Władcy Rosji

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Add more text icon.svg
 Ten artykuł należy dopracować:
→ napisać/poprawić definicję.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wielkie Księstwo Kijowskie (882–1169)[edytuj]

 Osobny artykuł: Władcy Rusi Kijowskiej.

Wielkie Księstwo Włodzimierskie (1169–1328)[edytuj]

W 1169 Andrzej I Bogolubski opanował Kijów uzyskując tym samym tytuł wielkiego księcia. Odmiennie od swoich poprzedników, również ojca, nie przeniósł do tego miasta swej stolicy lecz po złupieniu Kijowa osadzał tam swoich krewnych jako podległych książąt. Centrum swego księstwa pozostawił Włodzimierz, który odtąd stał się stolicą wielkiego księstwa.

Rurykowicze[edytuj]

Daty panowania Władca Portret władcy Rodzice Urodzony Zmarł
1169–1174 Andrzej I Bogolubski
Князь Андрей Боголюбский.jpg
Jerzy Dołgoruki 1111 czerwiec 1174
1174–1176 Michał Jurijewicz
24 History of the Russian state in the image of its sovereign rulers - fragment.jpg
Jerzy Dołgoruki 1176
1176–1212 Wsiewołod III Wielkie Gniazdo Vsevolod III the Big Nest.jpg Jerzy Dołgoruki, Helena 1154 1212
1212–1216 Jerzy II Wsiewołodowicz No image.svg Wsiewołod III Wielkie Gniazdo, Maria, księżniczka osetyjska 26 listopada 1189 4 marca 1238
1216–1218 Konstantyn I No image.svg Wsiewołod III Wielkie Gniazdo, Maria, księżniczka osetyjska 18 maja 1186 2 lutego 1218
1218–1238
ponownie		 Jerzy II Wsiewołodowicz No image.svg Wsiewołod III Wielkie Gniazdo, Maria, księżniczka osetyjska 26 listopada 1189 4 marca 1238
1238–1246 Jarosław II No image.svg Wsiewołod III Wielkie Gniazdo, Maria, księżniczka osetyjska 8 lutego 1191 30 września 1246
1247–1248 Światosław III No image.svg Wsiewołod III Wielkie Gniazdo, Maria, księżniczka osetyjska 27 marca 1196 3 lutego 1252
1248 Michał Chrobry No image.svg Jarosław II, Fiedoksja 15 stycznia 1248
1249–1252 Andrzej II Andrei2.jpg Jarosław II, ? 1222 1264
1252–1263 Aleksander Newski Alexander Newski.jpg Jarosław II, ? 30 maja 1220 14 listopada 1263
1263–1271 Jarosław III Yaroslav Yaroslavich in Novgorod.jpeg Jarosław II, ? 1230 1271
1272–1277 Wasyl Kwasznia Vasily Yaroslavich Grand Dukes of Vladimir.jpg Jarosław II 1241 1277
1277–1281
obalony		 Dymitr I, książę perejasławski 33 History of the Russian state in the image of its sovereign rulers - fragment.jpg Aleksander Newski, ? ok. 1250 1294
1281–1283
obalony		 Andrzej III Aleksandrowicz Andreygorodetsky.jpg Aleksander Newski, ? 1255 27 lipca 1304
1283–1294
ponownie		 Dymitr I 33 History of the Russian state in the image of its sovereign rulers - fragment.jpg Aleksander Newski, ? ok. 1250 1294
1294–1304
ponownie		 Andrzej III Aleksandrowicz Andreygorodetsky.jpg Aleksander Newski, ? 1255 27 lipca 1304
1304–1318 Michał II Twerski, książę twerski 35 History of the Russian state in the image of its sovereign rulers - fragment.jpg Jarosław III Twerski, ? 1271 22 listopada 1318
1318–1322 Jerzy III, książę moskiewski Jurij of Moscov.jpg Daniel Moskiewski, ? 1281 21 listopada 1325
1322–1326 Dymitr II Groźnooki, książę twerski No image.svg Michał II Twerski, Anna Kaszyńska 1299 15 września 1326
1326–1327
obalony		 Aleksander II Alexander Pskov.jpg Michał II Twerski, Anna Kaszyńska 7 października 1301 29 października 1339
1327–1328
obalony		 Aleksander (III) Suzdalski No image.svg 1331

Wielkie Księstwo Włodzimierskie i Moskiewskie (1328–1547)[edytuj]

Iwan I, książę moskiewski, przejął władzę we Włodzimierzu nad Klaźmą i uzyskał od Tatarów zgodę na przyjęcie tytułu wielkiego księcia w 1328.

