Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2013-04

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2013-04-01[edytuj | edytuj kod]

Midsommarkrisen (ze szwedzkiego dosł. „Kryzys przesilenia letniego”) – czterodniowy kryzys polityczny w Szwecji rozgrywający się w dniach 22–25 czerwca 1941, spowodowany niemieckim żądaniem umożliwienia przejazdu tranzytowego przez terytorium Szwecji do granicy z Finlandią w pełni uzbrojonej 163. Dywizji Piechoty III Rzeszy przy wykorzystaniu szwedzkiego taboru kolejowego. Niemieckie żądania były następstwem rozpoczętej agresji na ZSRR i związaną z tym potrzebą gromadzenia wojsk w celu ataku od strony Finlandii. W wyniku tych żądań polityka neutralności Szwecji została zachwiana. Odmowa Niemcom groziła wciągnięciem słabo uzbrojonej Szwecji w wojnę, natomiast zgoda na niemieckie żądania oznaczała opowiedzenie się po stronie III Rzeszy, wbrew wcześniej deklarowanej przez Szwecję neutralności, przez naruszenie ustaleń V konwencji haskiej regulującej prawa i obowiązki mocarstw neutralnych. Zarówno w szwedzkim rządzie, jak i w parlamencie, nastąpił podział na zwolenników i przeciwników udzielenia zgody na tranzyt. Po burzliwej debacie, na zasadzie wyjątku, rząd Szwecji wyraził zgodę na transport niemieckiej dywizji. W wyniku tej decyzji od 25 czerwca do 12 lipca 1941 Szwedzkie Koleje Państwowe przetransportowały 14 712 żołnierzy i personelu pomocniczego oraz sprzęt wojskowy 163. Dywizji Piechoty do granicy z Finlandią. Czytaj więcej…

2013-04-02[edytuj | edytuj kod]

Maruthur Gopalan Ramachandran znany jako MGR (tamilski: மருதூர் கோபாலன் இராமச்சந்திரன், malajalam: മരുതൂര്‍ ഗോപാലന്‍ രാമചന്ദ്രന്‍) (ur. 17 stycznia 1917 w Nawalapitiya na Cejlonie, zm. 24 grudnia 1987 w Ćennaj) – indyjski aktor i polityk, producent filmowy, filantrop i reżyser, scenarzysta oraz wydawca. Premier rządu stanowego Tamil Nadu. Twórca i długoletni lider All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam. Założyciel oraz wydawca tygodnika Thai oraz dziennika Anna. Jedna z największych gwiazd komercyjnego kina w języku tamilskim. Otaczany bezprecedensowym kultem, często równoznacznym z deifikacją, do dnia dzisiejszego stanowi istotny punkt odniesienia w życiu politycznym, a także w kulturze południowych Indii. Czytaj więcej…

2013-04-03[edytuj | edytuj kod]

Melecjusz (ur. ok. 1577 na Podolu, zm. 27 grudnia 1633 w Dermaniu) – prawosławny, a następnie unicki duchowny działający w I Rzeczypospolitej, w latach 1620–1629 prawosławny arcybiskup połocki. Autor gramatyki języka cerkiewnosłowiańskiego zaliczanej do najważniejszych opracowań w tej tematyce. Od 1610 roku brał aktywny udział w polemice prawosławno-unickiej wokół zawartej w 1596 roku unii kościelnej. W wymienionym roku wydał w Wilnie, pod pseudonimem Theofil Ortholog, traktat polemiczny Threnos, w którym w dramatyczny sposób opisywał sytuację Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej i dowodził fałszywości dogmatów katolickich. Król Zygmunt III Waza, po zapoznaniu się z tekstem, nakazał aresztowanie jego autorów i wydawców. Zmusiło to Smotryckiego do usunięcia się z życia publicznego. Najpóźniej w 1618 autor Threnosu złożył wieczyste śluby mnisze w monasterze Św. Ducha w Wilnie. W 1619 roku opublikował gramatykę języka cerkiewnosłowiańskiego, znacząco przyczyniając się do kodyfikacji norm tego języka. W 1631 roku papież Urban VIII nadał mu tytuł biskupa Hierapolis; Kongregacja Rozkrzewiania Wiary nie zgodziła się na nadanie mu jakiejkolwiek katedry w Kościele unickim. Smotrycki spędził ostatnie lata życia w klasztorze w Dermaniu, nie angażując się już w życie publiczne. Tam też zmarł i został pochowany. W XVII w. była rozważana jego kanonizacja, którą to myśl ostatecznie zarzucono. Czytaj więcej…

2013-04-04[edytuj | edytuj kod]

