Wiaczesław Tichonow

Wiaczesław Tichonow
Imię i nazwisko	Wiaczesław Wasiljewicz Tichonow
Data i miejsce urodzenia	8 lutego 1928 Pawłowski Posad, ZSRR
Data i miejsce śmierci	4 grudnia 2009 Moskwa, Rosja
Zawód	aktor
Współmałżonek	Nonna Mordiukowa Tamara Iwanowna Tichonowa
Odznaczenia
Strona internetowa

Wiaczesław Tichonow (drugi z prawej) pomiędzy Walentiną Tierieszkową i Jurijem Gagarinem, Moskwa 1963.

Wiaczesław Wasiljewicz Tichonow (ros. Вячеслав Васильевич Тихонов; ur. 8 lutego 1928 w Pawłowskim Posadzie koło Moskwy, zm. 4 grudnia 2009 w Moskwie) – radziecki i rosyjski aktor filmowy i teatralny.

Największą sławę przyniosła mu rola Standartenführera SS Stirlitza w serialu Siedemnaście mgnień wiosny (1973, ros. Семнадцать мгновений весны, na podstawie powieści Juliana Siemionowa). Ponadto Tichonow wystąpił m.in. w filmach, nagrodzonych Oscarem - Wojna i pokój (1969) i Spaleni słońcem (1994). Został uhonorowany m.in. Orderem Lenina oraz tytułami m.in. Ludowego Artysty ZSRR (1974) i Bohatera Pracy Socjalistycznej (1982).

Oprócz filmów fabularnych wystąpił także w poświęconym mu filmie dokumentalnym Профессия — киноактёр wyświetlanym w TVP pod tytułem Zawód aktor.

Życiorys

Młodość i początki kariery

Pochodził z rodziny robotniczej – jego ojciec Wasilij Romanowicz był mechanikiem w przędzalni, a matka Walentyna Wiaczesławowna, opiekunką w domu dziecka. W wieku 13 lat rozpoczął naukę zawodu tokarza, a następnie zaczął pracować w fabryce broni. W 1944 rozpoczął naukę jako student roku zerowego na politechnice. Wbrew woli rodziców, którzy widzieli w nim inżyniera, marzył o zawodzie aktora. W 1945 próbował dostać się na studia do moskiewskiego WGIK. Nie zdał egzaminów, jednak po zakończeniu rekrutacji znalazł się w klasie prof. Borysa Bibikowa. W czasie studiów miał miejsce jego aktorski debiut – w 1948 wystąpił w filmie Siergieja Gierasimowa Młoda gwardia. Uczelnię ukończył w 1950 z wyróżnieniem. Niestety przez kolejne 10 lat nie otrzymywał żadnych interesujących propozycji, grając poślednie role w Moskiewskim Teatrze Studyjnym, oparte głównie na jego męskiej urodzie. Dopiero w 1958 Stanisław Rostocki powierzył mu rolę traktorzysty Morozowa w produkcyjniaku Dieło było w Pieńkowie, która zdobyła mu uznanie widzów. Od tego momentu rozpoczęła się jego prawdziwie aktorska kariera – otrzymywał i przyjmował propozycje ról w wielu znaczących filmach kina radzieckiego. Ukoronowaniem tego okresu kariery aktora był udział w nagrodzonej Oskarem megaprodukcji Siergieja Bondarczuka Wojna i pokój, w której zagrał Bołkońskiego. Za rolę nauczyciela Mielnikowa w kolejnym filmie Rostockiego Dożyjemy do poniedziałku otrzymał w 1970 Nagrodę Państwową ZSRR.

Siedemnaście mgnień wiosny

Największą sławę przyniosła mu jednak rola Standartenführera SS Stirlitza (Isajewa) w serialu Siedemnaście mgnień wiosny (1973, ros. Семнадцать мгновений весны, na podstawie powieści Juliana Siemionowa). Niespotykaną popularność, jaką cieszył się film w ZSRR i poza jego granicami, przyniosła aktorowi Nagrodę Państwową RFSRR w 1976 i członkostwo w KPZR.