Rurykowicze[edytuj]

Daty panowania Władca Portret władcy Rodzice Urodzony Zmarł
1328–1340 Iwan I Kalita Ivan Kalita.jpg Daniel Moskiewski, nieznana ok. 1288 31 marca 1340
1340–1353 Siemion Dumny Simeon Dumny.jpg Iwan Kalita, nieznana 1316 27 kwietnia 1353
1353–1359 Iwan II Piękny Ivan2.jpg Iwan Kalita, nieznana 30 marca 1326 13 listopada 1359
1360–1362,
jedynie wielki książę włodzimierski		 Dymitr Suzdalski Дмитрий Константинович Суздальский.jpg 1322 5 lipca 1383
1362–1389
książę moskiewski od 1359		 Dymitr Doński Dmitri Donskoy.jpg Iwan II Piękny, Aleksandra 12 października 1350 19 maja 1389
1389–1425 Wasyl I Vasili I of Russia.jpg Dymitr Doński, Eudoksja Dymitrówna Suzdalska 1371 27 lutego 1425
1425–1433 Wasyl II Ślepy Vasil2b.gif Wasyl I, Zofia Witoldówna 10 marca 1415 27 marca 1462
1433 Jerzy ks. zwenigrodzki Jury Zvenigorodsky mal.jpg Dymitr Doński, Eudoksja Dymitrówna 26 listopada 1374 5 czerwca 1434
1433–1434
ponownie		 Wasyl II Ślepy Vasil2b.gif Wasyl I, Zofia Witoldówna 10 marca 1415 27 marca 1462
1434
ponownie		 Jerzy ks. zwenigrodzki Jury Zvenigorodsky mal.jpg Dymitr Doński, Eudoksja Dymitrówna 26 listopada 1374 5 czerwca 1434
1434 Wasyl Kosooki Frescos in Cathedral of the Archangel in Moscow - west wall 01 - Vasily Kosoy.jpg Jerzy ks. zwenigrodzki, Anastazja Światosławówna Smoleńska 1448
1434–1445
ponownie		 Wasyl II Ślepy Vasil2b.gif Wasyl I, Zofia Witoldówna 10 marca 1415 27 marca 1462
1445 Dymitr Szemiaka Blagoverny kniaz Dmitry Yurievich Shemyaka.jpg Jerzy ks. zwenigrodzki, Anastazja Światosławówna 17 lipca 1453
1445–1446 Wasyl II Ślepy
ponownie		 Vasil2b.gif Wasyl I, Zofia Witoldówna 10 marca 1415 27 marca 1462
1446–1447 Dymitr Szemiaka Blagoverny kniaz Dmitry Yurievich Shemyaka.jpg Jerzy ks. zwenigrodzki, Anastazja Światosławówna 17 lipca 1453
1446–1462 Wasyl II Ślepy
ponownie		 Vasil2b.gif Wasyl I, Zofia Witoldówna 10 marca 1415 27 marca 1462
1462–1505 Iwan III Srogi Ivan III of Russia.jpg Wasyl II Ślepy, Maria Jarosławówna Borowska 22 stycznia 1440 27 października 1505
1505–1533 Wasyl III Vasily III of Russia (Granovitaya palata, 1881-2).jpg Iwan III Srogi, Zofia Paleolog 25 marca 1479 4 grudnia 1533
1533–1547 Iwan IV Groźny Iioan4.jpg Wasyl III, Helena Glińska 25 sierpnia 1530 18 marca 1584

Carstwo Rosyjskie (1547–1721)[edytuj]

Rurykowicze (1547–1598)[edytuj]

