Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/grudzień
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Rocznice
1 grudnia 2018
1 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Blanka, Edmund i Natalia; Światowy Dzień AIDS
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1903 – miała miejsce premiera Napadu na ekspres, pierwszego filmowego westernu (fotos)
- 1918 – Szef Sztabu Generalnego Stanisław Szeptycki wydał rozporządzenie nr 38, ustanawiające szachownicę lotniczą znakiem polskiego lotnictwa wojskowego
- 1923 – urodził się belgijski rysownik Maurice de Bevere, współtwórca, z René Goscinnym, komiksu o Lucky Luke'u (obaj twórcy na fotografii)
- 1973 – zmarł Dawid Ben Gurion, jeden z założycieli Izraela, pierwszy premier tego kraju
- 1993 – Gromosław Czempiński został szefem Urzędu Ochrony Państwa
- 2013 – początek misji chińskiej sondy kosmicznej Chang’e 3 przeznaczonej do badań Księżyca; tegoż dnia w Chorwacji odbyło się referendum w kwestii umieszczenia w konstytucji definicji małżeństwa jako związku mężczyzny i kobiety
3 grudnia 2018
3 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Franciszek Ksawery, Gerlinda i Ksawery; Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1818 – w Teatro San Carlo w Neapolu miała miejsce premiera opery Ricciardo i Zoraida autorstwa Gioacchina Rossiniego z librettem Francesco Berio di Salsa
- 1923 – urodził się polski żołnierz Adam Słodowy, popularyzator majsterkowania, autor i prowadzący program Zrób to sam
- 1943 – rozstrzelany przez hitlerowców, zginął inżynier Stefan Bryła, polski konstruktor, teoretyk spawalnictwa, projektant pierwszego w Europie spawanego mostu na Słudwi i jednego z najwyższych w Polsce budynków, wieżowca Prudential w Warszawie
- 1948 – urodził się brytyjski muzyk Ozzy Osbourne (na fotografii), współzałożyciel prekursorskiej dla gatunku heavy metal grupy muzycznej Black Sabbath
- 1968 – weszła w życie międzynarodowa umowa o ratowaniu kosmonautów, powrocie kosmonautów i zwrocie obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną
- 1973 – sonda kosmiczna Pioneer 10 przeleciała w odległości 130 tys km od Jowisza, przekazując szczegółowe dane na temat jego magnetosfery (na fotografii sonda podczas prac konstrukcyjnych)
- 2003 – dokonano oblotu Honda HA-420 HondaJet, pierwszego samolotu w historii japońskiego koncernu
5 grudnia 2018
5 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Kryspina, Krystyna i Saba
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1443 – urodził się Giuliano della Rovere, późniejszy papież Juliusz II
- 1928 – urodziła się Barbara Krafftówna (na fotografii), aktorka warszawskich teatrów (grała m.in. w Dramatycznym u Swinarskiego i we Współczesnym u Axera), publiczności telewizyjnej znana z występów w Kabarecie Starszych Panów i z roli w serialu Czterej pancerni i pies
- 1933 – ratyfikacja 21. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych uchyliła 18. poprawkę, znosząc tym samym prohibicję
- 1953 – Józef Światło, wysokiej rangi funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, zbiegł na Zachód
- 1988 – zmarł pisarz Teodor Parnicki (na fotografii), autor powieści historycznych; szerszej publiczności znane są jego wczesne dzieła – Aecjusz, ostatni Rzymianin i Srebrne Orły
- 2008 – zmarł Aleksy II, patriarcha Moskwy i całej Rusi (zwierzchnik Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego)
7 grudnia 2018
7 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Ambroży, Marcin i Polikarp
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 43 p.n.e. – w swej willi w Formiae został zamordowany przez siepaczy triumwira Marka Antoniusza Marek Tulliusz Cycero (na portrecie), proskrybowany przezeń polityk, mówca i filozof
