Wikipedia:Propozycje do Artykułów na Medal/Obóz zagłady w Treblince

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Obóz zagłady w Treblince[edytuj | edytuj kod]

Uzasadnienie
Artykuł opisujący jeden z największych niemieckich nazistowskich obozów zagłady. Przedstawiono w nim wszystkie główne i poboczne wątki jego ponurej historii. Jest bardzo bogato uźródłowiony i zilustrowany. Literatura nt. Treblinki i Holocaustu jest ogromna więc siłą rzeczy nie wykorzystałem wszystkich istniejących pozycji. Niemniej w bibliografii znalazło się IMHO wystarczająco wielu autorów polskich i zagranicznych, aby spełnić standardy AnM. Zapraszam do głosowania i dyskusji.Dreamcatcher25 (dyskusja) 08:16, 1 lip 2017 (CEST)
Dostrzeżone braki i błędy merytoryczne
  1. Czy wiadomo, dlaczego dopiero w 2000 roku ujawniono treść telegramu Höflego? Hortensja (dyskusja) 20:12, 2 lip 2017 (CEST)
    @Hortensja Bukietowa Jeśli wierzyć temu źródłu[1], przywołanemu w haśle na en.wiki, brytyjscy kryptolodzy, nie zdawali sobie sprawy ze znaczenia tego dokumentu. Z tego też powodu przeleżał tyle lat w archiwach.Dreamcatcher25 (dyskusja) 20:19, 2 lip 2017 (CEST)
  2. Będę miał kilka drobnych uwag, jak przeczytam do końca, ale może jedną, w zasadzie pytanie, już teraz: czy na pewno nazwa obozu Treblinka I („rozszerzonej” na obóz Treblinka II) pochodzi od stacji kolejowej, a nie od wsi Treblinka? Niestety ma przypisu do tego zdania. Sam Kopówka napisał – jeżeli dobrze patrzę – 6 km od stacji kolejowej Treblinka (s. 77), tj. nie napisał wprost, że nazwa pochodzi od stacji. Boston9 (dyskusja) 18:47, 6 lip 2017 (CEST)
  • @Boston9 Jak wiemy najbliżej obozu znajdowały się wsie Poniatowa i Wólka Okrąglik. Rzeczywiście muszę przyznać, że nie miałem nigdzie napisane explicite, że od stacji pochodzi jego nazwa. We wszystkich moich źródłach o ośrodku zagłady słowo „Treblinka” było jednak wykorzystywane w kontekście stacji (o wsi wzmianek w zasadzie nie widziałem), stąd założyłem takie pochodzenie nazwy obozu i tak je tłumaczyłem, gdy ostatnio pytał mnie o to @Jacek555. Po Twoim komentarzu zajrzałem jednak jeszcze raz do źródeł, tym razem nt. obozu Treblinka I. Znalazłem, że Kazimierz Witt w artykule Działalność okupanta hitlerowskiego w powiecie Sokołów Podlaski w latach 1939–1944 podaje: „karny obóz pracy, który wziął nazwę od wsi i stacji kolejowej – Treblinka”. Myślę, że możemy zmienić zapis w tym samym duchu.Dreamcatcher25 (dyskusja) 17:23, 7 lip 2017 (CEST)
  1. @Dreamcatcher25 rozbudował ten artykuł o +113 250 bajty w jednej edycji,[2] co jest dowodem wybitnej znajomości przedmiotu i zapewne wielotygodniowej pracy przy komputerze w programie edycyjnym z minimalnym udziałem brudnopisu.[3] Ten olbrzymi wkład pracy czyni go duchowo mi bliskim, bowiem sam rozbudowałem artykuł o Treblince dla angielskiej Wikipedii o porównywalny numer +117 674 bajtów,[4] doprowadzając go do poziomu DA, co wymagało ogromu pracy i chyba nie byłoby możliwe bez pomocy innych woluntariuszy, zważywszy na niezwykle wygórowane wymagania tamże. Dreamcatcher25 korzystał intensywnie z literatury anglojęzycznej, na przykład książka Yitzhak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps (ang.) cytowana jest tutaj 137 razy świadcząc o biegłej znajomości języka angielskiego, co jest kolejnym punktem wspólnym