Bitwa o Monte Cassino – w rzeczywistości cztery bitwy stoczone przez wojska alianckie z Niemcami, które miały miejsce w 1944 roku w rejonie klasztoru na Monte Cassino. Bitwa ta uznawana jest za jedną z najbardziej zaciętych (obok walk pod Stalingradem, na Łuku Kurskim, lądowania w Normandii i powstania warszawskiego) w czasie II wojny światowej. Sprawnie dowodzone wojska niemieckie, opierając się na dwóch improwizowanych liniach obrony, prowadziły działania opóźniające ofensywę aliancką, przygotowując w tym czasie Linię Gustawa – silnie ufortyfikowany i trudny do zdobycia pas umocnień obronnych przebiegający w najwęższym miejscu Półwyspu Apenińskiego. Usytuowane na silnych pozycjach obronnych, w terenie który wyraźnie sprzyjał obrońcom i w którym niemal niemożliwe było wykorzystanie sił pancernych, wojska generałów Heinricha von Vietinghoffa i Frido von Sengera bez trudu odpierały serie uderzeń wojsk alianckich w okresie od stycznia do maja 1944 roku. Ostatecznie linie niemieckie zostały przełamane 18 maja zarówno dzięki natarciom Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego, 2 Korpusu Polskiego oraz brytyjskiej 78 Dywizji, jak i wyczerpaniu sił i środków 10 Armii niemieckiej, która tego dnia rano zaczęła wycofywać swe frontowe oddziały. Czytaj więcej…

2013-04-05[edytuj | edytuj kod]

Eparchia turowsko-pińska – prawosławna administratura kościelna z siedzibą w Turowie, a następnie w Pińsku, podlegająca metropolii kijowskiej. Funkcjonowała od XI w. do 1596, gdy przeszła do Kościoła unickiego na mocy decyzji swojego ordynariusza, biskupa Jonasza. Chociaż większość duchowieństwa i świeckich eparchii opowiedziała się w tym momencie za pozostaniem w jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, administratura nigdy nie wróciła do Kościoła prawosławnego. Eparchia była początkowo ściśle związana z Księstwem Turowskim. W XVI w., w momencie faktycznej likwidacji, obejmowała powiat piński, dawne Księstwo Dubrowickie, włości bobrykowską i wiadzką dawne Księstwa Turowskie i Horodeckie. Zwierzchność biskupa turowsko-pińskiego uznawały także niektóre parafie położone poza opisanym obszarem, lecz historycznie związane z administraturą. Poświadczone źródłowo jest istnienie w tym okresie 188 parafii podlegających biskupowi turowsko-pińskiemu; liczba 255 placówek duszpasterskich podawana przez niektórych historyków Cerkwi uważa jest za mało prawdopodobną. W eparchii działało też co najmniej kilkanaście monasterów, z których największe znaczenie miały w początkowym okresie monaster św. św. Borysa i Gleba w Turowie, a w późniejszych stuleciach Monaster Ławryszewski i Monaster Leszczyński. Czytaj więcej…

2013-04-06[edytuj | edytuj kod]

HMS Illustrious – brytyjski lotniskowiec z okresu II wojny światowej. Był przedstawicielem preferowanej wówczas w Wielkiej Brytanii koncepcji lotniskowców pancernych, pierwszą jednostką swojego typu. Zwodowany w 1939 roku, do służby wszedł w maju 1940 roku jako czwarty okręt o tej nazwie w Royal Navy. Walczył na Morzu Śródziemnym, Oceanie Indyjskim a w końcowym okresie wojny na Pacyfiku. Z okrętu wystartowały samoloty do ataku na Tarent, następnie wspierał on lądowanie aliantów na Madagaskarze i desant pod Salerno. Wchodząc w skład Brytyjskiej Floty Pacyfiku wziął udział w bitwie o Okinawę. Był uszkodzony przez bombowce Luftwaffe na Morzu Śródziemnym oraz kamikaze na Pacyfiku. Po zakończeniu II wojny światowej został przeklasyfikowany na lotniskowiec szkolny. Pozostał w służbie do 1954 roku, po czym został odstawiony do rezerwy i sprzedany na złom 3 listopada 1956 roku. Czytaj więcej…

2013-04-07[edytuj | edytuj kod]

Dome F105 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Akiyoshiego Oku i skonstruowany w 1995 roku przez Dome Company. Pojazd ten, napędzany silnikami Mugen Honda, planowano wystawić w zawodach Formuły 1 w sezonie 1997 jako element „w pełni japońskiego zespołu Formuły 1”, jakim planowało być Dome. Aby dobrze przygotować się do zakładanego debiutu w Formule 1, między kwietniem a październikiem 1996 roku firma Dome podjęła intensywny program testowy, w którym brali udział między innymi Marco Apicella, Shinji Nakano oraz Naoki Hattori. Problemem F105 była wysoka awaryjność, ponadto rezultaty uzyskiwane modelem F105 zostały uznane za niezadowalające. Te wyniki Dome upatrywało w fakcie, iż producent opon, firma Goodyear, nie dostarczał japońskiemu zespołowi najnowszych opon, obawiając się szpiegostwa Dome na rzecz Bridgestone. Wskutek niewielkiego zainteresowania sponsorów i niemożności zgromadzenia wystarczającego budżetu, Dome nie zdołało zadebiutować w Formule 1. W 1999 roku model F105 był jeszcze krótko testowany ze względu na rozwój prototypowej skrzyni biegów. Zbudowano jeden egzemplarz modelu F105. Czytaj więcej…

2013-04-08[edytuj | edytuj kod]