- 1598 – urodził się włoski rzeźbiarz i architekt Giovanni Lorenzo Bernini
- 1863 – zmarł filomata Onufry Pietraszkiewicz
- 1893 – urodził się piłsudczykowski polityk Henryk Floyar-Rajchman, oficer Wojska Polskiego, w 1939 r. wraz z Ignacym Matuszewskim organizator i uczestnik ewakuacji rezerw Banku Polskiego przez Rumunię i Lewant do Francji
- 1928 – urodził się amerykański językoznawca i działacz polityczny Noam Chomsky
- 1988 – w trzęsieniu ziemi w Armenii zginęło co najmniej 25 tys. ludzi
- 2013 – zmarł polski kapitan Józef Kowalski, najdłużej żyjący weteran wojny polsko-bolszewickiej
9 grudnia 2018
9 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Leokadia, Wiesława i Wiesław; dzień niepodległości Tanzanii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1803 – Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił 12. poprawkę do Konstytucji Stanów Zjednoczonych zmieniającą sposób wyboru prezydenta i wiceprezydenta
- 1863 – zmarł polski lekarz, historyk medycyny i filantrop Ludwik Gąsiorowski, organizator Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
- 1868 – urodził się niemiecki chemik Fritz Haber (na fotografii), wynalazca metody syntezy amoniaku, za której opracowanie został wyróżniony Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii w 1918 roku
- 1953 – urodził się matematyk Janusz Kraszek, polski mistrz go
- 1978 – na powierzchni Wenus wylądowały próbniki amerykańskiej sondy kosmicznej Pioneer Venus 2
- 2008 – zmarł chorwacki piłkarz Dražan Jerković, jeden z królów strzelców Mistrzostw Świata w piłce nożnej w 1962 roku, pierwszy selekcjoner chorwackiej reprezentacji piłkarskiej
11 grudnia 2018
11 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Artur, Damazy i Daniel
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1618 – rozejm w Dywilinie, kończący wojnę polsko-rosyjską
- 1918 – urodzili się: publicysta i krytyk filmowy, popularyzator historii kina Zygmunt Kałużyński oraz rosyjski dysydent i pisarz Aleksandr Sołżenicyn noblista, autor m.in. dzieła Archipelag GUŁag
- 1938 – zmarł Christian Lous Lange (na fotografii), norweski filolog i polityk, jeden z założycieli Ligi Narodów, laureat Pokojowej Nagrody Nobla za rok 1921
- 1948 – w Zakopanem aresztowany został ostatni Delegat Rządu na Kraj, Jerzy Braun
- 1988 – zmarł polski historyk mediewista Karol Górski (Zarys dziejów katolicyzmu polskiego)
13 grudnia 2018
13 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Aubert, Otylia i Łucja; Dzień Pamięci Ofiar Stanu Wojennego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1898 – urodził się historyk Henryk Wereszycki, znawca dziejów monarchii Habsburgów, autor m.in. Historii Austrii i monografii Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe
- 1913 – na posiedzeniu Rady Naczelnej działającego w Galicji Polskiego Stronnictwa Ludowego nastąpił rozłam; w początku następnego roku powstały PSL „Piast” i PSL „Lewica”
- 1928 – urodził się amerykański przedsiębiorca Jack Tramiel, założyciel przedsiębiorstwa komputerowego Commodore International, następnie właściciel Atari
- 1943 – podczas akcji dywersji bojowej w Warszawie zastrzelony został niemiecki inżynier i architekt Friedrich Pabst, od którego nazwiska pochodzi nazwa planu urbanistycznego dla miasta Warszawy
- 1953 – urodził się amerykański ekonomista Ben Bernanke, od 2006 szef centralnego banku USA
- 1983 – urodziła się polska pływaczka Otylia Jędrzejczak, mistrzyni olimpijska
- 2003 – ukrywający się, obalony dyktator Iraku Saddam Husajn został pojmany przez amerykańskie wojsko
