Wieża starego kościoła w Nuenen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wieża starego kościoła w Neunen (Cmentarz chłopski), 1884, Zurych, Fundacja E.G. Bührlego (F88)

Wieża starego kościoła w Nuenen – seria obrazów i rysunków namalowanych w latach 1884–1885 przez Vincenta van Gogha, holenderskiego malarza, jednego z głównych przedstawicieli postimpresjonizmu. Tematem cyklu jest zrujnowana wieża XII-wiecznego, późnoromańskiego kościoła w Nuenen (Brabancja Północna, Holandia).

Okoliczności powstania cyklu[edytuj | edytuj kod]

W roku 1882 ojciec Vincenta Van Gogha został pastorem w Nuenen i wraz z rodziną zamieszkał w tamtejszej plebanii. Po kilkumiesięcznym pobycie w Drenthe w grudniu 1883 przeniósł się do Nuenen i został tam do maja 1885 roku[1]. Podczas tego pobytu Van Gogh w swoich rysunkowych i malarskich studiach jako główny podmiot wybrał życie miejscowych chłopów, a także widoki tej miejscowości. Malował także ludzi poznanych przez swojego ojca, w tym miejscowego ministra[2].

Vincent van Gogh zmieniał swój malarski styl, malował częstokroć chłopów wewnątrz ciemnych pomieszczeń, a przykładem jest znany obraz Jedzący kartofle. Kartofle i polne warzywa były głównymi potrawami miejscowych chłopów (mięso i chleb były uważane za luksusowe potrawy). Szkocki filozof Thomas Carlyle określił chłopską biedotę mianem zjadaczy korzeni („root-eaters”)[3]. Drugim głównym tematem jaki obrał Van Gogh podczas pobytu w Nuenen była sama miejscowość, zwłaszcza stare kościoły, obiekty parafialne, cmentarze. Tematyka ta ma ścisły związek z życiem rodzinnym Van Gogha. Urodził się jako drugie dziecko. Rok wcześniej w wyniku poronienia zmarło pierwsze dziecko, które miało otrzymać imię Vincent. Częstokroć malarz odwiedzał miejsce spoczynku niedoszłego brata, który spoczął w Zundert Groot[4][5]. Innym źródłem inspiracji była twórczość francuskiego realisty Jeana-François Milleta, który namalował m.in. Kościół w Greville[6].

Charakterystyka cyklu Wieża kościoła w Nuenen[edytuj | edytuj kod]

Seria obrazów Wieża kościoła w Nuenen obrazuje ruiny niewielkiego późnoromańskiego kościoła, który był otoczony cmentarzem, z którego za czasów Vincenta ostały się pojedyncze nagrobki i drewniane krzyże. Podczas malowania kościoła Vincent był świadkiem jego podupadania w ruinę. Runął wówczas m.in. hełm wieży, a ostatnie obrazy tego kościoła Van Gogh namalował tuż przed rozbiórką ruin[6].

Vincent van Gogh wykonał jedenaście obrazów i rysunków poświęconych kościołowi w Nuenen. Do jednego z rysunków o tym temacie dodano scenę pogrzebu[7].

Wieża starego kościoła w Nuenen, (obraz znany także jako „Cmentarz chłopski”) (F84, Amsterdam, Muzeum van Gogha) został namalowany jako wyraz uznania dla chłopów i ich prostego, skromnego trybu życia, którzy „od wieków... spoczywają wiecznie pomiędzy polami, które były ich korzeniami i codziennością.” Zrujnowana wieża według Van Gogha symbolizowała przemijalność a także podupadanie roli wiary i religii w świadomości ówczesnego, miejscowego społeczeństwa[8].

O tym obrazie Van Gogh powiedział następująco:

Pragnąłem (w tych obrazach) wyrazić, jak bardzo prosta jest śmierć i pogrzeb, niczym opadające liście jesienią – właśnie ktoś wykopał ziemię – postawił mały drewniany krzyż. Otaczające pola – oni kreślą ostateczną linię na horyzoncie, gdzie trawa na cmentarzu kończy się – niczym horyzont morza. I teraz ta ruina mówi mi, jak wiara i religia przeminęły i odeszły daleko, chociaż były mi tak dobrze znane – jednakże życie i śmierć chłopów jest i pozostanie takie same: zawsze kiełkuje i więdnie jak trawa i kwiaty, które rosną w tym cmentarzu[6].

1
Stara wieża w Nuenen z wędrującymi ludźmi, 1884, kolekcja prywatna (F184)
2
Stara wieża w Nuenen z oraczem, 1884, Otterlo, Kröller-Müller Museum (F34)
3
Stara wieża pośród pól, 1884, kolekcja prywatna (F40)
4
Wieża starego kościoła i cmentarz w Nuenen zimą, 1885, Londyn, Tate (F87)
5
Wieża starego kościoła w Nuenen, (Cmentarz chłopski), 1885, Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam (F84)
Stara wieża w Nuenen

Kościoły w innych dziełach Van Gogha[edytuj | edytuj kod]

W swojej twórczości Van Gogh kilkakrotnie malował kościoły, lub krajobrazy w których świątynia występuje. W okresie haskim kilkakrotnie uwieczniał miejscowe stare miasto i kościoły, w tym Nieuve Kerk. Częstokroć rysował i malował niewielkie, prowincjonalne kościoły Holandii, w tym zachowany do dziś kościół reformowany, parafia ojca malarza, Theodora van Gogh. Przykładem jest obraz Wierni po nabożeństwie w kościele reformowanym w Nuenen z roku 1884. Podczas pobytu w Auvers-sur-Oise Van Gogh przed swoją śmiercią kilkakrotnie malował miejscowy gotycki kościół. Przykładem jest namalowany w 1890 roku Kościół w Auvers.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. The Vicarage at Nuenen, 1885. [w:] Permanent Collection [on-line]. Van Gogh Museum, 2005–2011. [dostęp 2011-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-15)].
  2. Head of a Man, 1885. [w:] Permanent Collection [on-line]. Van Gogh Museum, 2005-2011. [dostęp 2011-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-26)].
  3. Hansen, Nichols, Sund, Knudsen, Bremen: Van Gogh: Fields. Hatje Cantz Publishers for Toledo Museum of Art Exhibition, 2003, s. 46. ISBN 3-7757-1131-7.
  4. E. Lamothe: Of Mothers and Death: from Procreation to Creation. Pessac: Presses Universitairies de Bordeaux, 2008, s. 151. ISBN 978-2-86781-493-8.
  5. By Johanna Gesina van Gogh – Bonger, Vincent's sister in law: Memoir of Vincent van Gogh, page 2. [w:] Van Gogh Paintings [on-line]. Van Gogh Gallery, 2011. [dostęp 2011-05-17].
  6. a b c Hempton, D: Evangelical Disenchantment: Nine Portraits of Faith and Doubt. Grand Rapids: With the assistance of the Louis Stern Memorial Fund, 2008, s. 132–133. ISBN 978-0-300-14067-5.
  7. Lubin, A: Stranger on the Earth: A Psychological Biography of Vincent van Gogh.. New York: De Capo Press, 1996, s. 91. ISBN 0-306-80726-2.
  8. The Old Church Tower at Nuenen ('The Peasants' Churchyard'), 1885. [w:] Permanent Collection [on-line]. Van Gogh Museum, 2005–2011. [dostęp 2011-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-03)].