Wieża ciśnień w Bydgoszczy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wieża ciśnień w Bydgoszczy
Symbol zabytku nr rej. 198/A z 15 stycznia 1986
Ilustracja
Wieża ciśnień w Bydgoszczy
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Adres

ul. Filarecka 1

Styl architektoniczny

neogotyk

Architekt

Franz Marschall

Wysokość całkowita

45 m

Kondygnacje

4

Rozpoczęcie budowy

1899

Ukończenie budowy

1900

Pierwszy właściciel

Miejskie Wodociągi w Bydgoszczy

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wieża ciśnień w Bydgoszczy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Wieża ciśnień w Bydgoszczy”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wieża ciśnień w Bydgoszczy”
Ziemia53°07′10″N 17°59′25″E/53,119444 17,990278
Multimedia w Wikimedia Commons

Wieża ciśnień w Bydgoszczy – zabytkowa wieża ciśnień należąca do kompleksu Wodociągów Miejskich w Bydgoszczy.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Wieża ciśnień znajduje się w parku Henryka Dąbrowskiego, na krawędzi Zbocza Bydgoskiego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W 1881 r. przystąpiono w Bydgoszczy do prac nad budową nowej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, której najistotniejszym elementem, umożliwiającym utrzymanie właściwego ciśnienia, była wieża ciśnień. Właściwe prace budowlane przeprowadzono w latach 1898-1899[1].

W 1900 r. na całość wodociągów składało się 20 studni głębinowych w Lesie Gdańskim, z których woda tłoczona była systemem pomp o napędzie gazowym do sieci oraz wieży ciśnień. Znajdował się w niej zbiornik wodny o pojemności 1260 m³ służący do gromadzenia wody w okresie minimalnego poboru, jak również uzupełniający braki w sieci w godzinach szczytu poboru wody[2].

Wieża została wzniesiona w latach 1899-1900 według projektu Franza Marschalla. Prace budowlane prowadziła firma „ Wilhelm Rothe und Cie”[3]. Budowla wzniesiona w atrakcyjnym miejscu, w parku Henryka Dąbrowskiego, na skraju zbocza, ponad Starym Miastem, pełniła również funkcję miejskiego punktu widokowego. Na stożkowym dachu wykonano galerię widokową, na którą można było wejść za opłatą 10 pfenigów[4], a za czasów polskich 10 groszy[5].

W okresie powojennym obok wieży wybudowano przepompownię, która umożliwiała dostarczenie wody na górny taras miasta (osiedla Błonie, Szwederowo, Wzgórze Wolności, Wyżyny, Kapuściska)[6]. W tym czasie zaniechano udostępniania wieży jako punktu widokowego, a wyłączono z eksploatacji ostatecznie w 1990 r.[7].

W 1991 r. obiekt zaadaptowało na swoją siedzibę Stowarzyszenie Artystyczne „Wieża Ciśnień” zrzeszające artystów, historyków sztuki, krytyków i inne osoby związane z miejskim życiem kulturalnym. Wieża stała się miejscem spotkań twórców i publiczności oraz dyskusji nad granicami sztuki. Urządzono w niej także m.in. galerię sztuki[8].

Obecnie wieża należy do spółki „Miejskie Wodociągi i Kanalizacja” w Bydgoszczy. Przedsiębiorstwo wyremontowało i zaadaptowało wieżę na muzeum historii bydgoskich wodociągów. Zabytek stał się jednym z kilku punktów nowej ścieżki edukacyjnej prowadzącej od stacji pomp w Lesie Gdańskim[9]. W wieży ciśnień zobaczyć można m.in. drewniane rury wodociągowe, żetony na wodę, elementy wyposażenia dawnych łazienek i toalet, archiwalne zdjęcia i dokumenty. Do dyspozycji zwiedzających są również multimedialne infokioski, z cyfrowo zapisanymi informacjami o wodzie i wodociągach. Cały obiekt jest efektownie iluminowany[10]. Jeden z poziomów wieży przeznaczony został na wystawy.