15 grudnia 2018
15 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Drogosława, Mścigniew i Walerian
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1583 – zmarł rosyjski mnich prawosławny Tryfon, założyciel klasztoru opodal Murmańska, święty Kościoła wschodniego
- 1928 – urodził się austriacki malarz, grafik i rzeźbiarz Friedensreich Hundertwasser
- 1938 – do służby weszła ulepszona wersja niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma (na fotografii)
- 1948 – po podjętych dzień wcześniej uchwałach zjednoczeniowych II Zjazdu Polskiej Partii Robotniczej i XXVIII Kongresu Polskiej Partii Socjalistycznej, nowa partia przyjęła nazwę „Polska Zjednoczona Partia Robotnicza”; w skład jej Biura Politycznego weszli: Józef Cyrankiewicz, Adam Rapacki i Henryk Świątkowski z PPS, z PPR zaś: Jakub Berman, Franciszek Jóźwiak, Hilary Minc, Stanisław Radkiewicz, Marian Spychalski, Roman Zambrowski i Aleksander Zawadzki oraz Bolesław Bierut, urzędujący prezydent RP, który został przewodniczącym KC PZPR
- 1958 – zmarł szwajcarski fizyk Wolfgang Pauli, autor reguły nazwanej jego imieniem, za sformułowanie której został wyróżniony Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki w 1945 roku
- 1973 – po przeniesieniu do dawnego budynku Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego ponownie otwarte zostało Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie (na fotografii obecna siedziba Muzeum)
- 1978 – urodziła się snowboardzistka i polityk Jagna Marczułajtis, trzykrotna olimpijka, posłanka na Sejm RP VII kadencji
17 grudnia 2018
17 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Florian, Wiwina i Łazarz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1273 – zmarł Rumi, poeta suficki, mistyk i teolog islamu, twórca zakonu wirujących derwiszy
- 1893 – urodził się niemiecki reżyser teatralny Erwin Piscator, twórca teatru politycznego i koncepcji artystycznej teatru masowego
- 1903 – w Kitty Hawk młodszy z braci Wright, Olivier (na fotografii), na pokładzie samolotu Flyer I pokonał odległość 36,5 m; lot ten jest uznawany za pierwszy w historii lotnictwa
- 1928 – zmarł polski elektrotechnik Karol Pollak (na fotografii), wynalazca m.in. kondensatora elektrolitycznego i mostka elektrycznego; doktor honoris causa Politechniki Warszawskiej
- 1943 – w KL Auschwitz zmarła polska historyk Łucja Charewiczowa, kustoszka Muzeum Historycznego Miasta Lwowa
- 1988 – urodzili się: kenijski lekkoatleta specjalizujący się w biegach średnich David Rudisha, złoty medalista olimpijski z Londynu, aktualny rekordzista świata na dystansie 800 m oraz południowokoreańska panczenistka Jin Sun-yu, trzykrotna mistrzyni olimpijska w short tracku
19 grudnia 2018
19 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Dariusz, Kazimiera i Urban
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1283 – sakrę biskupią przyjął arcybiskup gnieźnieński, Jakub Świnka
- 1843 – po raz pierwszy wydana została Opowieść wigilijna Karola Dickensa (na ilustracji Johna Leecha z tegoż wydania główny bohater – skąpiec Scrooge – odwiedzany przez ducha zmarłego wspólnika)
- 1903 – urodził się amerykański genetyk i immunolog George Snell, współlaureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 1980 za odkrycie genów głównego układu zgodności tkankowej (MHC)
- 1923 – po ustąpieniu gabinetu Wincentego Witosa utworzony został drugi rząd Władysława Grabskiego
- 1953 – zmarł amerykański fizyk Robert Millikan (na fotografii), noblista, który ustalił ładunek elementarny elektronu
- 1983 – zmarł polski generał Kordian Zamorski, ostatni przed drugą wojną światową komendant Policji Państwowej