miedzy nami oboma. A skoro tak, to również problemy z którymi borykałem się w materiałach źródłowych do artykułu angielskiego przywędrowały niechybnie do jego wersji polskiej. Kilka spraw przyciągnęło moją uwagę od razu. Na przykład wykorzystanie telegramu Höflego (en:Höfle Telegram), który rozbudowałem w angielskiej Wikipedii o +9 288 bajty,[5] nie nadaje się do wstępu. Bez wątpienia należy o nim wspomnieć ale nie w akapicie sumarycznym (cytuję): "liczba ofiar Treblinki wyniosła co najmniej 780 863 osoby." Nie znaleziono dotychczas fizycznego potwierdzenia liczby podanej przez Höflego. Najprawdopodobniej jest to rachunek za przewozy do 31 grudnia 1942, wystawiony przez Deutsche Reichsbahn (DRG), i opłacony przez SS.[6] Precyzyjność tej liczby jest absurdalna w każdym innym kontekście. Należałoby raczej podać liczbę ofiar uzgodnioną przez historyków.[7] Kolejny punkt sporny który przyciągnął moja uwagę dotyczy silników Diesla (cytuję): "Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu tlenku węgla." Jest powszechnie znanym faktem że silniki Diesla praktycznie nie produkują tlenku węgla.[8] Proponuję użycie zwrotu gazy spalinowe. Jedynym wiarygodnym źródłem informacji na ten temat z okresu Drugiej Wojny jest oświadczenie mechanika samochodowego Ericha Fuchsa (en:Erich Fuchs),[9] który zainstalował silniki benzynowe w Bełżcu i w Sobiborze.[10] Dokument z jego procesu sądowego w Düsseldorfie nie definiuje silników z Treblinki. Dyskusja na ten temat toczy się w angielskiej Wikipedii już od dłuższego czasu.[11] [12] [13] Proponowałbym zamianę silnika Diesla na silnik spalinowy (kropka), co potwierdza m.in. świadek naoczny Samuel Rajzman.[14] W Treblince była cysterna na benzynę, którą podpalono w czasie powstania. Żaden świadek nie wspomniał nigdy o cysternie na paliwo Diesla bez którego silnik nie działa.[15] Proponuję także usuniecie zwrotu "oficjalnie SS-Sonderkommando Treblinka" z pierwszego zdania. Nie ma tego ani w angielskiej and w niemieckiej Wikipedii m.in. dlatego że jest to zwrot mylący, bo en:Schutzstaffel#SS-Sonderkommandos były oddziałami polowymi do akcji specjalnych. Tyle na razie. Jeszcze raz gratuluję. Poeticbent talk 21:51, 10 lip 2017 (CEST)
  • @Poeticbent Dziękuje zarówno za uwagi, jak i za miłe słowa. Do tych pierwszych pozwolę sobie odnieść się następująco: 1) Liczba ofiar – rzeczywiście po namyśle mogę się zgodzić, że 780 863 ofiary to w zasadzie autorskie wyliczenia Jacka A. Młynarczyka, które niekoniecznie powinny być do tego stopnia eksponowane. Proponowana w linkowanym przez Ciebie artykule liczba 780 tys. ofiar jest do nich zbliżona, zastanawiam się jednak, czy nie powinienem mimo wszystko wziąć przykładu z Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince, które obstaje, aby „za podstawę” uznać liczbę 800 tys. ofiar[16]. Zanim więc wprowadzę zmiany chciałbym to jeszcze z Wami przedyskutować. @Boston9, co sądzisz? 2) Z Dieslem i tlenkiem węgla poprawiłem w ślad za Twoją sugestią; po b. szybkiej kwerendzie sprawdziłem, że w zasadzie tylko u Arada i Kopówki pada słowo „Diesel”, reszta źródeł tego nie precyzuje. 