Midsommarkrisen (ze szwedzkiego dosł. „Kryzys przesilenia letniego”) – czterodniowy kryzys polityczny w Szwecji rozgrywający się w dniach 22–25 czerwca 1941, spowodowany niemieckim żądaniem umożliwienia przejazdu tranzytowego przez terytorium Szwecji do granicy z Finlandią w pełni uzbrojonej 163. Dywizji Piechoty III Rzeszy przy wykorzystaniu szwedzkiego taboru kolejowego. Niemieckie żądania były następstwem rozpoczętej agresji na ZSRR i związaną z tym potrzebą gromadzenia wojsk w celu ataku od strony Finlandii. W wyniku tych żądań polityka neutralności Szwecji została zachwiana. Odmowa Niemcom groziła wciągnięciem słabo uzbrojonej Szwecji w wojnę, natomiast zgoda na niemieckie żądania oznaczała opowiedzenie się po stronie III Rzeszy, wbrew wcześniej deklarowanej przez Szwecję neutralności, przez naruszenie ustaleń V konwencji haskiej regulującej prawa i obowiązki mocarstw neutralnych. Zarówno w szwedzkim rządzie, jak i w parlamencie, nastąpił podział na zwolenników i przeciwników udzielenia zgody na tranzyt. Po burzliwej debacie, na zasadzie wyjątku, rząd Szwecji wyraził zgodę na transport niemieckiej dywizji. W wyniku tej decyzji od 25 czerwca do 12 lipca 1941 Szwedzkie Koleje Państwowe przetransportowały 14 712 żołnierzy i personelu pomocniczego oraz sprzęt wojskowy 163. Dywizji Piechoty do granicy z Finlandią. Czytaj więcej…

2013-04-09[edytuj | edytuj kod]

Maruthur Gopalan Ramachandran znany jako MGR (tamilski: மருதூர் கோபாலன் இராமச்சந்திரன், malajalam: മരുതൂര്‍ ഗോപാലന്‍ രാമചന്ദ്രന്‍) (ur. 17 stycznia 1917 w Nawalapitiya na Cejlonie, zm. 24 grudnia 1987 w Ćennaj) – indyjski aktor i polityk, producent filmowy, filantrop i reżyser, scenarzysta oraz wydawca. Premier rządu stanowego Tamil Nadu. Twórca i długoletni lider All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam. Założyciel oraz wydawca tygodnika Thai oraz dziennika Anna. Jedna z największych gwiazd komercyjnego kina w języku tamilskim. Otaczany bezprecedensowym kultem, często równoznacznym z deifikacją, do dnia dzisiejszego stanowi istotny punkt odniesienia w życiu politycznym, a także w kulturze południowych Indii. Czytaj więcej…

2013-04-10[edytuj | edytuj kod]

Melecjusz (ur. ok. 1577 na Podolu, zm. 27 grudnia 1633 w Dermaniu) – prawosławny, a następnie unicki duchowny działający w I Rzeczypospolitej, w latach 1620–1629 prawosławny arcybiskup połocki. Autor gramatyki języka cerkiewnosłowiańskiego zaliczanej do najważniejszych opracowań w tej tematyce. Od 1610 roku brał aktywny udział w polemice prawosławno-unickiej wokół zawartej w 1596 roku unii kościelnej. W wymienionym roku wydał w Wilnie, pod pseudonimem Theofil Ortholog, traktat polemiczny Threnos, w którym w dramatyczny sposób opisywał sytuację Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej i dowodził fałszywości dogmatów katolickich. Król Zygmunt III Waza, po zapoznaniu się z tekstem, nakazał aresztowanie jego autorów i wydawców. Zmusiło to Smotryckiego do usunięcia się z życia publicznego. Najpóźniej w 1618 autor Threnosu złożył wieczyste śluby mnisze w monasterze Św. Ducha w Wilnie. W 1619 roku opublikował gramatykę języka cerkiewnosłowiańskiego, znacząco przyczyniając się do kodyfikacji norm tego języka. W 1631 roku papież Urban VIII nadał mu tytuł biskupa Hierapolis; Kongregacja Rozkrzewiania Wiary nie zgodziła się na nadanie mu jakiejkolwiek katedry w Kościele unickim. Smotrycki spędził ostatnie lata życia w klasztorze w Dermaniu, nie angażując się już w życie publiczne. Tam też zmarł i został pochowany. W XVII w. była rozważana jego kanonizacja, którą to myśl ostatecznie zarzucono. Czytaj więcej…

2013-04-11[edytuj | edytuj kod]

Bitwa o Monte Cassino – w rzeczywistości cztery bitwy stoczone przez wojska alianckie z Niemcami, które miały miejsce w 1944 roku w rejonie klasztoru na Monte Cassino. Bitwa ta uznawana jest za jedną z najbardziej zaciętych (obok walk pod Stalingradem, na Łuku Kurskim, lądowania w Normandii i powstania warszawskiego) w czasie II wojny światowej. Sprawnie dowodzone wojska niemieckie, opierając się na dwóch improwizowanych liniach obrony, prowadziły działania opóźniające ofensywę aliancką, przygotowując w tym czasie Linię Gustawa – silnie ufortyfikowany i trudny do zdobycia pas umocnień obronnych przebiegający w najwęższym miejscu Półwyspu Apenińskiego. Usytuowane na silnych pozycjach obronnych, w terenie który wyraźnie sprzyjał obrońcom i w którym niemal niemożliwe było wykorzystanie sił pancernych, wojska generałów Heinricha von Vietinghoffa i Frido von Sengera bez trudu odpierały serie uderzeń wojsk alianckich w okresie od stycznia do maja 1944 roku. Ostatecznie linie niemieckie zostały przełamane 18 maja zarówno dzięki natarciom Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego, 2 Korpusu Polskiego oraz brytyjskiej 78 Dywizji, jak i wyczerpaniu sił i środków 10 Armii niemieckiej, która tego dnia rano zaczęła wycofywać swe frontowe oddziały. Czytaj więcej…

