Władysław Krogulski (oficer)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władysław Krogulski
Sokół, Bojomir
Ilustracja
podpułkownik dyplomowany piechoty podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

21 lutego 1894
Książnice

Data i miejsce śmierci

7 lipca 1962
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1947

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Kwatera Główna I Korpusu

Stanowiska

szef oddziału

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Oficer Orderu Orła Białego (Serbia) Oficer Orderu Korony Rumunii Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii Gwiazda Afryki (Wielka Brytania) Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania) Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)

Władysław Krogulski, ps. „Sokół”, „Bojomir” (ur. 21 lutego 1894 w Książnicach, zm. 7 lipca 1962 w Warszawie) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 21 lutego 1894 w Książnicach k. Bochni, w rodzinie Ludwika, nauczyciela szkoły ludowej i Józefy z Falkowskich[1]. Uczęszczał do Gimnazjum Wyższego w Jarosławiu, gdzie w 1912 uzyskał świadectwo dojrzałości. Po maturze podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które przerwał z powodu wybuchu wojny. Jeszcze w szkole średniej rozpoczął działalność niepodległościową należąc w latach 1910–1912 do tajnego koła młodzieżowego „Zarzewie” w Jarosławiu. Od października 1912 działał pod pseudonimem „Sokół”, a później „Bojomir” w II Polskiej Drużynie Strzeleckiej (PDS) w Krakowie. Po odbyciu szkolenia podoficerskiego i kursu podchorążych zaliczony został do ściślejszego grona „drużyniaków”, obdarzonych specjalnym zaufaniem dowództwa PDS i powołanych do pełnienia w przyszłości trudniejszych zadań. Na Wydziale Medycyny UJ prowadził propagandę na rzecz wstępowania do drużyn strzeleckich. Zajmował się także szkoleniem nowych członków organizacji. Na początku 1913 roku był instruktorem rekrutów w Leżajsku, a w połowie tego roku prowadził ćwiczenia skautów w Jarosławiu. Na przełomie 1913/1914 r. został członkiem Oddziału Wywiadowczego PDS.

Z chwilą wybuchu I wojny światowej zorganizował i przeszkolił drużynę strzelecką w Leżajsku, a następnie przybył z nią do Krakowa, gdzie wstąpił do Legionów Polskich. Początkowo służył jako dowódca plutonu w 2 pułku piechoty LP, później w 3 pp LP kolejno jako dowódca plutonu, adiutant dowódcy batalionu i dowódca kompanii. 14 maja 1915, po ukończeniu Szkoły Podchorążych Legionów Polskich „ze stopniem dobrym”, został mianowany aspirantem oficerskim w randze tytularnego sierżanta z poborami plutonowego[2][3]. Awansował do stopnia chorążego (15 grudnia 1915) i podporucznika (1 listopada 1916)[4]. Brał udział we wszystkich bitwach swojego pułku, m.in. pod Pasieczną, Pniowem, Nazawizowem, Tarnawicą Leśną, Mołotkowem, Kirlibabą, Rokitną, Rarańczą, Berezaną i Kostiuchnówką. Od października 1917 do lutego 1918 r. pełnił obowiązki adiutanta w 1 pułku artylerii Polskiego Korpusu Posiłkowego, a po bitwie pod Rarańczą przebywał przez 8 miesięcy w obozach jenieckich Marmaros-Sziget i Szeklencze na Węgrzech. W połowie października 1918 wcielony został do armii austriackiej, ale już po kilku dniach zdezerterował i przedostał się do Warszawy.

23 października 1918 zgłosił się ochotniczo do powstającego Wojska Polskiego. Jako podporucznik byłego Polskiego Korpusu Posiłkowego reskryptem Rady Regencyjnej z 31 października 1918 został przydzielony do podległego jej Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia[5]. Do końca miesiąca brał udział w rozbrajaniu Niemców. W tym czasie awansował na porucznika (12 października 1918), a w następnym roku na kapitana (1 lipca 1919). Od września 1919 do jesieni 1921 służył w Oddziale III Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych pełniąc obowiązki: referenta organizacyjnego, oficera przy sztabie i (od marca 1920) kierownika Wydziału Szkół Wojennych Piechoty. Za wybitne osiągnięcia na polu szkolnictwa wojskowego w okresie wojny polsko-bolszewickiej otrzymał w 1923 Order Virtuti Militari V klasy.

