Władysław Kniewski
Władysław Kniewski (ur. 14 czerwca 1902 w Grodzisku Mazowieckim, zm. 21 sierpnia 1925 w Warszawie)[1] – polski działacz komunistyczny, rozstrzelany na stokach Cytadeli Warszawskiej[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Józefa i Władysławy Zdzielnickiej i bratem Mieczysława. Podczas I wojny światowej służył w organizowanym w Rosji polskim korpusie gen. Dowbora-Muśnickiego. W 1920 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego i walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Został ranny pod Ostrołęką. W 1922 roku jednakże przyłączył się do Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK; później przemianowanego na KZMP) – młodzieżowej przybudówki Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. Za rozlepianie na murach odezw komunistycznych został aresztowany i skazany na dwa lata domu poprawczego. Wyszedł na wolność w 1925.
W lipcu 1925 razem z Władysławem Hibnerem i Henrykiem Rutkowskim zgłosił się na ochotnika do zabójstwa Józefa Cechnowskiego, który został zidentyfikowany jako agent Policji w ruchu komunistycznym. 17 lipca 1925 zamachowcy oczekiwali na spotkanie z Cechnowskim przy ul. Zgoda w Warszawie, podczas którego mieli go zastrzelić. Podczas próby wylegitymowania przez dwóch wywiadowców policyjnych, Hibner, Kniewski i Rutkowski zaczęli strzelać, ciężko raniąc policjanta Kazimierza Lesińskiego[3]. Kniewski odłączył się następnie od pozostałej dwójki i uciekał ul. Bracką, goniony przez policjantów i przechodniów, w tym przez policjanta konno. Trafiony w nogę przez wywiadowcę Antoniego Klimasińskiego, nadal się ostrzeliwał, lecz w końcu został obezwładniony przez policjantów.
Za popełnione czyny, Władysław Kniewski wraz z pozostałymi dwoma zamachowcami, został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. Prezydent RP Stanisław Wojciechowski nie skorzystał z prawa łaski. Wszyscy trzej zostali rozstrzelani 21 sierpnia 1925 o godz. 4.00 w Cytadeli Warszawskiej przez pluton egzekucyjny wystawiony ze składu 30 pułku Strzelców Kaniowskich, w obecności lekarza inspekcyjnego garnizonu, kapitana lekarza doktora Józefa Henryka Sommera[4][5].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W czasach PRL, Hibner, Kniewski i Rutkowski zostali uznani za bohaterów ruchu robotniczego; w oficjalnej propagandzie i wydawnictwach encyklopedycznych byli przedstawiani jako „straceni za próbę zamachu na prowokatora”.
W 1950, w 25. rocznicę śmierci, w miejscu egzekucji przy murze warszawskiej Cytadeli urządzono park im. Kniewskiego, Hibnera i Rutkowskiego i odsłonięto pomnik-mauzoleum[6][7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 5, Warszawa 1965.
- ↑ Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski. Warszawa 1973, s. 169.
- ↑ Kurjer Warszawski. Wydanie wieczorne. R. 105, 1925, nr 231, 19 sierpnia 1925 [dostęp 2016-08-18].
- ↑ Wyrok i rozstrzelanie komunistycznych terrorystów, „Polska Zbrojna” Nr 228 z 21 sierpnia 1925 roku, s. 5. Kapitan lekarz doktor Józef Henryk Sommer w 1924 roku był młodszym lekarzem Wojskowego Więzienia Śledczego Nr 1 w Warszawie, a w 1928 roku pozostawał w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V. Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 996, 1018, 1083. Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 714, 733.
- ↑ Władysław Kniewski (1902–1925), Henryk Rutkowski (1903–1925). Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2015-08-10].
- ↑ Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 150. ISBN 83-03-00447-6.
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 142. ISBN 83-7005-211-8.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Polski Słownik Biograficzny t. XIII, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967–1968.