3) W sprawie SS-Sonderkommando raczej zgodzić się nie mogę. Szanuję oczywiście zdanie kolegów z bratnich Wiki :) Niemniej musze zauważyć, że użycie tej nazwy jako oficjalnej ma bezpośrednie oparcie w poważnym źródle (Kopówka – sam powołujący się w dodatku na trzy inne źródła). Są jeszcze inne argumenty: a) komendant Irmfried Eberl w korespondencji z żoną podawał, aby listy do niego adresowała: „SS-Unterstürmfuhrer Dr. Eberl, Treblinka n/Małkinia, SS-Sonderkommando”, b) napis „Sonderkommando Treblinka” widniał na głównej bramie obozu, c) Christian Wirth, który przecież pełnił funkcję inspektora obozów zagłady Einsatz Reinhardt, był nazywany oficjalnie „Inspekteur der SS-Sonderkommandos Aktion Reinhardt” (patrz m.in. Webb&Chocholatý, odpowiednio strony nr 23, 32, 317). Pozdrawiam.Dreamcatcher25 (dyskusja) 22:49, 10 lip 2017 (CEST)
    • Zmieniłbym rzeczywiście w leadzie na ok. 800 tys., strona Muzeum to bardzo mocne źródło. Zresztą są też liczne źródła drukowane oscylujące wokół tej liczby, np. Męczeństwo, walka, zagłada Żydów w Polsce 1939–1945, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1960, z której właśnie skanuję zdjęcia, podaje zgładzono tutaj ponad 800 tys. ludzi, głównie Żydów. Boston9 (dyskusja) 14:00, 11 lip 2017 (CEST)
  • @Dreamcatcher25. Twoja pozycja w sprawie SS-Sonderkommando Treblinka jest nie do obrony. Napisałem powyżej (przepraszam że muszę się powtarzać): "SS-Sonderkommando były oddziałami polowymi do akcji specjalnych." Niemiecka załoga Treblinki II nosiła ten tytuł w nomenklaturze SS, a nie obóz. Inny oddział specjalny SS kierował żwirownią.(Baxter 2016, s. 32).[17] Wspomniałeś Kopówkę (cytuję): "Oficjalnie obóz nosił nazwę SS-Sonderkommando Treblinka" (strona 78). To nieporozumienie. Kopówka nie cytuje żadnych "oficjalnych" niemieckich źródeł (F. Ząbecki, M. Burba, Z. Łukaszkiewicz). Piszac "oficjalnie", Irmfried Eberl byl oficjalnie szefem niemieckiego oddziału specjalnego SS-Sonderkommando w Treblince ("listy" od żony). Analogicznie, Christian Wirth był szefem wszystkich trzech niemieckich oddziałów specjalnych operacji Reinhardt od 1go sierpnia 1942.(Webb 2014, s. 41, 317).[18] SS-Sonderkommando składały się w sumie z 96 ss-manów zatrudnionych w obozach śmierci pod jego dowództwem.(Baxter 2016, s. 41) Poeticbent talk 18:19, 11 lip 2017 (CEST)
  • @Poeticbent Problem niestety w tym, że to nie jest „moja pozycja”. Wskazanie SS-Sonderkommando Treblinka jako oficjalnej nazwy obozu nie pojawia się tylko u E. Kopówki i źródeł na które on się powołuje. Zajrzałem do posłowia/not redakcyjnych do polskich wydań wspomnień Richarda Glazara i Jechiela Rajchmana, które podają tę samą informację. Na stronie „Truth about camps”, stworzonej przez polski IPN w celu szerzenia wiedzy o obozach koncentracyjnych i obozach zagłady, mamy to samo [19]. To samo znowu na stronie muzeum w Treblince[20] (co jednak nie dziwi). Mam też książkę Michała Bema z fragmentami wspomnień więźniów Sobiboru (Sobibór. Bunt wobec wyroku), gdzie tenże historyk również podaje, że obóz = SS-Sonderkommando Sobibor. W innej swej książce (Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943) Bem z kolei pisze „Urząd Inspektora ds. Komand Specjalnych Akcji Reinhardt czyli inspektorat obozów śmierci” (jak więc rozumiem, nie czyni twardego rozróżnienia między „komandami” a „obozami”). Nie wydaje mi się więc możliwe, bym w artykule na Wikipedii był upoważniony stanąć w poprzek uzusowi zakorzenionemu w polskiej historiografii. Zasada WP:WER daje ograniczone pole manewru w takich sytuacjach.Dreamcatcher25 (dyskusja) 21:43, 11 lip 2017 (CEST)