W latach 1921–1923 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 października 1923, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów w Bydgoszczy na stanowisko wykładowcy. 31 marca 1924 został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 70. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 1 grudnia tego roku został przeniesiony do 61 pułku piechoty wielkopolskiej w Bydgoszczy na stanowisko dowódcy III batalionu, z równoczesnym wyznaczeniem „na dochodzącego wykładowcę” w Oficerskiej Szkole dla Podoficerów[6]. Od 1927 pracował w Oddziale III Sztabu Generalnego WP w Warszawie jako kierownik referatu, a następnie szef wydziału. W okresie 1930–1932 pełnił obowiązki zastępcy dowódcy 68 pułku piechoty we Wrześni, a od października 1932[7] do wybuchu II wojny światowej szefa Wydziału Mobilizacji i Uzupełnień Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie[8]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty[9][10].

W kampanii wrześniowej 1939 pełnił obowiązki szefa Sztabu DOK III w Grodnie. 19 września na rozkaz dowódcy Okręgu Korpusu przekroczył z podległymi oddziałami granicę polsko-litewską i do 10 lipca 1940 przebywał w obozach internowanych w Kołotowie, Kalwarii i Kownie. Po włączeniu krajów bałtyckich do ZSRR więziony był w Kozielsku i obozie jenieckim NKWD w Griazowcu, skąd zwolniony został 31 lipca 1941, po zawarciu umowy polsko-radzieckiej.

W okresie organizowania Armii Polskiej generał Władysław Anders wyznaczył go na stanowisko szefa Oddziału I (Organizacyjno-Szkoleniowego) w Dowództwie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Funkcję tę pełnił od końca sierpnia 1941 do października 1944 r. (od listopada 1942 w Dowództwie Etapów i Dowództwie Armii Polskiej na Wschodzie). Według wywiadu sowieckiego był jednym z głównych reprezentantów poglądów skrajnie nacjonalistycznych i antysowieckich w korpusie oficerów Armii Andersa.

Na początku 1942 r. z ramienia Dowództwa Armii Polskiej organizował wyjazd ludności polskiej do Uzbekistanu, skąd miała być ona ewakuowana do Indii. Od sierpnia tego roku przebywał ze Sztabem Polskich Sił Zbrojnych w Pahlevi w Iranie, później w Iraku i w Palestynie. Z Palestyny, jako szef oddziału w dowództwie 3 Korpusu (od listopada 1944), wyjechał do Anglii. Odbył półroczny kurs w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych i w listopadzie 1945 r. wyznaczony został na szefa Oddziału Administracji Rezerw i Uzupełnień I Korpusu. Od września 1946 do marca 1947 r. należał do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, a następnie pełnił funkcję zastępcy komendanta w Komendzie Uzupełnień nr 1.

W czerwcu 1948 powrócił do Polski. Po przeniesieniu do rezerwy (1948) podjął pracę w Zarządzie Głównym PCK. Od 1950 r. pracował w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym Robót Konserwatorskich i Architektury Monumentalnej „KAM” w Warszawie. Zmarł 7 lipca 1962. Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B12-5-13)[11].

W 1925 zawarł związek małżeński z Janiną Oleksińską[1].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g Łoza 1938 ↓, s. 383.
  2. Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 270.
  3. Rozkaz Nr 123. „Goniec Polowy Legionów : Dziennik rozporzadzeń Komendy Legionów Polskich”. 4, s. 1, 1915-05-29. Piotrków. .
  4. Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 21.
  5. Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej, 1918, R. 2, nr 2, Warszawa 1918, s. 16.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 123 z 21 listopada 1924, s. 686.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 414.
  8. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 514.
  9. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 466.
  10. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 16.
  11. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-30].
  12. M.P. z 1933 r. nr 171, poz. 208 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  13. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  14. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 361.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930.
  • Lista oficerów dyplomowanych, Warszawa 1930, 1931.
  • Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I w Jarosławiu 1884–1934, Jarosław 1934.
  • Bagiński Henryk, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908–1914, Warszawa 1935.
  • Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938.
  • Chocianowicz Wacław, W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969.
  • Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, Warszawa 1981.
  • Żaroń Piotr, Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981.
  • Porwit Marian, Spojrzenia poprzez moje życie, Warszawa 1986.
  • Żaroń Piotr, Kierunek wschodni w strategii wojskowo-politycznej gen. Władysława Sikorskiego 1940–1943, Warszawa 1988.
  • Armia Polska w ZSRR 1941–1942, oprac.Wojciech Materski, Warszawa 1992.
  • Polska Zbrojna” 1994 nr 70.
  • Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych 1939–1956, tom 4, Kraków 1999.
  • Wrzesień 1939 na Kresach w relacjach, oprac. Czesław Grzelak, Warszawa 1999.
  • Krogulski Mariusz Lesław, Spuścizna minionych pokoleń, Tuchów 2005.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Krogulski Mariusz Lesław, Krogulscy. Linia tuchowska (1727–1930), Warszawa 2020.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
  • Centralne Archiwum Wojskowe – akta personalne Władysława Krogulskiego, sygn. AP 2649, 782/247/55.