2013-04-12[edytuj | edytuj kod]

Eparchia turowsko-pińska – prawosławna administratura kościelna z siedzibą w Turowie, a następnie w Pińsku, podlegająca metropolii kijowskiej. Funkcjonowała od XI w. do 1596, gdy przeszła do Kościoła unickiego na mocy decyzji swojego ordynariusza, biskupa Jonasza. Chociaż większość duchowieństwa i świeckich eparchii opowiedziała się w tym momencie za pozostaniem w jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, administratura nigdy nie wróciła do Kościoła prawosławnego. Eparchia była początkowo ściśle związana z Księstwem Turowskim. W XVI w., w momencie faktycznej likwidacji, obejmowała powiat piński, dawne Księstwo Dubrowickie, włości bobrykowską i wiadzką dawne Księstwa Turowskie i Horodeckie. Zwierzchność biskupa turowsko-pińskiego uznawały także niektóre parafie położone poza opisanym obszarem, lecz historycznie związane z administraturą. Poświadczone źródłowo jest istnienie w tym okresie 188 parafii podlegających biskupowi turowsko-pińskiemu; liczba 255 placówek duszpasterskich podawana przez niektórych historyków Cerkwi uważa jest za mało prawdopodobną. W eparchii działało też co najmniej kilkanaście monasterów, z których największe znaczenie miały w początkowym okresie monaster św. św. Borysa i Gleba w Turowie, a w późniejszych stuleciach Monaster Ławryszewski i Monaster Leszczyński. Czytaj więcej…

2013-04-13[edytuj | edytuj kod]

HMS Illustrious – brytyjski lotniskowiec z okresu II wojny światowej. Był przedstawicielem preferowanej wówczas w Wielkiej Brytanii koncepcji lotniskowców pancernych, pierwszą jednostką swojego typu. Zwodowany w 1939 roku, do służby wszedł w maju 1940 roku jako czwarty okręt o tej nazwie w Royal Navy. Walczył na Morzu Śródziemnym, Oceanie Indyjskim a w końcowym okresie wojny na Pacyfiku. Z okrętu wystartowały samoloty do ataku na Tarent, następnie wspierał on lądowanie aliantów na Madagaskarze i desant pod Salerno. Wchodząc w skład Brytyjskiej Floty Pacyfiku wziął udział w bitwie o Okinawę. Był uszkodzony przez bombowce Luftwaffe na Morzu Śródziemnym oraz kamikaze na Pacyfiku. Po zakończeniu II wojny światowej został przeklasyfikowany na lotniskowiec szkolny. Pozostał w służbie do 1954 roku, po czym został odstawiony do rezerwy i sprzedany na złom 3 listopada 1956 roku. Czytaj więcej…

2013-04-14[edytuj | edytuj kod]

Dome F105 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Akiyoshiego Oku i skonstruowany w 1995 roku przez Dome Company. Pojazd ten, napędzany silnikami Mugen Honda, planowano wystawić w zawodach Formuły 1 w sezonie 1997 jako element „w pełni japońskiego zespołu Formuły 1”, jakim planowało być Dome. Aby dobrze przygotować się do zakładanego debiutu w Formule 1, między kwietniem a październikiem 1996 roku firma Dome podjęła intensywny program testowy, w którym brali udział między innymi Marco Apicella, Shinji Nakano oraz Naoki Hattori. Problemem F105 była wysoka awaryjność, ponadto rezultaty uzyskiwane modelem F105 zostały uznane za niezadowalające. Te wyniki Dome upatrywało w fakcie, iż producent opon, firma Goodyear, nie dostarczał japońskiemu zespołowi najnowszych opon, obawiając się szpiegostwa Dome na rzecz Bridgestone. Wskutek niewielkiego zainteresowania sponsorów i niemożności zgromadzenia wystarczającego budżetu, Dome nie zdołało zadebiutować w Formule 1. W 1999 roku model F105 był jeszcze krótko testowany ze względu na rozwój prototypowej skrzyni biegów. Zbudowano jeden egzemplarz modelu F105. Czytaj więcej…

2013-04-15[edytuj | edytuj kod]