Ostatnie lata

Rola Stirlitza stała się jednocześnie końcem kariery „zaszufladkowanego” aktora. Po emisji serialu grywał rzadko i nie były to role znaczące – kimkolwiek by był na ekranie, widziano w nim radzieckiego wywiadowcę-pracownika specsłużb. Obraz ten ugruntowała rola w serialu TV z 1984 p. t. TASS upałnomoczien zajawit....

W 2002 aktor przeszedł zawał serca. Najbliższym szpitalem dla miejsca jego zamieszkania była klinika wojskowa, gdzie go przewieziono. Podczas spisywania danych personalnych, obok imienia i nazwiska na pytanie o stopień podał: Standartenführer.

Śmierć

28 listopada 2009 aktor trafił do Centralnego Szpitala Klinicznego w Moskwie. 3 grudnia przeszedł kolejny zawał i był operowany. Zmarł dzień później. Kondolencje rodzinie zmarłego złożyli Władimir Putin i Dmitrij Miedwiediew.

Został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Życie prywatne

Pierwszą żoną Tichonowa była aktorka Nonna Mordiukowa, z którą przeżył 13 lat i miał syna Władimira (1950–1990). Po raz drugi ożenił się w 1967 z Tamarą Iwanowną, z którą miał córkę Annę (ur. 1969) i z którą przeżył 42 lata.

Filmografia

• 1948 - Młoda gwardia (Молодая гвардия) jako Wołodia Ośmuchin
• 1950 - W dni pokoju (В мирные дни)
• 1951 - Taras Szewczenko (Тарас Шевченко)
• 1952 - Maksymek (Максимка)
• 1954 - O tym nie wolno zapomnieć (Об этом забывать нельзя)
• 1955 - Gwiazdy na skrzydłach (Звёзды на крыльях)
• 1956 - Serce znów bije (Сердце бьется вновь)
• 1958 - Dwie rywalki (Дело было в Пенькове)
• 1959 - Wypadek ekstraordynarny (Ч.П. - чрезвычайное проишествие)
• 1959 - Majowe gwiazdy (Майские звёзды)
• 1959 - Pragnienie (Жажда)
• 1960 - Sprawa trzynastu (Мичман Панин)
• 1961 - Dwa życia (Две жизни)
• 1962 - Dom na rozstajach (На семи ветрах)
• 1963 - Tragedia optymistyczna (Оптимистическая трагедия)
• 1965 - Bohater naszych czasów (Герой нашего времени)
• 1966 - Beła (Бэла)
• 1967 - Wojna i pokój (Война и мир) jako Andriej Bołkoński
• 1967 - Zosja (Зося)
• 1968 - Dożyjemy do poniedziałku (Доживём до понедельника)
• 1969 - Szczęście rodzinne (Семейное счастье)
• 1970 - Karuzela (Карусель)
• 1970 - Jeden z nas (Один из нас)
• 1971 - Osoba po drugiej stronie (Человек с другой стороны)
• 1971 - Jegor Bułyczow i inni (Егор Булычов и другие)
• 1971 - Trzymaj się chmur (Держись за облака)
• 1973 - Siedemnaście mgnień wiosny (Семнадцать мгновений весны) jako wywiadowca Maksym Isajew-Stirlitz
• 1974 - Rozerwany pierścień (Фронт без флангов)
• 1976 - Oni walczyli za Ojczyznę (Они сражались за Родину)
• 1976 - ...I inni urzędnicy (...И другие официальные лица)
• 1976 - Opowieść o ludzkim sercu (Повесть о человеческом сердце)
• 1977 - Biały Bim Czarne Ucho (Белый Бим Чёрное ухо)
• 1977 - Diałog (Диалог)
• 1978 - Po ulicam komod wodili (По улицам комод водили)
• 1978 - Front za linią frontu (Фронт за линией фронта)
• 1979 - Zawód - aktor filmowy (Профессия - киноактер) jako cameo
• 1981 - Urlop bezpłatny (Отпуск за свой счёт)
• 1982 - Front na tyłach wroga (Фронт в тылу врага)
• 1982 - Nizami (Низами)
• 1982 - Europejska historia (Европейская история)
• 1984 - Kryptonim "Trianon" (ТАСС уполномочен заявить...)
• 1985 - Walka o Moskwę (Битва за Москву)
• 1986 - Podejście do przyszłości (Приближение к будущему)
• 1987 - Apelacja (Апелляция)
• 1987 - Niecierpliwość duszy (Нетерпение души)
• 1987 - Jeźdźcy (Наездники)
• 1988 - Zabic drakona (Убить дракона)
• 1989 - Miłość z przywilejami/Szczegóły miejskie (Любовь с привилегиями/Городские подробности)
• 1991 - Fantazmaty zielonego pokoju (Призраки зелёной комнаты)
• 1991 - Wiwat, gardemarinowie! (Виват, гардемарины!)
• 1992 - Biesy (Бесы)
• 1992 - Kapłani i ołtarze (Жрецы и алтари)
• 1992 - Gardemariny III (Гардемарины III)
• 1993 - Niezrównana (Несравненная)
• 1993 - Benefis małomiasteczkowy (Провинциальный бенефис)
• 1993 - Kodeks hańby (Кодекс бесчестья)
• 1994 - Spaleni słońcem (Утомлённые солнцем)
• 1994 - Kodeks milczenia-2. Ślad czarnej ryby (Кодекс молчания-2: След чёрной рыбы))
• 1995 - Awantura (Авантюра)
• 1996 - Miły przyjaciel z dawno zapomnianych lat (Милый друг давно забытых лет)
• 1998 - Poczekalnia (Зал ожидания)
• 1998 - Utwór do dnia Zwycięstwa (Сочинение ко Дню Победы)
• 1998 - Berliński ekspres (Берлинский экспресс)
• 2006 - Oczami wilka (Глазами волка)
• 2006 - Andersen. Życie bez miłości (Андерсен. Жизнь без любви)