Daty panowania Władca Portret władcy Rodzice Urodzony Zmarł
1547–1584 Iwan IV Groźny Iioan4.jpg Wasyl III, Helena Glińska 25 sierpnia 1530 18 marca 1584
1575–1576 Symieon Biekbułatowicz Syn Biek-Bułat sultana, prawnuk chana Wielkoj Ordy Achmat-chana, był bezpośrednim potomkiem Czyngis-chana. 5 stycznia 1616
1584–1598 Fiodor I Feodor I of Russia (parsuna, 1630s, Moscow History museum).jpg Iwan IV Groźny, Anastazja Romanowna Zacharyna 31 maja 1557 17 stycznia 1598
1584–1598 Borys Godunow – regent Fiodora I Boris Godunov by anonim (17th c., GIM).jpg Fiodor Iwanowicz Krzywy Godunow, szlachcic z Wiaźmy, nieznana ok. 1551 13 lub 23 kwietnia 1605

Dynastia Godunowów (1598–1605)[edytuj]

Daty panowania Władca Portret władcy Rodzice Urodzony Zmarł
1598 Irena Godunowa wdowa po Fiodorze I – abdykowała po 9 dniach Irina godunova01 reconstruction.jpg Fiodor Iwanowicz Krzywy Godunow, nieznana 1557 ? 29 pździernika 1603
1598–1605 Borys Godunow Boris Godunov by anonim (17th c., GIM).jpg Fiodor Iwanowicz Krzywy Godunow, szlachcic z Wiaźmy, nieznana ok. 1551 13 lub 23 kwietnia 1605

Okres wielkiej smuty – władcy z różnych rodów (1605–1613)[edytuj]

Daty panowania Władca Portret władcy Rodzice Urodzony Zmarł
1605 Fiodor II z dynastii Godunowów Tsar Fyodr II.jpg Borys Godunow, Maria Grigoriewna Skuratowa 1589 20 czerwca 1605
1605–1606 Dymitr II (Dymitr Samozwaniec I) Dymitr Samozwaniec.jpg nieznani, podawał się za carewicza Dymitra syna Iwana IV Groźnego i Marii Nagoj faktycznie Grigorij Otriepiew ok. 1581 17 maja 1606
1606–1610
obalony		 Wasyl IV Szujski z dynastii Rurykowiczów Basil IV.jpg Iwan Andriejewicz Szujski, Marfa Fiodorowna 1552 12 albo 22 września 1612
1607–1610 Dymitr Samozwaniec II – pretendent do tronu – kontrolował większą część państwa ze zorganizowaną własną administracją Pseudo-Dimitrij.jpg nieznani, podawał się za cudem ocalałego Dymitra Samozwańca I ok. 1580 22 grudnia 1610
1610–1613
car tytularny do 1634		 Władysław Waza – królewicz polski; od 1632 król Polski Prince Władysław Sigismund - detail.jpg Zygmunt III Waza, Anna Habsburżanka 9 czerwca 1595 20 maja 1648
1611–1612 Dymitr Samozwaniec III – pretendent do tronu – kontrolował część państwa z Pskowem No image.svg nieznani, podawał się za carewicza Dymitra syna Iwana IV Groźnego i Marii Nagoj faktycznie diakon prawosławny Sidorka lipiec 1612

Romanowowie (1613–1762)[edytuj]

Daty panowania Władca Portret władcy Rodzice Urodzony Zmarł
1613–1645 Michał I Fiodorowicz Michael russia big.jpg Fiodor Romanow, Ksenia Iwanowna Szestowa 12/22 lipca 1596[a] 13/23 lipca 1645[a]
1613–1633 Filaret – koregent z tytułem wielkiego gosudara, patriarcha Moskwy Philaret.jpg Nikita Romanowicz Zacharina-Koszkina, Barbara Iwanowna Gołowinej-Chowrina 1553 1/11 października 1633[a]
1645–1675 Aleksy I Michałowicz Alexis I of Russia (Hermitage).jpg Michał I Fiodorowicz, Eudoksja Łukianówna Streszniewa 19/29 marca 1629[a] 29 stycznia/8 lutego 1676[a]
1676–1682 Fiodor III Aleksiejewicz Feodor III of Russia.jpg Aleksy I Michałowicz, Maria Iliniczówna Miłosławska 9 czerwca 1661 7 maja 1682
1682–1696 Iwan V Aleksiejewicz Ivan V by anonim (GIM).jpg Aleksy I Michałowicz, Maria Iliniczówna Miłosławska 27 sierpnia/6 września 1666[a] 29 stycznia/8 lutego 1696[a]
1682–1721
(władzę przejął w 1689)		 Piotr I Wielki Peter der-Grosse 1838.jpg Aleksy I Michałowicz, Natalia Kyryłówna Naryszkina 30 maja/9 czerwca 1672[a] 28 stycznia/8 lutego 1725[a]
1682–1689 Zofia Aleksiejewna – regentka Iwana V i Piotra I Sofiarepin.jpg Aleksy I Michałowicz, Maria Iliniczówna Miłosławska 17 września/27 września 1657[a] 3 lipca/14 lipca 1704[a]