Midsommarkrisen (ze szwedzkiego dosł. „Kryzys przesilenia letniego”) – czterodniowy kryzys polityczny w Szwecji rozgrywający się w dniach 22–25 czerwca 1941, spowodowany niemieckim żądaniem umożliwienia przejazdu tranzytowego przez terytorium Szwecji do granicy z Finlandią w pełni uzbrojonej 163. Dywizji Piechoty III Rzeszy przy wykorzystaniu szwedzkiego taboru kolejowego. Niemieckie żądania były następstwem rozpoczętej agresji na ZSRR i związaną z tym potrzebą gromadzenia wojsk w celu ataku od strony Finlandii. W wyniku tych żądań polityka neutralności Szwecji została zachwiana. Odmowa Niemcom groziła wciągnięciem słabo uzbrojonej Szwecji w wojnę, natomiast zgoda na niemieckie żądania oznaczała opowiedzenie się po stronie III Rzeszy, wbrew wcześniej deklarowanej przez Szwecję neutralności, przez naruszenie ustaleń V konwencji haskiej regulującej prawa i obowiązki mocarstw neutralnych. Zarówno w szwedzkim rządzie, jak i w parlamencie, nastąpił podział na zwolenników i przeciwników udzielenia zgody na tranzyt. Po burzliwej debacie, na zasadzie wyjątku, rząd Szwecji wyraził zgodę na transport niemieckiej dywizji. W wyniku tej decyzji od 25 czerwca do 12 lipca 1941 Szwedzkie Koleje Państwowe przetransportowały 14 712 żołnierzy i personelu pomocniczego oraz sprzęt wojskowy 163. Dywizji Piechoty do granicy z Finlandią. Czytaj więcej…

2013-04-16[edytuj | edytuj kod]

Maruthur Gopalan Ramachandran znany jako MGR (tamilski: மருதூர் கோபாலன் இராமச்சந்திரன், malajalam: മരുതൂര്‍ ഗോപാലന്‍ രാമചന്ദ്രന്‍) (ur. 17 stycznia 1917 w Nawalapitiya na Cejlonie, zm. 24 grudnia 1987 w Ćennaj) – indyjski aktor i polityk, producent filmowy, filantrop i reżyser, scenarzysta oraz wydawca. Premier rządu stanowego Tamil Nadu. Twórca i długoletni lider All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam. Założyciel oraz wydawca tygodnika Thai oraz dziennika Anna. Jedna z największych gwiazd komercyjnego kina w języku tamilskim. Otaczany bezprecedensowym kultem, często równoznacznym z deifikacją, do dnia dzisiejszego stanowi istotny punkt odniesienia w życiu politycznym, a także w kulturze południowych Indii. Czytaj więcej…

2013-04-17[edytuj | edytuj kod]

Melecjusz (ur. ok. 1577 na Podolu, zm. 27 grudnia 1633 w Dermaniu) – prawosławny, a następnie unicki duchowny działający w I Rzeczypospolitej, w latach 1620–1629 prawosławny arcybiskup połocki. Autor gramatyki języka cerkiewnosłowiańskiego zaliczanej do najważniejszych opracowań w tej tematyce. Od 1610 roku brał aktywny udział w polemice prawosławno-unickiej wokół zawartej w 1596 roku unii kościelnej. W wymienionym roku wydał w Wilnie, pod pseudonimem Theofil Ortholog, traktat polemiczny Threnos, w którym w dramatyczny sposób opisywał sytuację Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej i dowodził fałszywości dogmatów katolickich. Król Zygmunt III Waza, po zapoznaniu się z tekstem, nakazał aresztowanie jego autorów i wydawców. Zmusiło to Smotryckiego do usunięcia się z życia publicznego. Najpóźniej w 1618 autor Threnosu złożył wieczyste śluby mnisze w monasterze Św. Ducha w Wilnie. W 1619 roku opublikował gramatykę języka cerkiewnosłowiańskiego, znacząco przyczyniając się do kodyfikacji norm tego języka. W 1631 roku papież Urban VIII nadał mu tytuł biskupa Hierapolis; Kongregacja Rozkrzewiania Wiary nie zgodziła się na nadanie mu jakiejkolwiek katedry w Kościele unickim. Smotrycki spędził ostatnie lata życia w klasztorze w Dermaniu, nie angażując się już w życie publiczne. Tam też zmarł i został pochowany. W XVII w. była rozważana jego kanonizacja, którą to myśl ostatecznie zarzucono. Czytaj więcej…

2013-04-18[edytuj | edytuj kod]

Bitwa o Monte Cassino – w rzeczywistości cztery bitwy stoczone przez wojska alianckie z Niemcami, które miały miejsce w 1944 roku w rejonie klasztoru na Monte Cassino. Bitwa ta uznawana jest za jedną z najbardziej zaciętych (obok walk pod Stalingradem, na Łuku Kurskim, lądowania w Normandii i powstania warszawskiego) w czasie II wojny światowej. Sprawnie dowodzone wojska niemieckie, opierając się na dwóch improwizowanych liniach obrony, prowadziły działania opóźniające ofensywę aliancką, przygotowując w tym czasie Linię Gustawa – silnie ufortyfikowany i trudny do zdobycia pas umocnień obronnych przebiegający w najwęższym miejscu Półwyspu Apenińskiego. Usytuowane na silnych pozycjach obronnych, w terenie który wyraźnie sprzyjał obrońcom i w którym niemal niemożliwe było wykorzystanie sił pancernych, wojska generałów Heinricha von Vietinghoffa i Frido von Sengera bez trudu odpierały serie uderzeń wojsk alianckich w okresie od stycznia do maja 1944 roku. Ostatecznie linie niemieckie zostały przełamane 18 maja zarówno dzięki natarciom Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego, 2 Korpusu Polskiego oraz brytyjskiej 78 Dywizji, jak i wyczerpaniu sił i środków 10 Armii niemieckiej, która tego dnia rano zaczęła wycofywać swe frontowe oddziały. Czytaj więcej…

