Wasyl Bożenko

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wasyl Bożenko
Василь Назарович Боженко
ilustracja
kombrig kombrig
Data i miejsce urodzenia

1867, 1869 lub 1871
Bereżynka

Data śmierci

21 sierpnia 1919

Przebieg służby
Lata służby

1914–1919

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Armia Czerwona

Jednostki

1 Ukraińska Dywizja Radziecka

Stanowiska

dowódca pułku

Główne wojny i bitwy

wojna rosyjsko-japońska,
wojna domowa w Rosji,
wojna ukraińsko-radziecka

Wasyl Nazarowicz Bożenko (ukr. Василь Назарович Боженко; ur. 1867, 1869 lub 1871 w Bereżynce, zm. 21 sierpnia 1919) – ukraiński robotnik i działacz rewolucyjny, dowódca pułku w 1 Ukraińskiej Dywizji Radzieckiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej jako feldfebel armii rosyjskiej. W 1907 r. został aresztowany i skazany na trzy lata więzienia z powodu zaangażowania w rosyjski ruch rewolucyjny. Od 1915 r. pracował w Kijowie w zakładach stolarskich, stał na czele związku robotników pracujących przy obróbce drewna. W marcu 1917 r. wstąpił do partii bolszewickiej i został wybrany do Kijowskiej Rady Delegatów Robotniczych, natomiast w październiku - do jej komitetu wykonawczego[1]. Dowodził oddziałem Czerwonej Gwardii złożonym z robotników, brał udział w powstaniu robotniczym przeciwko Ukraińskiej Centralnej Radzie w styczniu 1918 r.[1] W tym ostatecznie przegranym powstaniu jego oddział walczył w kijowskiej dzielnicy Demijiwka[2].

Po wkroczeniu wojsk niemieckich i austro-węgierskich na ziemie ukraińskie, po podpisaniu traktatu brzeskiego, tworzył oddziały partyzanckie do walki z nimi, a następnie także z popieranym przez Niemców rządem Pawła Skoropadskiego. Jesienią 1918 r. został dowódcą sformowanego w Unieczy Pułku Taraszczańskiego, który wszedł do 1 Ukraińskiej Dywizji Radzieckiej i brał razem z nią udział w interwencji radzieckiej na Ukrainie. Siły dowodzone przez Bożenkę brały udział w marszu na Kijów, zakończonym wkroczeniem bolszewickiej armii do niebronionego miasta (rząd Symona Petlury opuścił je, nie dysponując siłami niezbędnymi do obrony, i udał się do Winnicy[3]). 5 lutego 1919 r. za udział w operacji kijowskiej Pułk Taraszczański został odznaczony Honorowym Czerwonym Sztandarem, a Bożenko - złotą bronią osobistą[1].

Od kwietnia 1919 r. Bożenko dowodził 2 brygadą 1 Ukraińskiej Dywizji Radzieckiej, natomiast w sierpniu tego samego roku 44 Brygadą Strzelecką[1]. W tym samym miesiącu zachorował, zmarł i został pochowany w Żytomierzu[1].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Pomnik Bożenki w Kijowie, stan z 2010 r.

Wasyl Bożenko jest jednym z bohaterów filmu Ołeksandra Dowżenki Szczors[4].

Pomniki Bożenki zostały wzniesione w jego rodzinnej wsi[5] oraz w 1967 r. Kijowie[6]. Pomnik ten uległ zniszczeniu podczas burzy w 2015 r.[7] Jego imieniem nazwano również kijowskie zakłady stolarskie, w których pracował oraz ulicę, przy której są położone. W ramach polityki dekomunizacji nazwę ulicy zmieniono na ul. Malewicza[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e БОЖЕНКО ВАСИЛЬ НАЗАРОВИЧ [online], resource.history.org.ua [dostęp 2019-04-08].
  2. Andrij Zdorow, Хто підняв збройне повстання в Києві в січні 1918 р.?, „Історична правда” [dostęp 2018-11-25].
  3. J. D. Smele, The "Russian" Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 101.
  4. Sebastian Chosiński, Kino totalitarne: Na czerwoną Ukrainę – prowadź, towarzyszu Szczors! [online], Esensja.pl [dostęp 2019-04-08] (pol.).
  5. Село Бережница. Памятник Василию Боженко / Кировоградская область / : фотографии Украины [online], www.photoukraine.com [dostęp 2019-04-08].
  6. a b Киев. ул. Казимира Малевича (Боженка, Бульонская) [online], oldkiev.ho.ua [dostęp 2019-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-08].
  7. В Киеве стихия помогла «декоммунизировать» памятник - соцсети [online], www.dsnews.ua [dostęp 2019-04-08] (ros.).