Waldemar Babinicz

Leon Waldemar Babinicz (ur. 13 sierpnia 1902 w Kowlu - zm. 22 kwietnia 1969 w Lublinie) – polski publicysta, pisarz i pedagog; regionalista i etnograf amator; działacz narodowy.

Życiorys

Był synem notariusza Stanisława i Marii z Finów. W rodzinnym Kowlu Waldemar ukończył szkołę powszechną, a po przeniesieniu się rodziny do Chełma, ukończył tam gimnazjum. Znaczny wpływ na postawę społeczną i zainteresowania młodego Babinicza wywarł w tym okresie dyrektor szkoły, W. Ambroziewicz. Pod jego namowami organizował Koło Młodzieży Narodowej, należał też do Sokoła, Straży Kresowej i POW, silnie wiążąc się z ideami J. Piłsudskiego.

Początkowo studiował polonistykę na KUL, po czym przeniósł się na USB, gdzie w 1926 uzyskał tytuł magistra. Do 1933 pracował jako nauczyciel języka polskiego i francuskiego, kolejno w gimnazjum we Frampolu, w Szkole Rolniczej w Sobieszynie, lotniczej w Dęblinie i marynarki w Toruniu. W Toruniu został prezesem ZNP, aktywnie związał się również z PZZ.

W 1936 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował głównie jako publicysta "Dziennika Porannego". Tam też został sekretarzem redakcji. Publikował w wielu innych pismach, współpracował też z PR. We wrześniu 1939 wyjechał do Wilna, rodzinnego miasta żony, aby uniknąć prześladowań (jako działacz PZZ został umieszczony na listach proskrypcyjnych gestapo). Po zajęciu przez Niemcy Litwy w 1941 schronił się wraz z żoną we wsi pod Jędrzejowem. Tam oboje prowadzili konspiracyjne nauczanie, założywszy w 1942 UL w Jeziorkach.

W 1945 założył UL w Pawłowicach k. Sędziszowa, na którym wykładali m.in. Fr. Bujak, J. Feldman, St. Pigoń, B. Pniewski i K. Nitsch. W okresie stalinowskim z racji rozwiązania uniwersytetów ludowych, jako reliktu "wsteczniackiego agraryzmu", przeniósł się do pobliskiej Różnicy, gdzie utworzył Liceum Kulturalno-Oświatowe kształcące w kierunku teatralnym. W wyniku zezwolenia władz na działalność UL, w 1958 przywrócono go pod kierownictwo Babinicza, tym razem w Różnicy. Obie placówki ściśle ze sobą współpracowały

Po II wojnie światowej prowadził Uniwersytet Ludowy w Pawłowicach, a od 1952 w Rożnicy. Dzięki jego osobistej energii UL odwiedzali m.in. J. Przyboś, St. Wygodzki, Wł. Broniewski, E. Bryll, A. Kamińska oraz I. Newerly. Pomimo wykorzystywania tradycyjnej kultury ludowej w celach propagandowych, starał się utrzymać ją w związku z lokalną społecznością wsi oczyszczając z indoktrynacyjnych naleciałości. W związku z tym w 1968 obie prowadzone przez niego szkoły zostały zamknięte.

Publicystyka i pisarstwo

Równolegle z działalnością pedagogiczną publikował, w prasie codziennej, pismach chłopskich, nauczycielskich i kulturalnych (m.in. w "Argumentach", "Kwartalniku Historycznym", "Odrze" i "Teatrze Ludowym"), a od 1954 zajął się też twórczością literacką. Był prozaikiem pozostawiając po sobie blisko 20 dzieł. W swoich tekstach dużo miejsca przeznaczył przemianom kulturalnym i obyczajowym polskiej wsi po II wojnie światowej. W Listach z parafii (1961, pierwotnie publikowane w odcinkach w "Życiu Literackim"), opisał żywym, humorystycznym językiem zderzenie cywilizacyjne miasta z polską wsią w okresie "postępowych przeobrażeń".

Dzieła

• Zapalone pochodnie (1954) (opowiadania)
• Ekipa (1955) (powieść)
• Szeroki świat (1955)
• Listy z parafii (1959) (reportaże)
• Apostołowie (1961) (opowiadania)
• Złota woda (1962) (powieść)
• Obecny (1962) (powieść)
• Za ścianą (1963) (opowiadania)
• Działęż (1965) (powieść)
• Egzamin dojrzałości (1965) (opowiadania)
• O babkach, nugatach i dziwnej antyfonie (1965) (reportaże i opowiadania)
• Rówieśnicy (1965) (powieść)
• Ludzie to powiedzieli (1966)
• Drzazgi (1967) (powieść)
• Fontanna (1967) (powieść)
• Zaczarowane laski (1968) (opowiadania)
• Wyznania po ślubie (1970) (powieść)
• Biesiady z kumplami (1971)
• Prawo do wyboru (1972)

Bibliografia

• Babinicz-Witucka, Janina: Leon Waldemar Babinicz, [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, T. 1. Red. Ewa Fryś-Pietaszakowa, Anna Kowalska-Lewicka, Anna Spiss, Kraków: PTL, 2002, s. 1-2.
• Polscy pisarze współcześni. Informator 1944-1970, opracował Lesław M. Bartelski, Warszawa 1972.