Włodzimierz Antoniewicz

Włodzimierz Antoniewicz
Data i miejsce urodzenia	15 lipca 1893 Sambor
Data i miejsce śmierci	20 maja 1973 Warszawa
Zawód, zajęcie	archeolog, rektor UW
Odznaczenia

grób prof. Włodzimierza Antoniewicza na cmentarzu w Milanówku

Włodzimierz Antoniewicz (ur. 15 lipca 1893 w Samborze, zm. 20 maja 1973 w Warszawie) – polski archeolog pochodzenia ormiańskiego, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, członek PAN.

Zajmował się w pracy naukowej archeologią pradziejową ziem polskich. Przedstawił obraz najdawniejszych dziejów ziem polskich na podstawie badań archeologicznych, odkrył pozostałości budowli romańskich w założonej przez siebie Stacji Archeologicznej w Wiślicy. Jako pierwszy przedstawił syntezę religii dawnych Słowian.

Życiorys

Był synem polskiego Ormianina Karola (kontrolera pocztowego, uczestnika powstania styczniowego) oraz Wandy Kurowskiej (malarki i działaczki społecznej).

Ukończył gimnazjum we Lwowie, studiował archeologię i geografię na Uniwersytecie Lwowskim, Uniwersytecie Jagiellońskim oraz uniwersytetach w Wiedniu, Paryżu i Pradze. Wśród jego nauczycieli byli m.in. Eugeniusz Romer i Ludomir Sawicki. Pracę doktorską obronił na UJ w 1918 pod kierunkiem Piotra Bieńkowskiego (Znaczenie bursztynu w prehistorii Europy).

W 1914 został ciężko ranny na froncie wojennym. Zwolniony z wojska, pracował jako kustosz Muzeum Zamku na Wawelu (1916-1918). W latach 1918-1920 był zastępcą kierownika Wydziału Kultury i Sztuki Tymczasowej Komisji Rządzącej w Krakowie. Pracował krótko jako docent archeologii pradziejowej Uniwersytetu Poznańskiego.

Od 1920 pozostawał związany z Uniwersytetem Warszawskim. Był m.in. kierownikiem Katedry Archeologii Pierwotnej i Wczesnośredniowiecznej (po II wojnie światowej pod nazwą Katedra Archeologii Polski), profesorem nadzwyczajnym (od 1924), profesorem zwyczajnym (od 1928), dziekanem Wydziału Humanistycznego (1934–1936), wreszcie rektorem (1936–1939). W październiku 1937 wydał zarządzenie wprowadzające na uczelni getto ławkowe.

W okresie okupacji był członkiem Senatu Tajnego UW. Pracował wówczas jako palacz w szkołach warszawskich, a następnie znalazł zatrudnienie jako urzędnik w Zarządzie Miejskim. Kontynuował wykłady na UW po wojnie aż do emerytury w 1963.

Od 1924 był dyrektorem Muzeum Archeologicznego w Warszawie, po wojnie krótko pełnił funkcję zastępcy dyrektora (1945–1946).

Współpracował ponadto z Instytutem Historii Kultury Materialnej PAN oraz Ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświaty Publicznej. W latach 1925-1934 prowadził także wykłady na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.

Pochowany na cmentarzu w Milanówku.

Członkostwo w organizacjach naukowych

Był członkiem wielu towarzystw i akademii naukowych, polskich i zagranicznych:

• od 1930 był członkiem-korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a od 1938 członkiem rzeczywistym
• od 1932 był członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności
• od 1952 był członkiem tytularnym PAN, a od 1957 członkiem rzeczywistym PAN
• w latach 1946-1949 był wiceprzewodniczącym TNW
• kierował Komisją Historii Kultury i Sztuki Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i jednocześnie był redaktorem naczelnym jego wydawnictw
• współpracował z Akademią Leopoldina w Halle,
• został powołany w skład Akademii Historii Starożytnej w Sztokholmie, Londyńskiego Towarzystwa Archeologicznego
• członek Towarzystwa Prehistorycznego i Towarzystwa Antropologicznego w Wiedniu,
• członek Royal Society of Antiquaries w Londynie.
• wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Polskiego Towarzystwa Archeologicznego.

Wybrane publikacje

Włodzimierz Antoniewicz był również encyklopedystą. Został wymieniony w gronie 180 edytorów pięciotomowej Ilustrowanej encyklopedii Trzaski, Everta i Michalskiego gdzie napisał hasła o tematyce archeologicznej.

Opublikował ponad 300 prac naukowych, m.in.:

• Baba kamienna w Dźwinogrodzie (1916)
• Archeologia przedhistoryczna jako przedmiot nauczania (1921)
• Pochodzenie i gatunki bursztynu w Europie (1923)
• Pradzieje ziem polskich (1927)
• Archeologia Polski. Zarys czasów przedhistorycznych i wczesnodziejowych ziem Polski (1928)
• O religii dawnych Słowian (1948-1949)
• Historia sztuki najdawniejszych społeczeństw pierwotnych (1957)
• Religia dawnych Słowian (1957)

W latach 1959-1970 wydał 10 tomów cyklu "Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala", był redaktorem "Wiadomości Archeologicznych", "Światowida", "Postępów Archeologii".

Nagrody, odznaczenie i wyróżnienia

Został odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1938), Krzyżami Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Legii Honorowej, odznaczeniami bułgarskimi, włoskimi (w tym Wielki Oficer Orderu Korony Włoch w 1937) i jugosłowiańskimi. Został honorowym członkiem korespondentem Towarzystwa Archeologicznego w Londynie i w 1937 Towarzystwa Prehistorycznego w Cambridge.

Bibliografia

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983.
• Szarota T., Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne, Warszawa 1988, s. 94.
• Trzaska: Katalog wydawnictw Trzaski, Everta i Michalskiego. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1939.