2013-04-19[edytuj | edytuj kod]

Eparchia turowsko-pińska – prawosławna administratura kościelna z siedzibą w Turowie, a następnie w Pińsku, podlegająca metropolii kijowskiej. Funkcjonowała od XI w. do 1596, gdy przeszła do Kościoła unickiego na mocy decyzji swojego ordynariusza, biskupa Jonasza. Chociaż większość duchowieństwa i świeckich eparchii opowiedziała się w tym momencie za pozostaniem w jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, administratura nigdy nie wróciła do Kościoła prawosławnego. Eparchia była początkowo ściśle związana z Księstwem Turowskim. W XVI w., w momencie faktycznej likwidacji, obejmowała powiat piński, dawne Księstwo Dubrowickie, włości bobrykowską i wiadzką dawne Księstwa Turowskie i Horodeckie. Zwierzchność biskupa turowsko-pińskiego uznawały także niektóre parafie położone poza opisanym obszarem, lecz historycznie związane z administraturą. Poświadczone źródłowo jest istnienie w tym okresie 188 parafii podlegających biskupowi turowsko-pińskiemu; liczba 255 placówek duszpasterskich podawana przez niektórych historyków Cerkwi uważa jest za mało prawdopodobną. W eparchii działało też co najmniej kilkanaście monasterów, z których największe znaczenie miały w początkowym okresie monaster św. św. Borysa i Gleba w Turowie, a w późniejszych stuleciach Monaster Ławryszewski i Monaster Leszczyński. Czytaj więcej…

2013-04-20[edytuj | edytuj kod]

HMS Illustrious – brytyjski lotniskowiec z okresu II wojny światowej. Był przedstawicielem preferowanej wówczas w Wielkiej Brytanii koncepcji lotniskowców pancernych, pierwszą jednostką swojego typu. Zwodowany w 1939 roku, do służby wszedł w maju 1940 roku jako czwarty okręt o tej nazwie w Royal Navy. Walczył na Morzu Śródziemnym, Oceanie Indyjskim a w końcowym okresie wojny na Pacyfiku. Z okrętu wystartowały samoloty do ataku na Tarent, następnie wspierał on lądowanie aliantów na Madagaskarze i desant pod Salerno. Wchodząc w skład Brytyjskiej Floty Pacyfiku wziął udział w bitwie o Okinawę. Był uszkodzony przez bombowce Luftwaffe na Morzu Śródziemnym oraz kamikaze na Pacyfiku. Po zakończeniu II wojny światowej został przeklasyfikowany na lotniskowiec szkolny. Pozostał w służbie do 1954 roku, po czym został odstawiony do rezerwy i sprzedany na złom 3 listopada 1956 roku. Czytaj więcej…

2013-04-21[edytuj | edytuj kod]

Dome F105 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Akiyoshiego Oku i skonstruowany w 1995 roku przez Dome Company. Pojazd ten, napędzany silnikami Mugen Honda, planowano wystawić w zawodach Formuły 1 w sezonie 1997 jako element „w pełni japońskiego zespołu Formuły 1”, jakim planowało być Dome. Aby dobrze przygotować się do zakładanego debiutu w Formule 1, między kwietniem a październikiem 1996 roku firma Dome podjęła intensywny program testowy, w którym brali udział między innymi Marco Apicella, Shinji Nakano oraz Naoki Hattori. Problemem F105 była wysoka awaryjność, ponadto rezultaty uzyskiwane modelem F105 zostały uznane za niezadowalające. Te wyniki Dome upatrywało w fakcie, iż producent opon, firma Goodyear, nie dostarczał japońskiemu zespołowi najnowszych opon, obawiając się szpiegostwa Dome na rzecz Bridgestone. Wskutek niewielkiego zainteresowania sponsorów i niemożności zgromadzenia wystarczającego budżetu, Dome nie zdołało zadebiutować w Formule 1. W 1999 roku model F105 był jeszcze krótko testowany ze względu na rozwój prototypowej skrzyni biegów. Zbudowano jeden egzemplarz modelu F105. Czytaj więcej…

2013-04-22[edytuj | edytuj kod]

Koleje Śląskie, KŚ (identyfikator literowy – KSL – przewoźnik kolejowy, powołany 17 lutego 2010 przez samorząd województwa śląskiego. Firma świadczy usługi transportowe na terenie województwa śląskiego. Od 9 grudnia 2012 spółka przejęła od Przewozów Regionalnych obsługę niemal wszystkich regionalnych połączeń kolejowych w województwie śląskim. Początek działalności Kolei Śląskich miał miejsce 1 października 2011. Pociągi spółki kursują na prawie wszystkich trasach regionalnych na terenie województwa śląskiego oraz trasach granicznych województw. Tabor Kolei Śląskich składa się z elektrycznych i spalinowych zespołów trakcyjnych oraz składów wagonowych ciągniętych przez lokomotywy elektryczne. Część pojazdów jest własnością Kolei Śląskich, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego lub jest dzierżawiona od podmiotów zewnętrznych. Czytaj więcej…

