Wajdewut i Bruten

Wajdewut i Bruten – bracia, którzy według mitologii bałtyjskiej mieli być pierwszymi władcami Prus.
Wspominają o nich m.in. Erazmus Stella, Szymon Grunau i Łukasz David. Bruten miał być starszym bratem Wajdewuta. Bruten miał sprawować władzę sakralną, a Wajdewut świecką. Pierwszy z nich miał być pierwszym władcą Prus, zaś drugi miał zostać w 521 roku uznany za przedstawiciela bogów, a w 523 roku miał założyć Romowe jako ośrodek kultu Perkuna, Patrimpsa i Picullusa[1]. Bruten uznawany jest za pierwszego arcykapłana mitologii bałtyckiej i pierwszego kriwe. W 573 roku obaj mieli (w wieku 132 i 116 lat, starszy był Bruten) zginąć poprzez rytualne samospalenie[2][3][4]. Według legendy przed śmiercią Wajdewut miał rozdzielić swoje ziemie między dwunastu synów: Litwo otrzymał ziemię od Bugu do Niemna nazwane Litwą, Sam ziemie Sambii, Sudogvas Suwalszczyzny, Nadras Nadrowii, Scalwo Skalowii, Notang Natangii, Barto Barcję, Warmio Warmię, Hogga Hockerlandię, Pomeso Pomezanię a Chelmo ziemię chełmińską[5][6].
Wg Kacpra Niesieckiego Wajdewut miał panować około 373 roku[7]. Współcześni historycy zgodnie odrzucają historyczność Wajdewuta i Brutena[8]. O Wajdewutasie wspominają m.in. Adam Mickiewicz w przypisach do Grażyny (w kontekście rytualnego samospalenia[9] i pieśni wajdeloty)[10] oraz Maria Rodziewiczówna w swoim Dewajtisie[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andreas Kossert , Prusy Wschodnie: Historia i mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 13 października 2009, ISBN 978-83-7383-899-4 [dostęp 2025-05-17] .
- ↑ Videvutis ir Brutenis [online], www.vle.lt [dostęp 2025-05-17] (lit.).
- ↑ Videvutis - MLE [online], www.mle.lt [dostęp 2025-05-17] .
- ↑ Brutenis - MLE [online], www.mle.lt [dostęp 2025-05-17] .
- ↑ Prūsų vadovo Prutenio (Brutenio) padavimas - MLE [online], www.mle.lt [dostęp 2025-05-17] .
- ↑ Heilsberg – Ermlandgeschichte – Ostpreußen [online] [dostęp 2025-05-17] (niem.).
- ↑ Kasper (1682-1744) Niesiecki , Korona Polska przy Złotey Wolnosci Starożytnemi Wszystkich Kathedr, Prowincyi y Rycerstwa Kleynotami Heroicznym Męstwem y odwagą, Naywyższemi Honorami a naypierwey Cnotą, Pobożnością y Swiątobliwością Ozdobiona [...]. [T. 1], „Zakład Narodowy im. Ossolińskich”, 1728 [dostęp 2025-05-17] .
- ↑ Warto zobaczyć - Portal - UM Bartoszyce [online], bartoszyce.pl [dostęp 2025-05-17] .
- ↑ Bogusław Wolniewicz , PERSPEKTYWY EUTANAZJI, „Edukacja Filozoficzna”, s. 49 .
- ↑ Grażyna/Przypisy historyczne - Wikiźródła, wolna biblioteka [online], pl.wikisource.org [dostęp 2025-05-17] .
- ↑ Strona:Maria Rodziewiczówna-Dewajtis (1911).djvu/189 - Wikiźródła, wolna biblioteka [online], pl.wikisource.org [dostęp 2025-05-17] .