Odznaczenia

• Medal "Sierp i Młot" Bohatera Pracy Socjalistycznej (1982)
• Order Zasług dla Ojczyzny III klasy (2003)
• Order Zasług dla Ojczyzny IV klasy (1995)
• Order Honoru (2008)
• Order Lenina (1982)
• Order Rewolucji Październikowej (1978)
• Order "Znak Honoru"
• Medal współpracy wojskowej (2003, FSB)
• Medal "Za zasługi" (2003, SWZ)
• Ludowy Artysta ZSRR (1974)
• Zasłużony Artysta RFSRR (1962)
• Nagroda Państwowa RFSRR im. braci Wasilewskich (1976)
• Nagroda Leninowska (1980)
• Nagroda Państwowa ZSRR (1970)
• Nagroda Leninowskiego Konsomołu (1979)
• Nagroda Prezydenta Fderacji Rosyjskiej (1998)
• Nagroda Państwowa Ukrainy im. Tarasa Szewczenki (1980)

Bibliografia

• Kazimierz Nowacki (red.), Z filmem radzieckim na ty, Kraków 1972, s. 66-67.
• Edward Pawlak, Barbara Pełka, Film radziecki w Polsce, Warszawa 1985, s. 272-273.
• Galina Dołmatowska, Irina Szyłowa, Sylwetki radzieckiego ekranu, przeł. z ros. Marek Dzierwajłło, Wydawnictwo Progress, Moskwa 1980, s. 699-710.

Linki zewnętrzne

• Wiaczesław Tichonow w bazie IMDb (ang.)
• Wiaczesław Tichonow w bazie filmweb (pol.)
• Wiaczesław Tichonow w bazie kino-teatr.ru (ros.)