Widłoróg

Widłoróg
	Antilocapra
	Ord, 1818
	; Przedstawiciel rodziny – widłoróg amerykański (Antilocapra americana)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	widłorogowate
Rodzaj	widłoróg
	Typ nomenklatoryczny
	Antilope americana Ord, 1815
Synonimy
	Dicranocerus C.H. Smith, 1827; Antilopecapra: Brookes, 1828; Mazama Ogilby, 1837; Dicranoceros: Gloger, 1841; Dicranoceras: Sundevall, 1845; Neomeryx Parks, 1925;
	Dicranocerus C.H. Smith, 1827; Antilopecapra: Brookes, 1828; Mazama Ogilby, 1837; Dicranoceros: Gloger, 1841; Dicranoceras: Sundevall, 1845; Neomeryx Parks, 1925;
Gatunki
	3 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	3 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Widłoróg^[8] (Antilocapra) – rodzaj ssaków z rodziny widłorogowatych (Antilocapridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Ameryce Północnej^[9]^[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 130–140 cm, długość ogona 9,7–10,5 cm, wysokość w kłębie 86–87,5 cm; masa ciała 30–80 kg^[11]^[12].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1818 roku amerykański przyrodnik i pisarz George Ord w artykule poświęconym kilku gatunkom kopytnym z Ameryki Północnej opublikowanym na łamach Journal de Physique, de Chimie, d’Histoire naturelle et des Arts^[1]. Na gatunek typowy Ord wyznaczył (oznaczenie monotypowe) widłoroga amerykańskiego (A. americana).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Antilocapra (Antilopecapra): zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Antilope Pallas, 1766 (antylopa) oraz Capra Linnaeus, 1758 (koziorożec)^[13].
Dicranocerus (Dicranoceros, Dicranoceras): gr. δικρανος dikranos ‘dwugłowy’; κερας keras, κερατος keratos ‘róg’^[14]. Gatunek typowy: Smith wymienił dwa gatunki – Antilope furcifer C.H. Smith, 1821 (= Antilope americana Ord, 1815) i Antilope palmata C.H. Smith, 1821 (= Antilope americana Ord, 1815) – nie wskazując gatunku typowego.
Mazama: meksykańskie nazwy mazame, magame lub teuthlamacame użyte przez Hernándeza (Nova plantarum, animalium et mineralium Mexicanorum historia wydane w 1651 roku)^[15] na opisanie niektórych meksykańskich kopytnych^[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Antilope furcifer C.H. Smith, 1821 (= Antilope americana Ord, 1815).
Neomeryx: gr. νεος neos ‘nowy’^[17]; μηρυξ mērux, μηρυκος mērukos ‘przeżuwacz, zwierzę przeżuwające’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Neomeryx finni Parks, 1925.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek^[19]^[12]^[9]^[8]:

Antilocapra americana (Ord, 1815) – widłoróg amerykański

Opisano również gatunki wymarłe:

Antilocapra finni (Parks, 1925)^[7] (plejstocen).
Antilocapra pacifica G.D. Richards & McCrossin, 1991^[20] (późny czwartorzęd).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Antilocapra Ord, 1818.
↑ Młodszy homonim Mazama Rafinesque, 1817 (Cervidae).
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Dicranocerus C.H. Smith, 1827.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b G. Ord. Sur plusieurs Animaux de l’Amérique septentrionale, et entre autres sur le Rupicapra americana, l’Antilope americana, le Cervus major ou Wapiti, etc.. „Journal de Physique, de Chimie, d’Histoire naturelle et des Arts”. 87, s. 149, 1818. (fr.).
↑ C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (redaktorzy): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 322. (ang.).
↑ J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 64. (ang.).
↑ W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 137, 1836. (ang.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 153. (niem.).
↑ C.J. Sundevall. Öfversigt af däggdjursordningen Pecora. „Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-Akademiens Forhandlingar”. 2 (3), s. 32, 1845. (szw.).
↑ ^a ^b W.A. Parks. Buried Indian workshop with remains of extinct mammal. „Geological Society of America Bulletin”. 36 (2), s. 432, 1925. DOI: 10.1130/GSAB-36-429. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 176. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 306. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Antilocapra. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-10-06].
↑ J. Byers: Family Antilocapridae (Pronghorn). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 787. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 586. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 109.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 228.
↑ F. Hernández de Toledo: Nova plantarum, animalium et mineralium Mexicanorum historia. Romae: Sumptibus Blasij Deuersini, & Zanobij Masotti bibliopolarum, typis Vitalis Mascardi, 1651, s. 893. (łac.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 402.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 165.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 154.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-27]. (ang.).
↑ G.D. Richards & M.L. McCrossin. A new species of Antilocapra from the late Quaternary of California. „Geobios”. 24 (5), s. 628, 1991. DOI: 10.1016/0016-6995(91)80027-W. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Antilocapra Ord, 1818.

[5] Młodszy homonim Mazama Rafinesque, 1817 (Cervidae).

[uwaga1-7] Niepoprawna późniejsza pisownia Dicranocerus C.H. Smith, 1827.

[ord-1] G. Ord. Sur plusieurs Animaux de l’Amérique septentrionale, et entre autres sur le Rupicapra americana, l’Antilope americana, le Cervus major ou Wapiti, etc.. „Journal de Physique, de Chimie, d’Histoire naturelle et des Arts”. 87, s. 149, 1818. (fr.).

[smi-2] C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (redaktorzy): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 322. (ang.).

[bro-4] J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 64. (ang.).

[ogi-6] W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 137, 1836. (ang.).

[glo-8] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 153. (niem.).

[sun-9] C.J. Sundevall. Öfversigt af däggdjursordningen Pecora. „Öfversigt af Kongl. Vetenskaps-Akademiens Forhandlingar”. 2 (3), s. 32, 1845. (szw.).

[par-10] W.A. Parks. Buried Indian workshop with remains of extinct mammal. „Geological Society of America Bulletin”. 36 (2), s. 432, 1925. DOI: 10.1130/GSAB-36-429. (ang.).

[miiz-11] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 176. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 306. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[msw-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Antilocapra. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-10-06].

[hmw-14] J. Byers: Family Antilocapridae (Pronghorn). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 787. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[amw-15] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 586. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA109_109]-16] Palmer 1904 ↓, s. 109.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA228_228]-17] Palmer 1904 ↓, s. 228.

[her-18] F. Hernández de Toledo: Nova plantarum, animalium et mineralium Mexicanorum historia. Romae: Sumptibus Blasij Deuersini, & Zanobij Masotti bibliopolarum, typis Vitalis Mascardi, 1651, s. 893. (łac.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA402_402]-19] Palmer 1904 ↓, s. 402.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=205_165]-20] Jaeger 1959 ↓, s. 165.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=194_154]-21] Jaeger 1959 ↓, s. 154.

[mdd-22] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-27]. (ang.).

[rich&mcc-23] G.D. Richards & M.L. McCrossin. A new species of Antilocapra from the late Quaternary of California. „Geobios”. 24 (5), s. 628, 1991. DOI: 10.1016/0016-6995(91)80027-W. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[c]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]