21 grudnia 2018
21 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Anastazy, Piotr i Tomisław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1823 – urodził się francuski entomolog Jean Henri Fabre (na fotografii autorstwa Nadara), popularyzator nauki, jeden z prekursorów etologii
- 1878 – urodził się polski matematyk i logik Jan Łukasiewicz, jeden z założycieli „szkoły lwowsko-warszawskiej”, twórca tzw. notacji polskiej
- 1913 – w amerykańskiej gazecie „New York World” ukazała się pierwsza w historii krzyżówka
- 1978 – zmarł francuski pisarz, socjolog i krytyk literacki Roger Caillois
- 1988 – zmarł pisarz i publicysta Bohdan Czeszko, autor zekranizowanej w 1954 r. przez Andrzeja Wajdę powieści Pokolenie; zamach nad Lockerbie – wskutek wybuchu bomby w Boeingu 747 nad Lockerbie w Szkocji zginęło 270 osób; tegoż dnia oblot jedynego, do dziś eksploatowanego, egzemplarza radzieckiego samolotu transportowego An-225 Mrija
23 grudnia 2018
23 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Iwona, Iwo i Sławomira
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1863 – w Radomiu został rozstrzelany przez Moskali powstańczy dowódca Zygmunt Chmieleński
- 1898 – na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi uruchomiono pierwszy w Królestwie Polskim tramwaj elektryczny
- 1913 – prezydent Woodrow Wilson podpisał ustawę powołującą System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych
- 1918 – urodził się niemiecki polityk Helmut Schmidt (na fotografii), członek SPD, kanclerz Niemiec w latach 1974-1982
- 1933 – urodził się Akihito, od 1989 roku cesarz Japonii
- 1953 – oficjalna data egzekucji Ławrientija Berii
- 1988 – Sejm PRL uchwalił wniesioną przez rząd Mieczysława Rakowskiego liberalną ustawę o działalności gospodarczej, od nazwiska ministra przemysłu zwaną „ustawą Wilczka”
25 grudnia 2018
25 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Siemisław, Eugenia i Mateusz;
w Kościele Zachodnim Boże Narodzenie
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 983 – w Akwizgranie Otton III (na ilustracji z ewangeliarza) jako trzyletnie dziecię został koronowany na króla Niemiec
- 1513 – zmarł bazylejski drukarz Johann Amerbach, jeden z najważniejszych wydawców, drukarzy i sprzedawców książek epoki renesansu
- 1883 – urodził się francuski malarz Maurice Utrillo (na portrecie autorstwa matki – Suzanne Valadon), znany ze swych pejzaży miejskich – osobliwie przedstawień Montmartre'u
- 1963 – zmarł, czynny głównie we Francji, rumuński literat Tristan Tzara, inicjator dadaizmu
- 1983 – zmarł architekt i urbanista Józef Sigalin, autor m.in. projektów architektonicznych ukształtowania warszawskich placów: Zamkowego, Konstytucji i Defilad, współtwórca osiedla Mariensztat
- 1988 – zmarł historyk sztuki Jan Białostocki, autor m.in. wielokrotnie wznawianej pracy Sztuka cenniejsza niż złoto
- 2008 – zmarł polski dziennikarz i publicysta kulinarny Maciej Kuroń
27 grudnia 2018
27 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Fabiola, Krystyna i Maksym
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1703 – traktat Methuena uregulował stosunki handlowe pomiędzy Anglią a Portugalią
- 1918 – manifestacja ku czci przybyłego dzień wcześniej do Poznania Ignacego Jana Paderewskiego zapoczątkowała powstanie wielkopolskie
- 1933 – Muzeum Brytyjskie zapłaciło władzom ZSRR 100 tys. funtów za kilkaset stron (⅔ całości) przechowywanego w leningradzkiej Państwowej Bibliotece Publicznej Kodeksu Synajskiego
- 1938 – w drodze na Kołymę zmarł Osip Mandelsztam (na więziennym zdjęciu z 1934 r.), jeden z najwybitniejszych rosyjskich poetów