2013-04-23[edytuj | edytuj kod]

Maruthur Gopalan Ramachandran znany jako MGR (tamilski: மருதூர் கோபாலன் இராமச்சந்திரன், malajalam: മരുതൂര്‍ ഗോപാലന്‍ രാമചന്ദ്രന്‍) (ur. 17 stycznia 1917 w Nawalapitiya na Cejlonie, zm. 24 grudnia 1987 w Ćennaj) – indyjski aktor i polityk, producent filmowy, filantrop i reżyser, scenarzysta oraz wydawca. Premier rządu stanowego Tamil Nadu. Twórca i długoletni lider All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam. Założyciel oraz wydawca tygodnika Thai oraz dziennika Anna. Jedna z największych gwiazd komercyjnego kina w języku tamilskim. Otaczany bezprecedensowym kultem, często równoznacznym z deifikacją, do dnia dzisiejszego stanowi istotny punkt odniesienia w życiu politycznym, a także w kulturze południowych Indii. Czytaj więcej…

2013-04-24[edytuj | edytuj kod]

Melecjusz (ur. ok. 1577 na Podolu, zm. 27 grudnia 1633 w Dermaniu) – prawosławny, a następnie unicki duchowny działający w I Rzeczypospolitej, w latach 1620–1629 prawosławny arcybiskup połocki. Autor gramatyki języka cerkiewnosłowiańskiego zaliczanej do najważniejszych opracowań w tej tematyce. Od 1610 roku brał aktywny udział w polemice prawosławno-unickiej wokół zawartej w 1596 roku unii kościelnej. W wymienionym roku wydał w Wilnie, pod pseudonimem Theofil Ortholog, traktat polemiczny Threnos, w którym w dramatyczny sposób opisywał sytuację Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej i dowodził fałszywości dogmatów katolickich. Król Zygmunt III Waza, po zapoznaniu się z tekstem, nakazał aresztowanie jego autorów i wydawców. Zmusiło to Smotryckiego do usunięcia się z życia publicznego. Najpóźniej w 1618 autor Threnosu złożył wieczyste śluby mnisze w monasterze Św. Ducha w Wilnie. W 1619 roku opublikował gramatykę języka cerkiewnosłowiańskiego, znacząco przyczyniając się do kodyfikacji norm tego języka. W 1631 roku papież Urban VIII nadał mu tytuł biskupa Hierapolis; Kongregacja Rozkrzewiania Wiary nie zgodziła się na nadanie mu jakiejkolwiek katedry w Kościele unickim. Smotrycki spędził ostatnie lata życia w klasztorze w Dermaniu, nie angażując się już w życie publiczne. Tam też zmarł i został pochowany. W XVII w. była rozważana jego kanonizacja, którą to myśl ostatecznie zarzucono. Czytaj więcej…

2013-04-25[edytuj | edytuj kod]

Bitwa o Monte Cassino – w rzeczywistości cztery bitwy stoczone przez wojska alianckie z Niemcami, które miały miejsce w 1944 roku w rejonie klasztoru na Monte Cassino. Bitwa ta uznawana jest za jedną z najbardziej zaciętych (obok walk pod Stalingradem, na Łuku Kurskim, lądowania w Normandii i powstania warszawskiego) w czasie II wojny światowej. Sprawnie dowodzone wojska niemieckie, opierając się na dwóch improwizowanych liniach obrony, prowadziły działania opóźniające ofensywę aliancką, przygotowując w tym czasie Linię Gustawa – silnie ufortyfikowany i trudny do zdobycia pas umocnień obronnych przebiegający w najwęższym miejscu Półwyspu Apenińskiego. Usytuowane na silnych pozycjach obronnych, w terenie który wyraźnie sprzyjał obrońcom i w którym niemal niemożliwe było wykorzystanie sił pancernych, wojska generałów Heinricha von Vietinghoffa i Frido von Sengera bez trudu odpierały serie uderzeń wojsk alianckich w okresie od stycznia do maja 1944 roku. Ostatecznie linie niemieckie zostały przełamane 18 maja zarówno dzięki natarciom Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego, 2 Korpusu Polskiego oraz brytyjskiej 78 Dywizji, jak i wyczerpaniu sił i środków 10 Armii niemieckiej, która tego dnia rano zaczęła wycofywać swe frontowe oddziały. Czytaj więcej…

2013-04-26[edytuj | edytuj kod]

Eparchia turowsko-pińska – prawosławna administratura kościelna z siedzibą w Turowie, a następnie w Pińsku, podlegająca metropolii kijowskiej. Funkcjonowała od XI w. do 1596, gdy przeszła do Kościoła unickiego na mocy decyzji swojego ordynariusza, biskupa Jonasza. Chociaż większość duchowieństwa i świeckich eparchii opowiedziała się w tym momencie za pozostaniem w jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, administratura nigdy nie wróciła do Kościoła prawosławnego. Eparchia była początkowo ściśle związana z Księstwem Turowskim. W XVI w., w momencie faktycznej likwidacji, obejmowała powiat piński, dawne Księstwo Dubrowickie, włości bobrykowską i wiadzką dawne Księstwa Turowskie i Horodeckie. Zwierzchność biskupa turowsko-pińskiego uznawały także niektóre parafie położone poza opisanym obszarem, lecz historycznie związane z administraturą. Poświadczone źródłowo jest istnienie w tym okresie 188 parafii podlegających biskupowi turowsko-pińskiemu; liczba 255 placówek duszpasterskich podawana przez niektórych historyków Cerkwi uważa jest za mało prawdopodobną. W eparchii działało też co najmniej kilkanaście monasterów, z których największe znaczenie miały w początkowym okresie monaster św. św. Borysa i Gleba w Turowie, a w późniejszych stuleciach Monaster Ławryszewski i Monaster Leszczyński. Czytaj więcej…