  1. Kończę czytać, więc w międzyczasie może kilka uwag. Zdanie Ocalali więźniowie twierdzili, że było ich dziesięć, natomiast członkowie załogi utrzymywali, że było ich sześć lub osiem wymaga jednak przypisu. Czy znamy datę wizyty Globocnika w Treblince? Jeżeli tak, to myślę, że warto ją tutaj dodać i ew. troszeczkę przeredagować dalszą część (jeżeli jest to dwukrotnie wspomninya w tym paragrafie dzień 28 sierpnia.) (...) rozdzielano mężczyzn od kobiet i dzieci. Te ostatnie natychmiast kierowano do rozbieralni. Jak się czyta „z rozpędu” można przyjąć, że chodzi tylko o dzieci. Może lepiej „Tę drugą grupę”, czy coś zbliżonego. Swoją drogą nie napisałeś o kolejności gazowania tych dwóch grup, a chyba tutaj też był wypracowany wzorzec. Podłogi miały wymiary 4 × 4 metry – dlaczego podłogi, a nie komory? Będzie zręczniej w obydwu zdaniach bo 'Z kolei Jankiel Wiernik oceniał wymiary podłóg na 5 × 5 metrów, a wysokość na 1,9 metra bez słowa „komór” w drugiej części można dosłownie odczytać, że podłogi były wysokie na 1,9 metra. Wylot [wężą] wychodził na wprost budynku z komorami gazowymi (...) Główne wejście [do nowego budynku z komorami gazowymi] znajdowało się naprzeciw wylotu „węża” To mnie zastanowiło. Dopiero później, patrząc na mapę, uświadomiłem sobie, że ten nowy budynek powstał w linii prostej pomiędzy pierwszym budynkiem a wylotem węża. Może napisać coś takiego? Kwestia transportów z dystryktów lubelskiego i radomskiego: chodzi o linie: Linia kolejowa nr 7 (Lublin–Chełm) i Linia kolejowa nr 81 (Chełm-Sobibór). Może byłoby trafniej podlinkować linie, a nie miasta? (chyba, że były to prace dokładnie na tych odcinkach). Ad przypis 158. Moim zdaniem trzeba to jednak doprecyzować: od 6 sierpnia limit przekraczano nie dlatego, że upychano więcej ludzi w pociągach, ale Gedob uruchomił drugi pociąg wahadłowy do Treblinki. W haśle mamy też skan rozkładu jazdy nr nr 548. Przy okazji: „Pociągi specjalne” poruszały się poza oficjalnym rozkładem Na wszystkich skanach Gedobu jest Fahrplannordung Nr... Jak rozumiem są to rozkłady specjalne? Zaskoczyłeś mnie, że pociąg z Umschlagplatzu 21 września mógł odjechać nie do Treblinki, ale na Majdanek. Wszystkie znane mi źródła podają, że Treblinki. Ale rzeczywiście profesorowie Engelking i Leociak podają na s. 229, że kilkuset policjantów wysłano do Majdanka, chociaż z kolei na s. 748 piszą pod datą 21 września, że zredukowano szeregi Żydowskiej Służby Porządkowej z 2400 do 380 (a więc więcej niż o kilkaset). Bardzo ciekawe. Wszystkie powyższe uwagi uważam za drobne w obliczu pracy jaką wykonałeś przy tym artykule, ale ponieważ zawsze staram się sprawdzać solidnie, to podrzucam. Boston9 (dyskusja) 00:30, 12 lip 2017 (CEST)

@Boston9 tradycyjnie dziękuję za uwagi. Odnosząc się do nich kolejno:

  • liczba „nowych” komór => wstawiłem przypis
  • inspekcja Globocnika => 28 sierpnia 1942 to dzień przejściowego wstrzymania transportów do Treblinki, związanego z reorganizacją obozu. Czy to również dzień tej inspekcji? Osobiście nie sądzę. Niestety moje źródła nie precyzują daty. Arad podaje „ostatni tydzień sierpnia”. Z zeznań Josefa Oberhausera wynika z kolei, że inspekcja mogła mieć miejsce dzień lub kilka dni po 19 sierpnia.