- 1953 – zmarł polski poeta i tłumacz, autor skeczy kabaretowych i tekstów piosenek oraz librett operetkowych, członek grupy literackiej „Skamander” Julian Tuwim (sportretowany przez Witkacego), twórca wierszy dla dzieci (Lokomotywa) i zbieracz ciekawostek (Cicer cum caule)
- 1983 – zmarł polski operator filmowy Seweryn Steinwurzel (Barbara Radziwiłłówna, Dziewczęta z Nowolipek)
- 2008 – siły zbrojne Izraela rozpoczęły w Strefie Gazy operację „Płynny Ołów”
29 grudnia 2018
29 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Gerarda, Jonatan i Tomasz; dzień niepodległości Mongolii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1788 – urodził się duński archeolog Christian Jürgensen Thomsen (na rycinie), twórca podwalin archeologii prehistorycznej, autor koncepcji podziału dziejów ludzkości na trzy epoki: kamienia, brązu i żelaza, która stała się podstawą do ich periodyzacji
- 1843 – urodziła się niemiecka księżniczka Elisabeth zu Wied; poślubiona w 1869 r. przez władcę Rumunii Karola, została w 1881 r. koronowana na królową; jako literatka (tworząca w czterech językach) znana była pod pseudonimem Carmen Sylva
- 1898 – w otwartym 2 miesiące wcześniej Moskiewskim Akademickim Teatrze Artystycznym odbyła się moskiewska premiera sztuki Antoniego Czechowa Mewa, wystawionej przez Stanisławskiego przy udziale autora; główne role grali: sam Konstantin Stanisławski, Wsiewołod Meyerhold oraz Olga Knipper, żona dramatopisarza
- 1928 – zmarł rosyjsko-szwajcarsko-amerykański lekarz Bronislaw Onuf-Onufrowicz, twórca opisu struktury anatomicznej nazwanej jego imieniem
- 1993 – zmarł radziecki aktor teatralny i filmowy narodowości armeńskiej Frunzik Mykyrtczian (na armeńskim znaczku pocztowym); tegoż dnia na hongkońskiej wyspie Lantau odsłonięto największy na świecie posąg siedzącego Buddy wykonany z brązu
- 2013 – zmarł polski pianista i kompozytor Wojciech Kilar, tworzący muzykę poważną i filmową
31 grudnia 2018
31 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Donata, Melania i Sylwester; ostatni dzień roku kalendarzowego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1763 – urodził się francuski admirał Pierre Charles Silvestre de Villeneuve (ilustracja), dowódca francusko-hiszpańskiej floty w przegranej bitwie pod Trafalgarem – klęska ta uniemożliwiła Napoleonowi dokonanie desantu na Anglię
- 1853 – urodził się szwedzki inżynier, wynalazca i przedsiębiorca w dziedzinie telekomunikacji Henrik Tore Cedergren (ilustracja); jego przedsiębiorstwo zbudowało w Warszawie najwyższy wówczas (1908) w Cesarstwie Rosyjskim budynek
- 1888 – urodził się polski malarz, scenograf i pedagog Andrzej Pronaszko; przedstawiciel sztuki awangardowej dwudziestolecia międzywojennego, formista, członek ugrupowania artystycznego Praesens
- 1943 – nocą na 1 stycznia, z inicjatywy Polskiej Partii Robotniczej powstała Krajowa Rada Narodowa – zdominowane przez komunistów ciało polityczne, mające pełnić funkcję „podziemnego parlamentu”
- 1963 – po 10 latach istnienia została rozwiązana Federacja Rodezji i Niasy
- 1973 – australijski zespół hardrockowy AC/DC dał w Sydney swój pierwszy koncert
- 1978 – rozpoczęła się zima stulecia, wyróżniająca się nie tylko silnym mrozem, ale także wyjątkowo obfitymi opadami śniegu
2 grudnia 2018
2 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Bibianna, Paulina i Sylweriusz; dzień niepodległości Zjednoczonych Emiratów Arabskich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1823 – prezydent USA James Monroe, wygłaszając przed Kongresem orędzie o stanie państwa, sformułował (niemającą podstaw w prawie międzynarodowym) deklarację odmawiającą państwom europejskim prawa do interwencji politycznych w obu Amerykach (od jego nazwiska zwaną „doktryną Monroe’a”)
