Przejdź do zawartości

Viola (instrument)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Viola
wiola
Ilustracja
Klasyfikacja naukowa
321.322-71

Chordofon złożony

Klasyfikacja popularna
instrument smyczkowy
Podobne instrumenty
Fragment prospektu organów kamieńskich z figurami aniołów grającymi na viola da braccio (po lewej) i viola da gamba (po prawej)[1]

Viola (też wiola) – rodzina dawnych instrumentów muzycznych z grupy chordofonów smyczkowych, popularnych w renesansie i baroku.

Viole były znane w Europie już w późnym średniowieczu, jednak nie miały wtedy jeszcze jednolitej budowy ani stroju. Dopiero na przełomie XV i XVI wieku ukształtowały się ich typowe formy, dające początek trzem rodzinom instrumentów: lirom da braccio, violom da braccio i violom da gamba[2][3].

Instrumenty te były używane do gry solowej i zespołowej. Różniły się budową, wielkością pudła rezonansowego, liczbą strun, strojem oraz sposobem trzymania – da braccio (z wł. ramię) trzymano na ramieniu, da gamba (z wł. noga) na kolanach lub między nimi[2][3].

Viole da gamba wcześniej niż viole da braccio uformowały odrębną klasę instrumentów. Jednak ich rozwój został zarzucony i jedynie kontrabasowa viola da gamba stała się prototypem dzisiejszego kontrabasu[2][4], pozostałe są dziś określane jako wiole lub gamby i wykorzystywane głównie w muzyce dawnej[5]. Natomiast odmiany violi da braccio dały podstawę współczesnemu instrumentarium smyczkowemu – skrzypcom, altówkom i wiolonczelom[2][4][5].

Główne różnice między violami[5][6]
viole da gamba viole da braccio
płyta spodnia plaska płyta spodnia wypukła
płyta spodnia w górnej części nachylona ku szyjce (tzw. daszek) płyta spodnia bez nachylenia
boczki wysokie boczki niskie
górne boczki spadziste w stosunku do szyjki górne boczki prostopadle w stosunku do szyjki
krawędzie płyt nie wystające poza boczki krawędzie płyt wystające poza boczki
wewnątrz instrumentu poprzeczki wzmacniające wewnątrz instrumentu podłużna belka basowa
otwory rezonansowe w kształcie litery „C” lub płomieniste otwory w kształcie stylizowanej litery „f” (tzw. efy)
szeroka szyjka wąska szyjka
progi jelitowe zawiązywane wokół szyjki i podstrunnicy szyjka bez progów
sześć lub siedem cienkich strun cztery grube struny
brzmienie nikłe i płaskie brzmienie pełne i soczyste

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Janina Kochanowska, Organy katedry w Kamieniu Pomorskim, Mikołaj Szczęsny, Grzegorz Wejman, Szczecin: Zamek Książąt Pomorskich, 1996, ISBN 83-906184-3-5.
  2. a b c d Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: PWN, 1995, s. 934-935, ISBN 83-01-11390-1.
  3. a b viol, [w:] Gordon Campbell, The Oxford Dictionary of the Renaissance, Oxford University Press, 2006, ISBN 978-0-19-172779-5, via Oxford Reference [dostęp 2020-11-24] (ang.).
  4. a b Mieczysław Drobner, Instrumentoznawstwo i akustyka, Kraków: PWM, 1986, s. 44-46, ISBN 83-224-0259-7 (pol.).
  5. a b c Curt Sachs, Historia instrumentów muzycznych, Kraków: PWM, 1989, s. 324-328, ISBN 83-224-0324-0 (pol.).
  6. Ulrich Michels, Atlas muzyki, t. I, Warszawa: Pruszyński i S-ka, 2002, s. 38-39, ISBN 83-7255-085-9 (pol.).