  • rozdzielanie kobiet i dzieci => przeredagowałem w ślad za sugestią. Natomiast o kolejności gazowania jest trochę mowy w uwadze nr 5.
  • opis wymiarów komór gazowych i położenia „nowego” budynku => przeredagowałem, mam nadzieję, że jest lepiej.
  • linie kolejowe do Sobiboru => Arad pisze „between Lublin and Chełm” więc może zostawmy jak jest?
  • wywózki z Umschlagplatzu i „limit” => na razie przeredagowałem, by nie było jednoznacznego wrażenia, że owe 10 tys. wywożono w jednym pociągu, jednakże przyznam, że o uruchomieniu drugiego pociągu do Treblinki nie wiedziałem. Czy jest coś o tym w jakimś źródle książkowym? Jeśli tak to mógłbyś wprowadzić ew. jakieś poprawki (jeśli jest coś o tym np. u Engelking i Leociaka to niestety nie mam ich książki na stanie i nie będę w stanie szybko wprowadzić poprawek – korzystałem z niej w bibliotece).
  • rozkłady => „transporty te odbywały się poza rozkładem kolejowym, często musiały ustępować regularnym kursom osobowym i towarowym” – tyle J.A. Młynarczyk, na którego się powołuje.
  • 21 września 1942 i Majdanek => jednoznacznie jest to napisane w znanym Ci dobrze leksykonie Warszawa walczy, w haśle nt. Wielkiej Akcji. Tam trafiłem na tą informację po raz pierwszy i też mnie zaskoczyła :) Wspomniane hasło jest sporządzone m. in na podstawie pracy Engelking i Leociaka wiec zajrzałem do nich i znalazłem to samo co Ty.Dreamcatcher25 (dyskusja) 21:16, 12 lip 2017 (CEST)
  1. Mamy tutaj świeży dowód, jak dodanie grafiki może obniżyć precyzyjność opisu. Chodzi o File:Treblinka wer. 2.20.1.png która nie ma źródeł i jest pełna niedokładności, a dodana została do artykułu w tej edycji na miejsce zdjęcia lotniczego z opisem, przesuniętego w dół. Proszę zwrócić uwagę, że strona ARC specjalizująca się w temacie, pod adresem Mapping Treblinka prezentuje 25 map Treblinki wykonanych przez specjalistów i naocznych świadków zagłady na przestrzeni dziesięcioleci. Każda z nich jest inna, ale żadna nie pokrywa się z tą nową grafiką, z wyjątkiem planu pochodzącego z muzeum (tutaj), który wyraźnie nie pokrywa się ze zdjęciem lotniczym. ARC wyjaśnia, że urbanistyka obozu miała wyjątkowe znaczenie. Baraki były intencjonalnie budowane pod kątem aby wejścia do nich były łatwo widoczne z ulic obozowych i z okien ss-manów, bowiem nie ufano ukraińskim Askari. Pozdrawiam, Poeticbent talk 18:08, 14 lip 2017 (CEST)
P.S.: Plan obozu pochodzący z muzeum podaje inny kierunek na północ i ma całkiem inny kształt obozowego trapezu. Jego zmiana przez użytkownika Kicior99 nie została uzasadniona. Poeticbent talk 18:42, 14 lip 2017 (CEST)
  1. Może odezwę się, skoro zostałem wywołany do tablicy. Po pierwsze, źródła zostały dodane. Moje niedopatrzenie. Po drugie, północ została urealniona. Jak zapewne zauważyłeś, różne źródła bardzo różnie podają kierunki świata zobacz na przykład tu i dość trudno było ustalić rzeczywisty kierunek północny. Po trzecie, korzystałem również z planu opracowanego przez Muzeum, który jest w bardzo wielu punktach rozbieżny z podlinkowaną przez Ciebie mapą. Która lepsza? Sądzę, że trudno znaleźć odpowiedź. Po czwarte: plan nie ma ambicji być mapą, a jedynie przybliżyć Czytelnikowi topografię terenu. Różnicy między planem i mapą nie będę tłumaczył, to szkolna wiedza, każdemu znana, powiem tylko, że plan zawiera większą niż mapa generalizację i nie musi uwzględniać ścisłych relacji odległościowych między poszczególnymi obiektami. Łatwo zauważyć, że różne plany (z których żaden nie pretenduje do bycia mapą) różnią się między sobą nieraz podstawowymi różnicami. Kształt niektórych jest nawet prostokątny (sic!). Nawet zdjęcie lotnicze w artykule jest tak naprawdę planem dość luźno opartym na rzeczywistości topograficznej (bo siłą rzeczy nie mógł być bardziej precyzyjny), i tak nie przekonuje mnie zaznaczona granica z 1943 r.. Reasumując, jeszcze raz powtórzę, że biorąc pod uwagę ogromne rozbieżności między źródłami, grafika jest planem o możliwie małym stopniu idealizacji. Pozdrawiam. kićor Dajesz! 16:05, 15 lip 2017 (CEST)