- 1848 – abdykował cesarz Austrii Ferdynand Dobrotliwy; jego następcą został Franciszek Józef I
- 1893 – na Placu Czerwonym w Moskwie uroczyście otwarto, znany obecnie pod nazwą „GUM”, pasaż handlowy (wnętrze na fotografii sprzed 120 lat)
- 1923 – urodził się Aleksandr Jakowlew – radziecki polityk, doradca Michaiła Gorbaczowa, pomysłodawca „pieriestrojki” i „głasnosti”; tegoż dnia urodziła grecka sporanistka Maria Callas, światowej sławy śpiewaczka operowa, primadonna mediolańskiej La Scali i nowojorskiej Metropolitan Opera
- 1963 – w ZOO w Edynburgu padł „Wojtek” (na fotografii), niedźwiedź przygarnięty przez żołnierzy II Korpusu
- 1983 – premiera wyreżyserowanego przez Johna Landisa teledysku „Thriller”, ilustrującego utwór Michaela Jacksona
4 grudnia 2018
4 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Barbara, Jan i Chrystian
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1533 – moskiewski tron wielkoksiążęcy przypadł trzyletniemu Iwanowi – pierworodnemu synowi zmarłego nocą z 3 na 4 grudnia Wasyla III (na portrecie); regencję objęła wdowa, Helena Glińska, zaś pieczę nad nią i jej synami miał sprawować stryj, Michał Gliński
- 1918 – urodził się amerykański fizyk Robert Ettinger, jeden z twórców krioniki, założyciel Cryonics Institute
- 1963 – Aldo Moro po raz pierwszy został premierem Włoch; tegoż dnia papież Paweł VI ogłosił zatwierdzoną przez II sobór watykański reformującą liturgię konstytucję apostolską Sacrosanctum concilium która, m.in. dopuściła sprawowanie mszy w języku narodowym
- 1978 – w Montrealu zmarł generał Tadeusz Kasprzycki (na fotografii), minister spraw wojskowych w latach 1935-39, przez rząd Sikorskiego oskarżany o klęskę podczas kampanii wrześniowej; tegoż dnia sonda kosmiczna Pioneer Venus 1 weszła na orbitę Wenus
- 1993 – zmarł amerykański muzyk rockowy Frank Zappa
6 grudnia 2018
6 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Angelika, Emilian i Mikołaj; Mikołajki; dzień niepodległości Finlandii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1523 – najpóźniejsza, poświadczona w źródłach, hipotetyczna data narodzin królowej Barbary Radziwiłłówny
- 1768 – ukazała się Encyclopaedia Britannica (na ilustracji reklama Encyclopaedii z 1913 r.)
- 1898 – Emil Berliner założył w Hanowerze przedsiębiorstwo Deutsche Grammophon, pierwszą wytwórnię płytową
- 1933 – urodził się kompozytor Henryk Mikołaj Górecki, jego najbardziej znanym dziełem jest Symfonia pieśni żałosnych
- 1953 – zmarł polski poeta liryczny i tłumacz Konstanty Ildefons Gałczyński; tegoż dnia rosyjski pisarz emigracyjny Vladimir Nabokov ukończył swą najgłośniejszą powieść pt. Lolita
- 1988 – zmarł amerykański wokalista rockowy i autor piosenek Roy Orbison (na fotografii); jego największym przebojem była „Oh, Pretty Woman”
8 grudnia 2018
8 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Apollon, Maria i Narcyza
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1793 – w Paryżu została zgilotynowana Madame du Barry, była metresa króla Ludwika XV
- 1903 – zmarł angielski filozof i socjolog Herbert Spencer; przedstawiciel organicyzmu oraz ewolucjonizmu w naukach społecznych, jeszcze przed Darwinem sformułował filozoficzną teorię ewolucji, wprowadził też do socjologii takie terminy jak „funkcja”, „system”, czy „instytucja”
- 1923 – powstał Związek Młodzieży Chrześcijańskiej Polska YMCA, młodzieżowa organizacja społeczna bazująca na programie międzynarodowej ekumenicznej Young Men's Christian Association
