Wacław Boratyński

Wacław Boratyński

Autoportret
Data i miejsce urodzenia	28 sierpnia 1908 Ryglice
Data i miejsce śmierci	25 września 1939 Lwów
Narodowość	polska
Alma Mater	Państwowa Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie
Dziedzina sztuki	malarstwo, grafika
Epoka	art déco

Wacław Boratyński (ur. 28 sierpnia 1908 w Ryglicach, zm. 25 września 1939 we Lwowie) – polski malarz i grafik.

Życiorys

Urodził się i wychował w Ryglicach koło Tarnowa jako syn Leona, pracownika budowlanego i rzeźbiarza–amatora, oraz Julii z Piotrowskich. Miał sześcioro rodzeństwa. Jego ojciec zginął podczas I wojny światowej i utrzymaniem zubożałej rodziny musiała zająć się matka. Już jako małe dziecko lubił rysować, ujawniając przy tym uzdolnienia plastyczne. Jego talent zauważył – również urodzony w Ryglicach – ksiądz Jan Pabis z klasztoru paulinów w Głogówku koło Gostynia. Duchowny postanowił wziąć pod opiekę ubogiego, lecz uzdolnionego chłopca. W 1921 przywiózł go z Małopolski, zapisał do Miejskiego Gimnazjum Klasycznego w Gostyniu i umieścił w konwikcie na Świętej Górze.

Kształcąc się w szkole, rozwijał jednocześnie swój talent plastyczny, w czym bardzo mu pomagał Władysław Kołomłocki – malarz i rysownik, ówcześnie gimnazjalny nauczyciel rysunku i geografii. Na wystawie w Poznaniu poznał później Wojciecha Kossaka, którego twórczość wywarła na nim wielkie wrażenie. Rezultatem tej fascynacji były namalowane przez niego takie obrazy jak Bitwa, Czarniecki i husaria, Odwrót i Szwoleżer. Próbował też rzeźbiarstwa. W 1927 wykonał kamienną kopię, znajdującego się w Kielcach Pomnika Czynu Legionowego, projektu Jana Raszki, która na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie została umieszczona na mogile legionistów poległych w czasie I wojny światowej.

W 1927 po ukończeniu gimnazjum i zdanej maturze zapisał się do Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu, ale szybko przeniósł się do Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie. W maju 1929, na wystawie swoich prac, poznał rzeźbiarza Stanisława Szukalskiego, który w poprzednim roku powrócił ze Stanów Zjednoczonych. Zafascynowany ideami artystycznymi Szukalskiego przyłączył się do założonej przez niego grupy artystycznej „Szczep Szukalszczyków herbu Rogate Serce”, poszukującej inspiracji w kulturze dawnej słowiańszczyzny. Jako członek Rogatych Serc przybrał imię: „Pracowit z Ryglic”. Po niedługim czasie ostał pierwszym szczepowym. Członkowie grupy, w której znajdowali studenci PSSZiPA, tworzyli głównie prace związane z historią Polski i mitologią słowiańską. Wywarli duży wpływ na młodych artystów krakowskich. Niestety z tego okresu zachowały się tylko nieliczne jego prace, m.in. Łokietek wygnaniec, Ostatni dar dla Rzeczypospolitej, Cecora i Heretyk.

W 1931 zamieszkał na stałe w Poznaniu. W 1933 rozszerzył swoje zainteresowania o sztukę użytkową. Dysponował bogatym warsztatem. Ulubioną techniką, jaką się posługiwał, był rysunek ołówkiem. Doskonale władał piórkiem i kredką. Chętnie malował też akwarelą. Technikę tę stosował do przedstawiania krajobrazów Podkarpacia – swoich stron rodzinnych.