Imperium Rosyjskie (1721–1917)[edytuj]

W 1721 Piotr I przyjmuje tytuł cesarza (imperatora).

Daty panowania Władca Portret władcy Rodzice Urodzony Zmarł
1721–1725 Piotr I Wielki Peter der-Grosse 1838.jpg Aleksy I Michałowicz, Natalia Naryszkina 30 maja/9 czerwca 1672[a] 28 stycznia/8 lutego 1725[a]
1724/1725[b]–1727 Katarzyna I Aleksjejewna[c] Empress Catherine I -c.1724 -2.jpg Samuel Skowroński, prawd. Dorota Hann 15 kwietnia 1684 17 maja 1727
1727–1730 Piotr II Aleksiejewicz Peter II of Russia by Vedekind (1730s, Samara).jpg Aleksy, Zofia Szarlotta 12 października/23 października 1715[a] 18 stycznia/29 stycznia 1730[a]
1727–1730 Anna i Elżbieta Piotrowna
– regentki Piotra II		 No image.svg Piotr I Wielki, Katarzyna I
1730–1740 Anna Iwanowna Romanowa[d] Louis Caravaque, Portrait of Empress Anna Ioannovna (1730).jpg Iwan V, Praskowia Fiodorowna Sałtykowa 23 stycznia 1693[e] 17 października 1740
1740–1741
obalony		 Iwan VI Antonowicz z dynastii Welfów Ivan6russia1740.jpg książę Antoni Ulryk von Braunschweig-Wolfenbüttel, Anna Leopoldowna 23 sierpnia 1740 16 lipca 1764
1740–1741 Anna Leopoldowna – regentka Iwana VI Anna Leopoldovna by Wedekind.jpg Karol Leopold Mecklenburg-Schwerin, Katarzyna Iwanowna 18 grudnia 1718 19 marca 1746
1741–1762 Elżbieta Piotrowna Carle Vanloo, Portrait de l’impératrice Élisabeth Petrovna (1760).jpg Piotr I Wielki, Katarzyna I 29 grudnia 1709 5 stycznia 1762

Romanowowie (dom Holstein-Gottorp-Romanow) (1762–1917)[edytuj]

