Węgliki

Węgliki – nieorganiczne związki chemiczne złożone z atomów węgla i atomów metalu albo półmetalu (krzemu czy boru), mającymi mniejszą od węgla elektroujemność. Wyróżnia się węgliki jonowe, węgliki kowalencyjne, węgliki międzywęzłowe (metaliczne) i węgliki pośrednie^[1]^[2].

Węgliki jonowe

Techniczny acetylenek wapnia (karbid), barwa jest wynikiem obecności zanieczyszczeń

Złożone są przeważnie z kationów litowca, berylowca albo borowca oraz anionu węglowego, w zależności od którego dzieli się je na:

metanki – zawierające anion C4−
, np. węglik glinu (Al
4C
3)
acetylenki – złożone z anionu C2−
2 (inaczej [C≡C]2−
), np. acetylenek wapnia (CaC
2, pot. karbid)
allilki – które zawierają anion C4−
3 ([C=C=C]4−
), np. allilek magnezu (Mg
2C
3)

W kontakcie z wodą węgliki te rozkładają się z wydzieleniem głownie – odpowiednio – metanu, acetylenu i propynu^[1] (daw. allilen). Mają charakter zbliżony do soli, jednak w przeciwieństwie do nich nie przewodzą prądu elektrycznego^[2]. Otrzymywane są w wyniku ogrzewania metalu lub tlenku tego metalu z węglem albo węglowodorami^[1].

Węgliki kowalencyjne

W węglikach kowalencyjnych tworzące je metale są zbliżone pod względem elektroujemności do węgla. Są to przede wszystkim węglik krzemu (SiC) i węglik boru (B
4C)^[1]. Odznaczają się niereaktywnością, wysoką temperaturą topnienia i twardością^[2].

Węgliki międzywęzłowe (metaliczne)

Węgliki te zbudowane są z sieci atomów metalu (o promieniu atomowym większym niż 130 pm, a więc niemal dwukrotnie wyższym niż węgla) oraz atomów węgla, które umiejscowione są w pozycjach międzywęzłowych tej sieci^[1]. Mają metaliczny połysk, są nieprzezroczyste. Charakteryzują się trudnotopliwością, dużą twardością i dobrą przewodnością elektryczną. Są niereaktywne i topią się w wysokich temperaturach^[1]^[2]. Znajdują zastosowanie w postaci węglików spiekanych do wytwarzania narzędzi do szybkiego skrawania metali^[1].

Wyróżnia się dwa typy węglików metalicznych^[1]^[2]:

o budowie MC, np. węglik tytanu (TiC), węglik wolframu (WC)
o budowie M
2C, np. węglik dikobaltu(inne języki) (Co
2C), węglik dimolibdenu(inne języki) (Mo
2C).

Węgliki pośrednie

Węglikami pośrednimi określa się węgliki międzywęzłowe, które wykazują niektóre cechy węglików jonowych. Są mniej odporne chemiczne, przez co reagują z wodą i rozcieńczonymi kwasami^[2]. Przykładem jest węglik żelaza (Fe
3C) stanowiący jedną z faz (cementyt) w stopach żelaza z węglem^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 744–746, ISBN 978-83-01-16282-5 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f węgliki, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 766, OCLC 864218327 .

[Bielański-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 744–746, ISBN 978-83-01-16282-5 .

[ET766-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f węgliki, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 766, OCLC 864218327 .

[1]

[2]