  • Dziękuję za odpowiedz. Po pierwsze, nie musiałeś wymyślać kierunku na północ, bo jest on m.in. na zdjęciu satelitarnym Google (tutaj) i (tutaj), i pokrywa się dokładnie z tablicą muzealną wrzuconą na Commons (tutaj) którą skopiowałeś mechanicznie łącznie z obiektami na niej zilustrowanymi. Tablica ta podaje północ na dole (nietradycyjnie, patrz: strzałka na zdjęciu tuż nad napisem Legenda). Proszę o poprawkę kierunku na północ. Po drugie, nie interesuje mnie jakie są "ambicje" tego nowego planu, tylko jego rzetelność. Mamy zdjęcie lotnicze na którym kształt obozu jest wyraźnie widoczny a także ścieżki których nie udało się zatrzeć po wyburzeniu baraków. To zdjęcie lotnicze było jedną z podstaw najlepszej mapy/planu obozu opracowanej do dnia dzisiejszego przez Lapondera w efekcie wielu lat badañ tematycznych. Proszę o uwzględnienie tego planu/mapy przy korektach o które proszę (jest on tutaj do wglądu.) łącznie z podaniem go jako jednego z najważniejszych źródeł na Commons. Ten rysunek obostrzony jest prawami autorskimi, dlatego twoje własne elementy graficzne w tym wypadku byłby na prawdę przydatne w Wikimedii. Nie widzę powodu dla którego nasz plan/mapa nie mogłaby być lepsza i dokładniejsza od "planu" obozu zrobionego przez muzeum. Idziemy do przodu. Pozdrawiam, Poeticbent talk 18:16, 15 lip 2017 (CEST)
  • I kilka uwag do drugiej części. Richard Thomalla potrzebuje jakiejś dodatkowej informacji pod zdjęciem, żeby było spójnie z innymi podpisami (projektant obozu w Treblince?). Trochę zgrzyta mi słowo „farma” jako dość obce w polskiej terminologii rolniczej (na pewno w tamtych czasach), może po prostu „gospodarstwo rolne”? Gdzieś w haśle powinna zaistnieć kategoria Więźniowie i ofiary obozu zagłady w Treblince np. jako Zobacz osobną kategorię w części „Więźniowie”. (...)Ich zadaniem było zbieranie gałęzi, a następnie maskowanie przy ich pomocy płotu i wewnętrznych ogrodzeń. W haśle jest o maskowaniu bramy i ogrodzenia z drutu kolczastego, nie ma nic o płocie. Swoją drogą, czy Schlauch także przypadkiem nie był tak maskowany? Nie jest do końca przekonany, że informacja o tym, że cena butelki wódki rosła do kilkudziesięciu dolarów jest konieczna. Jeżeli cierpieli dotkliwy głód, to chyba nie był artykuł pierwszej potrzeby? (...) kubek kawy zbożowej i 50–200 gramów nieświeżego chleba. Czy nie lepiej po prostu „czerstwego”? Trochę mi „zgrzyta” słowo „rotacja” w zdaniu (...) Nieustanna rotacja odbijała się negatywnie na wydajności. Jeżeli Niemcy wymieniali wyczerpanych więźniów na młodych mężczyzn z bieżących transportów, to jednak niestety chyba wydajność rosła. I jedyna uwaga merytoryczna: zupełnie nie mogę uwierzyć, że ustalono nazwiska tylko 300 osób. W samym getcie warszawskim, jeżeli zbierze się wszystkie dokumenty, pamiętniki, relacje, listy osobowe Judenratu, policji żydowskiej, ludzi kultury etc. to na pewno udałoby się z tego sporządzić listę z setkami osób. Podobnie, jeżeli wzięłoby się osoby przywiezione z mniejszych miejscowości, z których archiwa się zachowały (np. Otwocku). Boston9 (dyskusja) 11:48, 17 lip 2017 (CEST)

@Boston9 Odnosząc się do do uwag:

  • Thomalla => Załatwione Dodałem stosowną informację.