Galeria obserwacyjna położona na szczycie wieży znajduje się około 60 m wyżej od Starego Miasta. Otwarcie muzeum nastąpiło 30 października 2012.

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Wieża posiada cechy neogotyckie. Jest wzniesiona na planie koła, z nieznacznym ryzalitem, w którym od północy umieszczono wejście. Bryła przykryta jest dachem stożkowym z latarnią. Dolna kondygnacja uskokowo przechodzi w nadwieszony bęben części zbiornikowej, zdobiony dołem i górą ażurowym fryzem oraz zwieńczony pseudokrenelażem. Elewacje oddzielone są ceglanymi fryzami, oraz tynkowanymi blendami i płycinami[3]. Specyficzną cechą bydgoskiej wieży jest to, iż w odróżnieniu od większości budowli tego typu jej część podzbiornikowa jest węższa od średnicy części zbiornikowej[11].

Wewnątrz zachowała się część wystroju: ściany z drewnianą boazerią, a w oknach kolorowe witraże[12].

Inne wieże[edytuj | edytuj kod]

Budowla jest najokazalszą, lecz nie jedyną wieżą ciśnień w Bydgoszczy. Pozostałe obiekty na terenie miasta to[13][14]:

  1. pierwsza kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Główna – starsza wieża, która obsługiwała stację i ruch kolejowy w jej początkowym stadium rozwoju;
  2. druga kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Główna – prawdopodobnie pochodzi z okresu II wojny światowej;
  3. kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Wschód Towarowa;
  4. wodociągowa wieża ciśnień na terenie Łęgnowa – obecnej dzielnicy Bydgoszczy, prawdopodobnie pochodzi z okresu II wojny światowej.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Czajkowski Edmund: 460 lat bydgoskich wodociągów. [w.] Kalendarz Bydgoski 1983
  2. ↑ Rapicki Krzysztof: Wodociągi, studnie publiczne, fontanny. [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
  3. ↑ a b Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
  4. ↑ Kuczma Rajmund: Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995
  5. ↑ po reformie walutowej w 1924 r.
  6. ↑ Drzewiecki Stanisław, Legun Jerzy, Rybarska Gabriela: Wodociągi i kanalizacja miasta Bydgoszczy 1900-1996: [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
  7. ↑ Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o. [w.] Kalendarz Bydgoski 2007
  8. ↑ https://web.archive.org/web/20091102062205/http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/in_ga_wieza_cisnien_bydgoszcz dostęp 27-03-2010
  9. ↑ http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090203/BYDGOSZCZ01/492823551 dostęp 27-03-2010
  10. ↑ „Zobacz imponującą iluminację nowego muzeum” https://web.archive.org/web/20121019024947/http://bydgoszcz.gazeta.pl/szwederowo/1,112632,12668050,Zobacz_imponujaca_iluminacje_nowego_muzeum__ZDJECIA_.html [dostęp 17.10.2012]
  11. ↑ 16 obiektów na nowym turystycznym szlaku Bydgoszczy. Wieża Ciśnień
  12. ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5
  13. ↑ http://www.wieze.geotor.pl/wieze_cisn/bydgoszcz_1_wod/bydgoszcz_1_wod.htm dostęp 27-03-2010
  14. ↑ Maciej Kulesza „Co jest w środku kolejowych wież ciśnień?” http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/1,128852,12761981,Co_jest_w_srodku_kolejowych_wiez_cisnien_.html [dostęp 02.11.2012]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa, Stefan Pastuszewski, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1996, ISBN 83-85860-37-1.
  • Czajkowski Edmund: 460 lat bydgoskich wodociągów. [w.] Kalendarz Bydgoski 1983
  • Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wieża_ciśnień_w_Bydgoszczy&oldid=68144527”