Lis polarny

Lis polarny
	Vulpes lagopus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Rodzina	psowate
Rodzaj	lis
Gatunek	lis polarny
Synonimy
	Alopex lagopus (Linnaeus, 1758);
	Alopex lagopus (Linnaeus, 1758);
Podgatunki
	V. l. beringensis Merriam, 1902; V. l. fuliginosus (Bechstein, 1799); V. l. lagopus (Linnaeus, 1758); V. l. pribilofensis Merriam, 1902;
	V. l. beringensis Merriam, 1902; V. l. fuliginosus (Bechstein, 1799); V. l. lagopus (Linnaeus, 1758); V. l. pribilofensis Merriam, 1902;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Lis polarny^[4]^[5]^[6], piesiec^[7]^[6]^[5], piesak^[5] (Vulpes lagopus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych, występujący na obszarach na północ od północnego kręgu polarnego.

Lisy te można spotkać zarówno nad morzem, w dolinach, jak i wysoko na grzbietach górskich. Są to zwierzęta terytorialne. Najczęściej występuje w ubarwieniu letnim brązowo-szarym, a zimą śnieżnobiałym lub stalowoniebieskim, choć spotyka się też lisy czarne przez cały rok. Żywi się ptakami (szczególnie ich pisklętami), małymi ssakami (np. lemingami), jajami, rybami i padliną. Przez zimę do wiosny często podążają za niedźwiedziami polarnymi, podobnie jak szakale za lwami, licząc na pozostałości z ich zdobyczy. Nory lęgowe kopie w ziemi, na zboczach, pomiędzy kamieniami. Ciąża trwa 49-57 dni. W maju lub czerwcu samica rodzi 2-8, maksymalnie 12 szczeniąt, ważących 40-80 g. Śmiertelność młodych jest duża i dochodzi do 50%, praktycznie lisica odchowuje 3-4 szczenięta. Szczenięta zaczynają widzieć po 14 dniach^[8], matka natomiast żywi je mlekiem przez 8-10 tygodni.

Lisy polarne mają na ogół spokojniejsze usposobienie i są bardziej łagodne od lisów pospolitych^[9].

Dane liczbowe[edytuj | edytuj kod]

długość ciała (z ogonem): 80-95 cm
długość ogona: 28-40 cm
wysokość: 25-30 cm
masa: samica 2,5-8 kg, samiec nieco cięższy
ciąża: 50-55 dni
liczba młodych w miocie 1-12 szczeniąt
długość życia: 12–14 lat

Odmiany barwne lisa polarnego^[10][edytuj | edytuj kod]

lis niebieski (odmiana podstawowa)
lis cienisty
lis biały
lis beżowy
lis szafirowy

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Badania chromosomów i mtDNA wskazują bliskie pokrewieństwo lisa polarnego z gatunkami rodzaju Vulpes (Vulpes macrotis lis długouchy i Vulpes velox lis płowy), co – zdaniem naukowców – nie daje podstaw do wydzielania lisa polarnego w odrębnym rodzaju Alopex. W pracach Geffen et al. (1992), Mercure et al. (1993), Baker et al. (2003) i Wozencraft (in Wilson & Reeder 2005) zaproponowano nazwę Vulpes lagopus.

Hodowla[edytuj | edytuj kod]

Hodowlę fermową lisa polarnego zapoczątkowano w Ameryce Północnej w 1897 roku. W Polsce pierwsza ferma lisów polarnych została założona w 1938^[11].

Zagrożenie i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (niższego ryzyka) pod nazwą Alopex lagopus^[12].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Młody lis polarny
Lis polarny w letniej szacie, Svalbard
Lis polarny w trakcie zmiany futra z zimowego na letnie, Svalbard

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Vulpes lagopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Vulpes lagopus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 24 października 2009]
↑ A.A. Angerbjörn A.A., M.M. Tannerfeldt M.M., Vulpes lagopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.1 [dostęp 2015-07-13] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 150. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 263. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b Piotr Sumiński, Jacek Goszczyński, Jerzy Romanowski: Ssaki drapieżne Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993, s. 42. ISBN 83-09-01483-X.
↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 127. ISBN 83-01-14344-4.
↑ Miroslav Bouchner, Lis polarny [w:] Zwierzęta łowne, wyd. Delta, Warszawa 1992
↑ Władysław Herman: Hodowla zwierząt futerkowych. PWN, 1974.
↑ Ryszard Cholewa: Chów i hodowla lisów. Warszawa: PWRiL, 1988. ISBN 83-09-01075-3.
↑ Janusz Kuźniewicz: Chów i Hodowla zwierząt futerkowych. Wrocław: 1999. ISBN 83-87866-76-8.
↑ A.A. Angerbjörn A.A., M.M. Tannerfeldt M.M., Vulpes lagopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-10-24] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Tadeusz Kaleta: Dzikie psy i hieny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1998. ISBN 83-214-1096-0.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

[itis-1] Vulpes lagopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[2] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Vulpes lagopus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 24 października 2009]

[iucn-3] A.A. Angerbjörn A.A., M.M. Tannerfeldt M.M., Vulpes lagopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.1 [dostęp 2015-07-13] (ang.).

[miiz-4] Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 150. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msz-5] K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 263. ISBN 83-214-0637-8.

[pwril-6] Piotr Sumiński, Jacek Goszczyński, Jerzy Romanowski: Ssaki drapieżne Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993, s. 42. ISBN 83-09-01483-X.

[pwn-7] Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 127. ISBN 83-01-14344-4.

[8] Miroslav Bouchner, Lis polarny [w:] Zwierzęta łowne, wyd. Delta, Warszawa 1992

[9] Władysław Herman: Hodowla zwierząt futerkowych. PWN, 1974.

[Cholewa-10] Ryszard Cholewa: Chów i hodowla lisów. Warszawa: PWRiL, 1988. ISBN 83-09-01075-3.

[Kuzniewicz-11] Janusz Kuźniewicz: Chów i Hodowla zwierząt futerkowych. Wrocław: 1999. ISBN 83-87866-76-8.

[12] A.A. Angerbjörn A.A., M.M. Tannerfeldt M.M., Vulpes lagopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-10-24] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]