  • Farma => nie mam teraz pod ręką źródła ale pamiętam, że M. Rusiniak pisała, że „farmą” nazywali to gospodarstwo okoliczni mieszkańcy. Może dać to słowo w cudzysłów?
  • kategoria => szczerze mówiąc jestem dość sceptyczny jeśli chodzi o wstawianie linków kategorii do haseł ale ok, dodałem.
  • Płot i maskowanie => w sekcji o topografii obozu jest mowa, że „wewnętrzne ogrodzenie stanowił wysoki na 3–4 metry płot z drutu kolczastego”. Jeśli chodzi o „węża”, to rzeczywiście jego też maskowano gałęziami. Dopisałem.
  • chleb i wódka => nieświeży chleb poprawiłem zgodnie z sugestią. Co do wódki, skoro Arad o tym wspomina to raczej bym zostawił. We wspomnieniach Glazara też jest o niej mowa, a dokładnie o płaceniu kilkudziesięcioma dolarami za paczkę, z chlebem, kilkudziesięcioma dg kiełbasy i niewielką butelką wódki. Tak więc myślę, że nic nie szkodzi zostawić, zwł. że brak mi innych tak wymownych przykładów wzrostu cen produktów w okresie wstrzymania transportów.
  • wydajność => siła fizyczna nie jest tu czynnikiem decydującym. Każda praca idzie lepiej, jeżeli wykonują ja ludzie doświadczeni. Sprawne sortowanie i pakowanie zrabowanych przedmiotów, odpowiednio szybkie wyciąganie zwłok z komór i ich przenoszenie do grobów itp. – to wszystko wymagał pewnych umiejętności, które nabywało się z czasem. Nieustanna rotacja oznaczała, że więźniowie nie byli w stanie zdobyć tego doświadczenia.
  • Zapewne masz rację, domyślam się jednak, że brak jednej całościowej listy. W każdym razie doprecyzowałem komu się udało ustalić te nazwiska.Dreamcatcher25 (dyskusja) 14:34, 17 lip 2017 (CEST)
Dostrzeżone braki uźródłowienia
Dostrzeżone braki w neutralności
Dostrzeżone błędy techniczne
Poprawiono
Sprawdzone przez
  1. Elfhelm (dyskusja) 11:29, 1 lip 2017 (CEST) Sprawdziłem możliwie dokładnie przy czywieszu. Gratulacje i tyle.
  2. Hermod (dyskusja) 21:28, 1 lip 2017 (CEST)
  3. Anagram16 (dyskusja) 13:58, 2 lip 2017 (CEST)
  4. Hortensja (dyskusja) 20:12, 2 lip 2017 (CEST)
  5. Jacek555 08:19, 16 lip 2017 (CEST)
  6. Boston9 (dyskusja) 11:48, 17 lip 2017 (CEST) Gratulacje!
  7. //Halibutt 04:09, 19 lip 2017 (CEST)
  8. Gdarin dyskusja 10:11, 20 lip 2017 (CEST) gratulacje – to jeden z najlepszych artykułów u nas
  9. Kelvin (dyskusja) 09:09, 22 lip 2017 (CEST) Wyczerpujący, dobrze skonstruowany, pomimo trudnego tematu czyta się z zaciekawieniem (np. wątek dążenia sprawców do ergonomii ludobójstwa). Dobry przykład pracy zespołowej Dreamcatchera25 i Bostona9. Gratulacje.
  10. Pachidensha (dyskusja) 14:38, 23 lip 2017 (CEST) Wybitnie świetny mimo ogromnie wyczerpującej pracy. Uważam, że to jeden z najlepszych artykułów w polskojęzycznej Wikipedii.