Wieśniak z fajką i kuflem
| |
| Autor | |
|---|---|
| Medium | |
| Wymiary |
76,2 × 57 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Wieśniak z fajką i kuflem (niderl. Een man met pijp en bierpul in een deuropening) – obraz niderlandzkiego malarza Isaaca van Ostade. Obraz jest sygnowany wtórnie po lewej stronie u dołu: Isack van / Ostade.
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Obraz ukazuje wieśniaka wychylającego się przez okno lub górną część zamkniętych dołem holenderskich drzwi. Mężczyzna ubrany jest w strój niedzielny, w ciemnozielony kaftan i jasnobrązowy płaszcz oraz w chłopską czapkę. Obramowanie jak i tło obrazu utrzymane są w ugrowobrązowych barwach. Wieśniak oddaje się swoim ulubionym zajęciom: podpatruje świat za oknem jednocześnie popijając piwo i pykając glinianą goudyjską fajkę.
Geneza i interpretacja[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze przedstawienia postaci w oknie pojawiły się w okresie malarstwa staroniderlandzkiego. Zastosowanie ramy i okiennic, a w nich umieszczenie postaci, daje iluzoryczny efekt wychylającego się z obrazu i przybliżającego się do widza. Inne elementy: fajka i piwo oraz karykaturalne rysy twarzy wskazują, że obraz ma charakter moralizatorski i prześmiewczy. Palenie tytoniu w siedemnastowiecznych Niderlandach traktowano jako atrybut lekkomyślnych rozrywek panów lub zajęcie niższych warstw społecznych[1]. Ukazana scena ma więc wytykać przywary: lenistwo, upodobanie w tanich prymitywnych rozrywkach i ostrzegać przed nadużywaniem alkoholu i tytoniu[2]. Podobny moralizatorski wydźwięk miały prace brata Isaaca, Adriaena van Ostade, który jest autorem około trzydziestu obrazów przedstawiających palaczy i pijących mężczyzn, w postaci wychylających się z okna[1]. Podobna postać do tej z wrocławskiego portretu znana jest również z kilku innych rysunków i rycin tego artysty. Być może dlatego praca Isaaca uważana jest za kopię któregoś z obrazów starszego brata Adriaena[2]. Sposób wykonania obrazu – płynne, swobodne i szerokie pociągnięcia pędzla – jest rzadko spotykany w powtórzeniach, co może wskazywać na silne oddziaływanie na obu braci prac haarlemskiego mistrza Fransa Halsa. Z około roku 1667 pochodzi zachowana grafika autorstwa Adriaena, będącą odwróconą kompozycją obrazu z wrocławskiego muzeum. Praca ta datowana jest na rok ok. 1667, czyli już po śmierci Isaaca. Beata Lejman wysuwa hipotezę, że pierwszeństwo pomysłu można przyznać Isaakowi, a nie jego starszemu bratu[2].
Bożena Steinborn, za Williamem L. van de Wateringiem, przypisuje autorstwo mało znanemu artyście Danielowi Boone. Kilka detali widocznych na obrazie jest podobnych do innych znanych prac Boona: podobny układ ust znajduje się na obrazie Nierówna para (Shipley Art Gallery w Gateshead), w podobny sposób malowane są półpostacie na obrazach Portret mężczyzny ze szklanicą czy Mężczyzna z czarką[1].
Proweniencja[edytuj | edytuj kod]
Obraz został zakupiony przez wrocławskie Muzeum Narodowe (nr inw. VIII-1181), w Salonie antykwariatu „Desa” we Wrocławiu w 1960 roku[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Steinborn 2006 ↓, s. 48.
- ↑ a b c Lejman 2001 ↓, s. 44.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bożena Steinborn: Katalog zbiorów malarstwa niderlandzkiego. Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2006. ISBN 83-86766-28-X.
- Beata Lejman: Złote Niderlandy. Obrazy holenderskie i flamandzkie XVII wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu (katalog wystawy). Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2001. ISBN 83-86766-02-6.