884–1953), wspierane przez ochotników z Finlandii, Szwecji i Danii, wyparły Armię Czerwoną z terytorium Estonii, zajmując jednocześnie północną Łotwę[4]. Spowodowało to zatarg z niemieckimi władzami okupacyjnymi Łotwy, a złożona z oddziałów Niemców bałtyckich Bałtycka Landeswehra ruszyła, by wyprzeć wojska estońskie[4]. Landeswehra zajęła Kieś 6 czerwca, po tymczasowym zawieszeniu ognia, walki wznowiono 19 czerwca[4]. Niemcy zaatakowali Estończyków pod Limbaži, tracąc wkrótce przewagę liczebną[4]. Do głównego starcia doszło 23 czerwca 1919 roku pod Kiesią – zwyciężyły wojska estońskie, zmuszając Niemców do odwrotu do Rygi[4]. Zwycięstwo Estonii zostało zasygnalizowane zapaleniem wielkich ognisk na wzgórzach[5].
Parady wojskowe[edytuj | edytuj kod]
Podczas obchodów przeprowadzana jest centralna parada wojskowa, która od 2000 roku organizowana jest przez estońską Ligę Obrony – Kaitseliit[1]. Na przestrzeni lat centralne parady odbywały się kolejno w miastach[1]:
| 1994 – Tartu | 2009 – Jõgeva | |
| 1995 – Pärnu | 2010 – Viljandi[6] | |
| 1996 – Narva | 2011 – Tartu[7] | |
| 1997 – Võru | 2012 – Pärnu[8] | |
| 1998 – Viljandi | 2013 – Haapsalu[9] | |
| 1999 – Valga | 2014 – Valga[10] | |
| 2000 – Haapsalu | 2015 – Kärdla[11] | |
| 2001 – Pärnu | 2016 – Võru[12] | |
| 2002 – Põlva | 2017 – Rakvere[13] | |
| 2003 – Jõhvi | 2018 – Tallinn[14] | |
| 2004 – Rakvere | 2019 – Tartu[15] | |
| 2005 – Paide | ||
| 2006 – Saaremaa | ||
| 2007 – Rapla | ||
| 2008 – Tallinn |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Eno-Gerrit Link: Kuidas hakati Võidupüha tähistama Võidupüha paraadi ajalugu. [w:] Pärnu Postimees [on-line]. [dostęp 2019-06-22]. (est.).
- ↑ a b c d Estonia Victory Day. [w:] Governement of South Australia Department of the Premier and Cabinet [on-line]. [dostęp 2019-06-22]. (ang.).
- ↑ Karsten Brüggemann: Võidupüha. Võnnu lahing kui Eesti rahvusliku ajaloo kulminatsioon. [w:] Vikerkaar [on-line]. 2018. [dostęp 2019-06-22]. (est.).
- ↑ a b c d e Landeswehr War. W: Jonathan D. Smele: Historical Dictionary of the Russian Civil Wars, 1916-1926. Rowman & Littlefield, 2015, s. 654. ISBN 978-1-4422-5281-3. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
- ↑ Ernst Põdder. W: Toivo Miljan: Historical Dictionary of Estonia. Rowman & Littlefield, 2015, s. 370. ISBN 978-0-8108-7513-5. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
- ↑ Täna algab Võidupüha tähistamine Viljandis. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2010-06-22. [dostęp 2015-06-24]. (est.).
- ↑ Võidupüha paraad ja Maakaitsepäev Tartus. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2011-06-23. [dostęp 2015-06-24]. (est.).
- ↑ Pärnust saab Võidupüha linn. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2012-06-10. [dostęp 2015-06-24]. (est.).
- ↑ Haapsalus toimus Võidupüha paraad. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2013-06-23. [dostęp 2015-06-24]. (est.).
- ↑ Tänavu viivad Võidutule maakondadesse ennast Kaitseliidu tegevusega sidunud pereliikmed. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2014-06-12. [dostęp 2015-06-24]. (est.).
- ↑ Victory Day parade in Kärdla. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2018-06-23. [dostęp 2015-06-24]. (ang.).
- ↑ Võrru võidupüha paraadile tulijaid võetakse vastu soojade kallistustega. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2016-06-22. [dostęp 2015-06-24]. (est.).
- ↑ Rakvere hosts Victory Day parade. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2017-06-23. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
- ↑ Tallinn has become the Victory Day city. [w:] Kaitseliit [on-line]. 2018-06-23. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
- ↑ Henry-Laur Allik: Galerii ja video: võidupüha paraad Tartus. [w:] www.err.ee [on-line]. [dostęp 2019-06-23]. (est.).