- 1933 – uroczyście oddano do użytku Dworzec Morski w Gdyni (na fotografii z lat 30. XX w. – przy nabrzeżu transatlantyk MS Piłsudski)
- 1943 – urodził się amerykański poeta i piosenkarz rockowy Jim Morrison (na fotografii), założyciel zespołu The Doors
- 1953 – urodziła się amerykańska aktorka Kim Basinger, laureatka Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej w filmie Tajemnice Los Angeles
- 1988 – zmarł polski astronom Eugeniusz Rybka
10 grudnia 2018
10 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Brajan, Julia i Maur; Dzień Praw Człowieka
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1198 – zmarł Awerroes, filozof, teolog, lekarz, prawnik, polityk i matematyk arabski z Kordowy
- 1848 – Napoleon III Bonaparte (na portrecie) został wybrany na prezydenta Francji
- 1883 – urodził się Andriej Wyszynski (na fotografii), radziecki działacz ruchu robotniczego, prawnik, stalinowski prokurator, minister spraw zagranicznych ZSRR
- 1893 – urodził się polski eseista i krytyk literacki Jerzy Stempowski
- 1948 – uchwalenie przez ONZ Powszechnej deklaracji praw człowieka
- 1953 – zmarła polska aktorka, śpiewaczka i tancerka operetkowa Lucyna Messal, primadonna Operetki Warszawskiej
- 1983 – w imieniu Lecha Wałęsy Pokojową Nagrodę Nobla odebrała jego żona, Danuta
12 grudnia 2018
12 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Bartosz, Edburga i Przybysława; dzień niepodległości Kenii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1643 – niespodziewanym atakiem na Jutlandię dowodzonych przez Lennarta Torstenssona Szwedów rozpoczęła się wojna duńsko-szwedzka
- 1823 – urodził się krakowski literat i wydawca Władysław Ludwik Anczyc
- 1863 – urodził się norweski malarz i grafik Edvard Munch (na fotografii), prekursor ekspresjonizmu
- 1918 – Carl Gustaf Mannerheim (na fotografii) został – jako regent Królestwa Finlandii – pierwszą głową państwa po uzyskaniu niepodległości
- 1963 – zmarł niemiecki polityk Theodor Heuss, pierwszy prezydent Niemieckiej Republiki Federalnej; tegoż dnia dokładnie 60 lat po swych narodzinach zmarł japoński reżyser filmowy Yasujirō Ozu
- 2008 – zmarł amerykański biofizyk i pediatra Daniel Carleton Gajdusek, laureat Nagrody Nobla w 1976 r. za badania nad prionami
14 grudnia 2018
14 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Bertold, Jan i Noemi
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1918 – w Irlandii miały miejsce wybory parlamentarne, które okazały się kluczowe w jej nowoczesnej historii
- 1923 – zmarł, zaliczany do nurtu secesji, francuski rysownik, malarz i grafik Théophile Alexandre Steinlen, autor m.in. plakatu paryskiego kabaretu „Czarny Kot”
- 1938 – urodził się brazylijski franciszkanin Leonardo Boff (na fotografii), działacz ruchu teologii wyzwolenia; prześladowany przez Kongregację Nauki Wiary kierowaną przez kardynała Josepha Ratzingera, przeszedł do stanu świeckiego
- 1948 – z połączenia czterech lokalnych klubów piłkarskich powstał Górnik Zabrze
- 1963 – utworzono Park Narodowy Port-Cros
- 1988 – dokonano oblotu chińskiego samolotu uderzeniowego Xi’an JH-7 (na fotografii)
- 2003 – ponownie otwarto odbudowany po pożarze z 1996 roku Gran Teatro La Fenice w Wenecji
16 grudnia 2018
16 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Albina, Dyter i Zdzisław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1598 – wojna japońsko-koreańska: w bitwie morskiej pod Noryang flota koreańsko-chińska rozbiła flotę japońską; w tym samym miesiącu rozpoczęły się rokowania pokojowe kończące działania wojenne
- 1653 – Oliver Cromwell (na portrecie pędzla Samuela Coopera), objął urząd Lorda protektora i wydał akt nazwany Instrumentem Rządzenia, który dawał mu pełnię władzy; obecnie jest uznawany za jednego ze 100 Najwybitniejszych Brytyjczyków
