Warzęcha mała

Warzęcha mała
	Platalea minor
	Temminck & Schlegel, 1849
	; Warzęcha mała w szacie godowej
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	ibisowce
Rodzina	ibisy
Rodzaj	Platalea
Gatunek	warzęcha mała
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Warzęcha mała^[3] (Platalea minor) – gatunek dużego, brodzącego ptaka z rodziny ibisów (Threskiornithidae). Występuje we wschodniej Azji. Ma najbardziej ograniczony zasięg występowania i jest jedynym gatunkiem spośród warzęch uważanym obecnie za zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1849 roku Coenraad Jacob Temminck i Hermann Schlegel^[4]^[5]. Autorzy nadali mu nazwę Platalea minor, która obowiązuje do tej pory^[3]^[6]^[7]. Jako miejsce typowe wskazali Japonię^[4]^[6]. Nie wyróżnia się podgatunków^[6]^[7].

Zasięg występowania

Zasięg występowania tego ptaka jest ograniczony do nadbrzeżnych obszarów Azji Wschodniej. Niewielkie, rozproszone populacje wybierają tereny lęgowe na małych skalistych wysepkach, położonych wzdłuż zachodnich wybrzeży Korei Północnej i Południowej oraz w prowincji Liaoning w północno-wschodnich Chinach. W 2006 po raz pierwszy odnotowano lęgi na południu Kraju Nadmorskiego (skrajnie południowo-wschodnia Rosja, blisko granicy z Koreą Północną i Chinami)^[2]. Główne miejsca zimowania to wybrzeża kontynentalnych Chin (a zwłaszcza Hongkong), wyspy Hajnan i Tajwan oraz Wietnam^[2]. Sporadycznie zimuje w południowej Japonii.

Morfologia

Długość ciała 60–78,5 cm; rozpiętość skrzydeł około 110 cm; masa ciała około 1,2 kg^[6].

Status, zagrożenia i ochrona

Status IUCN

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje warzęchę małą za gatunek zagrożony (EN – Endangered). Globalny trend liczebności oceniany jest obecnie jako wzrostowy^[2].

Liczebność

Na podstawie zrealizowanego zimą (podczas gdy ptaki były na obszarze swojego hibernakulum) zliczania warzęch małych, w latach 1988–1990, oszacowano globalną populację tego gatunku na 288 osobników. Począwszy od 2006, dzięki wysiłkom związanym z ochroną przyrody oszacowana globalna populacja zwiększyła się do 1679 osobników^[8]. W spisie warzęch małych z 2008 oszacowano całkowitą liczebność tych ptaków na 2065 osobników^[9], a w 2017 na 3941 osobników^[2].

Zagrożenia

Za główne zagrożenie dla gatunku uważa się niszczenie jego naturalnego siedliska, szczególnie przez rolnicze wykorzystywanie przybrzeżnych terenów, jak również, głównie ostatnio, akwakulturę i uprzemysłowienie. Wojna koreańska (1950–1953) także musiała mieć ujemny wpływ na gatunek, ponieważ ptaki przestały w tym czasie gnieździć się w Korei Południowej. W Japonii, gdzie dawniej spędzały zimy, również stały się niezwykle rzadkie, a w późniejszych latach nigdy nie było zimy, w czasie której zostałoby zauważone więcej niż pięć ptaków.

Ochrona

W Hongkongu, na podstawie „Wild Animals Protection Ordinance Cap 170”, gatunek jest objęty ochroną. W rezerwacie Mai Po Marshes podczas migracji można zaobserwować ćwierć światowej populacji warzęchy małej.

Obecnie gatunek jest w miarę dobrze chroniony w Korei Północnej. Na wyspach niedaleko brzegów, gdzie ptaki gniazdują, zostały utworzone strefy ochronne z ograniczonym dostępem. Jednak pozostaje nadal kilka zagrożeń, głównie dla ptaków, które pozostają na zimę w strefach. Zapotrzebowanie na ziemię, która byłaby przeznaczona dla sektora przemysłowego wśród beneficjentów, na Tajwanie jest duże, dlatego środowisko warzęch jest ciągle zagrożone. Natomiast siedliska w Wietnamie są przekształcane na hodowle krewetek, pomimo że są to obszary przyrody chronionej, zgodnie z konwencją ramsarską. W Hongkongu ptaki są niepokojone przez rybaków i zbieraczy muszli, co często uniemożliwia im żywienie się w czasie odpływu. W dodatku z powodu przewidywanego wzrostu populacji ludzi na Dalekim Wschodzie zanieczyszczenie prawdopodobnie stanie się poważnym problemem.

Warzęcha mała została prawnie uznana w Korei Południowej za zabytek przyrody nr 205.

Przypisy

↑ Platalea minor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Platalea minor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Threskiornithidae Poche, 1904 - ibisy - Ibises. Wersja: 2019-10-12. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-04].
↑ ^a ^b D. Lepage: Black-faced Spoonbill Platalea minor. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-01-04].
↑ C.J.C.J. Temminck C.J.C.J., H.H. Schlegel H.H., Fauna Japonica, sive descriptio Animalium, quae in itinere per Japoniam..., t. 4, Lugdunum Batavorum [1850], s. 120, pl. 76 (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d Matheu, E., del Hoyo, J. & Kirwan, G.M.: Black-faced Spoonbill (Platalea minor). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-23]. (ang.).
↑ Advisory Council on the Environment Nature Conservation Subcommittee: Conservation of Black-faced Spoonbill (Platalea minor) in Hong Kong. grudzień 2006. (ang.).
↑ Numbers of black-faced spoonbill visiting on the rise. [dostęp 2008-11-18]. (ang.).

Bibliografia

BirdLife International, Platalea minor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2008-11-18] (ang.).

Linki zewnętrzne

Black-faced spoonbill (Platalea minor). arkive.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-07)]. w serwisie ARKive (ang.)
Species factsheet: Platalea minor. BirdLife International. [dostęp 2020-02-23]. (ang.).
Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Platalea minor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Platalea minor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Threskiornithidae Poche, 1904 - ibisy - Ibises. Wersja: 2019-10-12. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-04].

[avibase-4] D. Lepage: Black-faced Spoonbill Platalea minor. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-01-04].

[oryg-5] C.J.C.J. Temminck C.J.C.J., H.H. Schlegel H.H., Fauna Japonica, sive descriptio Animalium, quae in itinere per Japoniam..., t. 4, Lugdunum Batavorum [1850], s. 120, pl. 76 (fr.).

[hbwa-6] Matheu, E., del Hoyo, J. & Kirwan, G.M.: Black-faced Spoonbill (Platalea minor). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-23]. (ang.).

[8] Advisory Council on the Environment Nature Conservation Subcommittee: Conservation of Black-faced Spoonbill (Platalea minor) in Hong Kong. grudzień 2006. (ang.).

[9] Numbers of black-faced spoonbill visiting on the rise. [dostęp 2008-11-18]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]