Daty panowania Władca Portret władcy Rodzice Urodzony Zmarł
1762 Piotr III Fiodorowicz Coronation portrait of Peter III of Russia -1761.JPG Karol Fryderyk von Holstein, Anna 21 lutego 1728 17 lipca 1762
1762–1796 Katarzyna II Wielka z dynastii askańskiej Catherine II by F.Rokotov after Roslin (1780s, Hermitage) 2.jpg Christian August von Anhalt-Zerbst, Joanna Elżbieta von Holstein 2 maja 1729 17 listopada 1796
1796–1801 Paweł I Piotrowicz Borovikovsky Pavel I.jpg Piotr III Fiodorowicz, Katarzyna II Wielka 20 września/1 października 1754[a] 11/23 marca 1801[a]
1801–1825 Aleksander I Pawłowicz Alexander I by S.Shchukin (1809, Tver).png Paweł I Romanow, Maria Fiodorowna 12/23 grudnia 1777[a] 19 listopada/1 grudnia 1825[a]
1825 Konstanty I Pawłowicz[f] Constantine Pavlovich by P.E.Rockstuhl (c.1809, Hermitage).jpg Paweł I Romanow, Maria Fiodorowna 27 kwietnia/8 maja 1779[a] 14/27 czerwca 1831[a]
1825–1855 Mikołaj I Pawłowicz Vernet nikolas 1.jpg Paweł I Romanow, Maria Fiodorowna 6 lipca 1796 2 marca 1855
1855–1881 Aleksander II Mikołajewicz Alexander II of Russia by N.Lavrov (1868, Museum of Artillery).jpg Mikołaj I, Aleksandra Fiodorowna 29 kwietnia 1818 13 marca 1881
1881–1894 Aleksander III Romanow Kramskoy Alexander III.jpg Aleksander II, Maria Aleksandrowna 26 lutego/10 marca 1845[a] 20 października/1 listopada 1894[a]
1894–1917 Mikołaj II Aleksandrowicz – abdykował 1 marca[g] Nicholas II of Russia painted by Earnest Lipgart.jpg Aleksander III, Maria Fiodorowna 6 maja/18 maja 1868[a] 16/17 lipca 1918[a]
1917 Michał II Aleksandrowicz – zrzekł się tronu 2 marca[h] Mihail II.jpg Aleksander III, Maria Fiodorowna 22 listopada 1878 według kalendarza juliańskiego 13 lipca 1918

Pretendenci do tronu (od 1924)[edytuj]

Lata pretendowania Pretendent Portret władcy Urodzony Zmarł
1924–1938[i] Cyryl Władymirowicz Kirill Vladimirovich.jpg 30 września/12 października 1876[a] 12 października 1938
1938–1992 Włodzimierz Cyrylowicz No image.svg 17 sierpnia 1917 8 kwietnia 1992
od 1992[j] Maria Władimirowna No image.svg 23 grudnia 1953
od 1998
tytularny cesarzewicz (następca tronu)		 Jerzy Michajłowicz[k] George romanow.jpg 13 marca 1981

Zobacz też[edytuj]

Uwagi

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Pierwsza data według kalendarza juliańskim/druga według gregoriańskiego
  2. ↑ Współwładczyni od 1724, samodzielnie rządy od śmierci męża w 1725
  3. ↑ Aleksandr Mienszykow sprawował realną władzę w kraju w imieniu cesarzowej Katarzyny I
  4. ↑ Ernest Jan Bühren sprawował realną władze w kraju w imieniu cesarzowej Anny, a po jej śmierci został regentem Iwana VI w 1740.
  5. ↑ według innych źródeł ur. 28 stycznia 1693
  6. ↑ W 1823 roku zrezygnował z praw do tronu rosyjskiego, przysługujących mu na wypadek śmierci starszego brata. Przyczyną rezygnacji był ślub w 1820 z polską hrabianką Joanną Grudzińską. Akt rezygnacji był utrzymywany w tajemnicy. Niemniej w 1825, po śmierci Aleksandra I, Mikołaj wysłał jednak do niego wiadomość wzywającą do wstąpienia na tron, tytułując go cesarzem Konstantym I. Konstanty odmówił wtedy ponownie, pozostając w Warszawie. Formalnie od 27 listopada do 14 grudnia 1825 był cesarzem Rosji. Nigdy nie objął tronu.
  7. ↑ Data według kalendarza juliańskiego. W kalendarzu gregoriańskim jest to 15 marca.
  8. ↑ Data według kalendarza juliańskiego. W kalendarzu gregoriańskim jest to 16 marca.
  9. ↑ Jego pierwszeństwo do korony można kwestionować – przed nim w linii sukcesji była siostra Mikołaja II – Ksenia Romanowa (kobiety w takich sytuacjach miały prawo do tronu), a po niej, jej synowie. Dopiero po nich w sukcesji był Cyryl. Ponadto Michał II zrzekając się praw do tronu powierzył wybór cesarza rosyjskiemu parlamentowi.
  10. ↑ Nieuznawana przez Stowarzyszenie Rodziny Romanowów.
  11. ↑ właściwie Jerzy Michajłowicz Romanow-Holstein-Gottorp-Hohenzollern.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władcy_Rosji&oldid=46582386”