2013-04-27[edytuj | edytuj kod]

HMS Illustrious – brytyjski lotniskowiec z okresu II wojny światowej. Był przedstawicielem preferowanej wówczas w Wielkiej Brytanii koncepcji lotniskowców pancernych, pierwszą jednostką swojego typu. Zwodowany w 1939 roku, do służby wszedł w maju 1940 roku jako czwarty okręt o tej nazwie w Royal Navy. Walczył na Morzu Śródziemnym, Oceanie Indyjskim a w końcowym okresie wojny – na Pacyfiku. Z okrętu wystartowały samoloty do ataku na Tarent, następnie wspierał on lądowanie aliantów na Madagaskarze i desant pod Salerno. Wchodząc w skład Brytyjskiej Floty Pacyfiku, wziął udział w bitwie o Okinawę. Był uszkodzony przez bombowce Luftwaffe na Morzu Śródziemnym oraz kamikaze na Pacyfiku. Po zakończeniu II wojny światowej został przeklasyfikowany na lotniskowiec szkolny. Pozostał w służbie do 1954 roku, po czym został odstawiony do rezerwy i sprzedany na złom 3 listopada 1956 roku. Czytaj więcej…

2013-04-28[edytuj | edytuj kod]

Dome F105 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Akiyoshiego Oku i skonstruowany w 1995 roku przez Dome Company. Pojazd ten, napędzany silnikami Mugen Honda, planowano wystawić w zawodach Formuły 1 w sezonie 1997 jako element „w pełni japońskiego zespołu Formuły 1”, jakim planowało być Dome. Aby dobrze przygotować się do zakładanego debiutu w Formule 1, między kwietniem a październikiem 1996 roku firma Dome podjęła intensywny program testowy, w którym brali udział między innymi Marco Apicella, Shinji Nakano oraz Naoki Hattori. Problemem F105 była wysoka awaryjność, ponadto rezultaty uzyskiwane modelem F105 zostały uznane za niezadowalające. Te wyniki Dome upatrywało w fakcie, iż producent opon, firma Goodyear, nie dostarczał japońskiemu zespołowi najnowszych opon, obawiając się szpiegostwa Dome na rzecz Bridgestone. Wskutek niewielkiego zainteresowania sponsorów i niemożności zgromadzenia wystarczającego budżetu, Dome nie zdołało zadebiutować w Formule 1. W 1999 roku model F105 był jeszcze krótko testowany ze względu na rozwój prototypowej skrzyni biegów. Zbudowano jeden egzemplarz modelu F105. Czytaj więcej…

2013-04-29[edytuj | edytuj kod]

Koleje Śląskie, KŚ (identyfikator literowy – KSL – przewoźnik kolejowy, powołany 17 lutego 2010 przez samorząd województwa śląskiego. Firma świadczy usługi transportowe na terenie województwa śląskiego. Od 9 grudnia 2012 spółka przejęła od Przewozów Regionalnych obsługę niemal wszystkich regionalnych połączeń kolejowych w województwie śląskim. Początek działalności Kolei Śląskich miał miejsce 1 października 2011. Pociągi spółki kursują na prawie wszystkich trasach regionalnych na terenie województwa śląskiego oraz trasach granicznych województw. Tabor Kolei Śląskich składa się z elektrycznych i spalinowych zespołów trakcyjnych oraz składów wagonowych ciągniętych przez lokomotywy elektryczne. Część pojazdów jest własnością Kolei Śląskich, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego lub jest dzierżawiona od podmiotów zewnętrznych. Czytaj więcej…

2013-04-30[edytuj | edytuj kod]

Maruthur Gopalan Ramachandran znany jako MGR (tamilski: மருதூர் கோபாலன் இராமச்சந்திரன், malajalam: മരുതൂര്‍ ഗോപാലന്‍ രാമചന്ദ്രന്‍) (ur. 17 stycznia 1917 w Nawalapitiya na Cejlonie, zm. 24 grudnia 1987 w Ćennaj) – indyjski aktor i polityk, producent filmowy, filantrop i reżyser, scenarzysta oraz wydawca. Premier rządu stanowego Tamil Nadu. Twórca i długoletni lider All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam. Założyciel oraz wydawca tygodnika Thai oraz dziennika Anna. Jedna z największych gwiazd komercyjnego kina w języku tamilskim. Otaczany bezprecedensowym kultem, często równoznacznym z deifikacją, do dnia dzisiejszego stanowi istotny punkt odniesienia w życiu politycznym, a także w kulturze południowych Indii. Czytaj więcej…