Współpracował z polskimi czasopismami artystycznymi m.in. krakowską „Polonią” oraz tamtejszym wydawnictwem Salon Malarzy Polskich. W okresie 1936–1937 ilustrował poznańskie pismo „Tęcza”, w którym zamieszczał też swoje przemyślenia na temat historii sztuki. Był również współpracownikiem działu wydawniczego Księgarni św. Wojciecha w Poznaniu. W latach 1938–1939 zaprojektował dla Poczty Polskiej 24 znaczki. Za wydaną w 1938 dziesięcioznaczkową serię, tzw. historyczną, otrzymał I nagrodę w otwartym konkursie na projekt zestawu znaczków pocztowych upamiętniających 20. rocznicę odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą Polskąj. Jego dziełem była też seria wyemitowana z okazji Międzynarodowych Zawodów Narciarskich FIS w Zakopanem (1938), a także zestaw kart pocztowych wydanych z okazji 25. rocznicy wymarszu I Kompanii Kadrowej Legionów (1939). Ponadto zaprojektował medal Ogólnopolskiej V Wystawy Filatelistycznej w Warszawie (1938).

W 1939 wraz z wybuchem II wojny światowej został zmobilizowany i w stopniu podchorążego przydzielony do 18 pułku piechoty Wojska Polskiego. Walczył z Niemcami w obronie Lwowa. Podczas walki doznał ciężkich obrażeń i 25 września 1939 zmarł w szpitalu „Politechnika”. Dwa dni później pochowano go na pobliskim cmentarzu. Jego mogiła jednak nie dotrwała do końca wojny.

Wybrana twórczość

• 
  Stroje wileńskie
• 
  Stroje zakopiańskie
• 
  Wesołych Świąt
• 
  Wesołych Świąt
• 
  Wesołych Świąt
• 
  Wesołego Alleluja
• 
  Wesołego Alleluja
• 
  Wesołego Alleluja
• 
  Znaczek pocztowy
  20. rocznica odzyskania niepodległości (Jagiełło i Jadwiga – z mieczami)

Ilustracje książkowe

• Biskupianie, aut. Jan z Domachowa Bzdęga
• Krzyżacy, aut. Henryk Sienkiewicz
• Ziemia gromadzi prochy, aut. Józef Kisielewski
• Król trędowaty, aut. Zofia Kossak-Szczucka
• Krzyżowcy, aut. Zofia Kossak-Szczucka

Znaczki pocztowe

• 150. rocznica uchwalenia konstytucji Stanów Zjednoczonych, 1938
• Ogólnopolska V Wystawa Filatelistyczna • Warszawa 1938, 1938
• Pierwszy polski lot do stratosfery, 1938
• Powrót Zaolzia do macierzy, 1938
• 20. rocznica odzyskania niepodległości (seria nry kat. 310–320), 1938
• 20. rocznica odzyskania niepodległości (seria), 1938 – Port Gdańsk
• Wydanie dobroczynne z dopłatą na pomoc zimową (seria), 1938
• Międzynarodowe Zawody Narciarskie FIS w Zakopanem (seria), 1939
• 25. rocznica wymarszu I Kompanii Kadrowej Legionów, 1939
• Jagiełło i Jadwiga (znaczek nr kat. 312 o zmienionym rysunku – bez mieczy), 1939
• Wydanie przedrukowe „Generalgouvernement” (seria, nr kat. GG17–GG27, GG30–GG32, GG33I–GG33II, GG34), 1940 – wyd. Generalne Gubernatorstwo

Upamiętnienie

• W uznaniu zasług artysty Poczta Polska wydała w 1985 kartkę pocztową (Cp 908), na której na znaku opłaty o wartości 5 zł znajduje się wizerunek artysty. Umieszczono na niej także reprodukcje znaczków jego autorstwa oraz napis: Wacław Boratyński 1908 – 1939 • Wybitny grafik i twórca projektów polskich znaczków pocztowych.
• Gostyńskie Towarzystwo Kulturalne wydało w 1992 pracę zbiorową pt. Artysta malarz „Pracowit z Ryglic” • Wacław Boratyński 1908–1939 • Szkice do portretu.

Bibliografia

• Wacław Boratyński (1908–1939), Robert Czub, Muzeum w Gostyniu
• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 71–72. ISBN 83-01-02722-3.
• Wacław Boratyński, Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mrągowie

Linki zewnętrzne

• Pocztówki z grafikami Boratyńskiego, polona.pl
• kzp – Katalog Znaków Pocztowych