Wielościany Catalana

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Wielościany Catalana (bryły Catalana) – wielościany dualne do wielościanów archimedesowych[1]. Wielościan dualny powstaje przez zastąpienie każdej ściany wierzchołkiem, a każdego wierzchołka ścianą.

Wszystkie wielościany są wypukłe. Ich grupy symetrii są przechodnie ze względu na ściany, ale nieprzechodnie ze względu na wierzchołki. Jest tak, ponieważ dualne do nich wielościany archimedesowe mają grupy symetrii przechodnie ze względu na wierzchołki i nieprzechodnie ze względu na ściany. W przeciwieństwie do brył platońskich i brył archimedesowych, ściany brył Catalana nie są wielokątami foremnymi. Ponadto dwie z brył Catalana mają grupy symetrii przechodnie ze względu na krawędzie: dwunastościan rombowy i trzydziestościan rombowy.

Dwa z wielościanów Catalana są chiralne: dwudziestoczterościan pięciokątny i sześćdziesięciościan pięciokątny, dualne do chiralnych brył Archimedesa: sześcio-ośmiościanu przyciętego i dwudziesto-dwunastościanu przyciętego.

Nazwa pochodzi od nazwiska belgijskiego matematyka Eugèna Charlesa Catalana.

Nazwa(s) Rysunek
obrotowy
bryły
Siatka Wielościan dualny
(bryła Archimedesa)
Ściany Krawędzie Wierzchołki Konfiguracja ścian Symetria
czworościan potrójny Triakis tetrahedron
czworościan ścięty 12 18 8 trójkąt równoramienny
V3.6.6
dwunastościan rombowy Dwunastościan rombowy
sześcio-ośmiościan 12 24 14 Romb
V3.4.3.4
ośmiościan potrójny Triakis octahedron
sześcian ścięty 24 36 14 trójkąt równoramienny
V3.8.8
sześcian poczwórny Tetrakis hexahedron
ośmiościan ścięty 24 36 14 trójkąt równoramienny
V4.6.6
dwudziestoczterościan deltoidowy Deltoidal icositetrahedron
sześcio-ośmiościan rombowy mały 24 48 26 Deltoid
V3.4.4.4
ośmiościan szóstkowy Disdyakis dodecahedron
sześcio-ośmiościan ścięty 48 72 26 trójkąt różnoboczny
V4.6.8
dwudziestoczterościan pięciokątny Pentagonal icositetrahedron (Ccw)Pentagonal icositetrahedron (Cw)
sześcio-ośmiościan przycięty 24 60 38 pięciokąt nieforemny
V3.3.3.3.4
trzydziestościan rombowy Rhombic triacontahedron
dwudziesto-dwunastościan 30 60 32 Romb
V3.5.3.5
dwudziestościan potrójny Triakis icosahedron
dwunastościan ścięty 60 90 32 trójkąt równoramienny
V3.10.10
dwunastościan piątkowy Pentakis dodecahedron
dwudziestościan ścięty 60 90 32 trójkąt równoramienny
V5.6.6
sześćdziesięciościan deltoidalny Deltoidal hexecontahedron
dwudziesto-dwunastościan rombowy mały 60 120 62 deltoid
V3.4.5.4
dwudziestościan szóstkowy Disdyakis triacontahedron
dwudziesto-dwunastościan ścięty 120 180 62 trójkąt różnoboczny
V4.6.10
sześćdziesięciościan pięciokątny Pentagonal hexecontahedron (Ccw)Pentagonal hexecontahedron (Cw)
dwudziesto-dwunastościan przycięty 60 150 92 pięciokąt nieforemny
V3.3.3.3.5

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Tadeusz E. Doroziński, Zdzisław Pogoda. Wielościany Catalana. „Delta”. 12 (2009). s. 2. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Eric W. Weisstein, Catalan Solid, [w:] MathWorld, Wolfram Research (ang.). [dostęp 2023-06-18].