Wari czarno-biały
| ||
Varecia variegata[1] | ||
(Kerr, 1792) | ||
![]() | ||
Systematyka | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | zwierzęta | |
Typ | strunowce | |
Podtyp | kręgowce | |
Gromada | ssaki | |
Infragromada | łożyskowce | |
Rząd | naczelne | |
Podrząd | lemurowe | |
Rodzina | lemurowate | |
Rodzaj | wari | |
Gatunek | wari czarno-biały | |
Podgatunki | ||
| ||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
![]() | ||
Zasięg występowania | ||
![]() |
Wari czarno-biały[3], lemur wari[4] (Varecia variegata) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych (Lemuridae), której jest największym przedstawicielem. Prawdopodobnie jest to jedyny gatunek naczelnych budujący gniazda wyłącznie na czas porodu i pierwszych tygodni opieki nad młodymi.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała - 60 cm, długość ogona – 60 cm. Gęste futro, czerwono-czarne lub biało-czarne, pysk, dłonie stopy i ogon czarne. Rozmieszczenie barw jest różne u poszczególnych osobników, nawet u tego samego osobnika boki ciała mogą być odmiennie ubarwione. Charakterystyczna kryza włosów wokół głowy. Masa ciała od 3,2 do 4,5 kg. Samice są większe od samców. W odróżnieniu od innych rodzajów w tej rodzinie u przedstawicieli Varecia występują trzy pary sutków[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Wschodni Madagaskar. Żyją na terenach zalesionych, od brzegu morza do wysokości 1 350 m n.p.m.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Zwierzęta te najchętniej jedzą owoce, są najbardziej owocożernym gatunkiem lemurów. Dietę uzupełniają liśćmi, nasionami i nektarem. Podczas posiłku trzymają pokarm w przednich łapach. Wydają charakterystyczne odgłosy przypominające śmiech. Prowadzą nadrzewny, dzienny tryb życia. Żyją w grupach rodzinnych złożonych z 2–5 osobników, czasami łączą się w większe stada.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Ciąża trwa krócej niż u pozostałych lemurów, zwykle 90–102 dni. Przed porodem samica buduje w rozwidleniach konarów gniazdo, które wyściela własnymi włosami. Rodzi w jednym miocie do 6 młodych, zwykle 2–3. Młode pozostają w gnieździe do trzech tygodni.
Lemury wari żyją prawdopodobnie do 19 lat.
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżniane są trzy podgatunki lemura wari[6]:
- V. variegata editorum – kategoria zagrożenia w IUCN CR (krytycznie zagrożony)[7]
- V. variegata subcincta – kategoria zagrożenia w IUCN CR[8]
- V. variegata variegata – kategoria zagrożenia w IUCN CR[9]
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Lemury wari są wrażliwe na zmiany środowiska ze względu na swoje preferencje pokarmowe. Ich duże rozmiary i smaczne mięso zachęcają ludzi do polowania na ten gatunek małpiatki. Są też poławiane i sprzedawane jako zwierzęta domowe.
W ramach działań ochronnych wyznaczane są obszary chronione, podjęto też próby reintrodukcji lemurów wari.
Gatunek ten, jak wszystkie Lemuridae spp., jest objęty konwencją CITES (załącznik I)[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Varecia variegata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ E.E. Louis i inni, Varecia variegata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2015-4 [dostęp 2016-06-07] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol.)
- ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 164, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8. (pol.)
- ↑ Hallgren & Dubuc, 1999
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Varecia variegata. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 31 stycznia 2010]
- ↑ E.E. Louis i inni, Varecia variegata ssp. editorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2010-01-31] (ang.).
- ↑ E.E. Louis i inni, Varecia variegata ssp. subcincta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2010-01-31] (ang.).
- ↑ E.E. Louis i inni, Varecia variegata ssp. variegata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2010-01-31] (ang.).
- ↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III (ang.). 2008. [dostęp 27 grudnia 2008]. Załączniki I, II i III w formacie pdf (pl)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. Hallgren, J. Dubuc: Varecia variegata (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-12-27].
- K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 164, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8. (pol.)
- Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.