- 1773 – miał miejsce protest polityczny mieszkańców Bostonu przeciwko polityce fiskalnej metropolii, nazwany herbatką bostońską; był to jeden z pierwszych epizodów rewolucji amerykańskiej
- 1888 – urodził się Aleksander I Karadziordziewić (na fotografii), król Jugosławii, zamordowany w 1934 przez Włado Czernozemskiego w zamachu zorganizowanym przez Wewnętrzną Macedońską Organizację Rewolucyjną
- 1983 – zmarł radziecki reżyser i scenarzysta filmowy Grigorij Aleksandrow, za działalność na polu kultury trzykrotnie odznaczony Orderem Lenina; twórca m.in. filmów Świat się śmieje i Wołga-Wołga
- 1998 – nalotami na Irak wojska amerykańskie i brytyjskie rozpoczęły operację Pustynny Lis, celem której było osłabienie zdolności Iraku do produkcji broni masowego rażenia
18 grudnia 2018
18 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Nemezja, Winibald i Zofia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 218 p.n.e. – Hannibal pobił Rzymian w bitwie nad Trebią
- 1863 – urodził się Franciszek Ferdynand (na portrecie), po samobójczej śmierci arcyksięcia Rudolfa następca tronu Habsburgów, zamordowany w 1914 r. w Sarajewie przez Gavrilo Principa; jego śmierć jest uznawana za bezpośrednią przyczynę wybuchu pierwszej wojny światowej
- 1918 – urodziła się polska publicystka Wilhelmina Skulska
- 1958 – wystrzelony został amerykański satelita SCORE, który przez 13 dni przekazywał poprzez krótkie fale radiowe nagrane na taśmie świąteczne przesłanie prezydenta USA, Dwighta Eisenhowera
- 1968 – zmarł historyk literatury polskiej Stanisław Pigoń, badacz kultury polskiej wsi, profesor literatury polskiej na uniwersytetach w Wilnie i Krakowie; wydawca dzieł, opatrzył (do tej pory wznawianym) wstępem Pana Tadeusza
- 1988 – powstał Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie
- 1998 – zmarł Lew Diomin, radziecki żołnierz, pułkownik lotnictwa, Lotnik Kosmonauta ZSRR, uczestnik drugiej misji odwiedzającej radziecką stację orbitalną Salut 3
20 grudnia 2018
20 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Dagmara, Dagna i Dominik
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1808 – wojna na Półwyspie Iberyjskim 1807-1814: wojska francusko-polskie przystąpiły do drugiego oblężenia Saragossy (na portrecie dowódca obrony miasta, generał José de Palafox y Melzi)
- 1893 – urodził się generał Mikołaj Bołtuć (na zdjęciu); w czasie kampanii wrześniowej stał na czele Grupy Operacyjnej Wschód, a po jej rozbiciu w bitwie nad Bzurą dowodził niedobitkami w bitwie pod Łomiankami
- 1923 – urodził się polityk polskiego ruchu narodowego Wiesław Chrzanowski, żołnierz Armii Krajowej, więziony w okresie stalinowskim; od 1989 r. założyciel i pierwszy prezes Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, minister sprawiedliwości w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego, marszałek Sejmu RP I kadencji; kawaler Orderu Orła Białego
- 1963 – zmarł Gustaw Morcinek, piszący w języku polskim literat związany ze Śląskiem, któremu poświęcił większość utworów
- 1968 – album Dziwny jest ten świat Czesława Niemena jako pierwsze polskie wydawnictwo muzyczne otrzymał tytuł „złotej płyty” (za 160 tys. sprzedanych egzemplarzy)
- 1993 – Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Deklarację o eliminacji przemocy wobec kobiet
22 grudnia 2018
22 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Judyta, Ksawera i Zenon
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1793 – za udane oblężenie Tulonu dowodzący artylerią Napoleon Bonaparte został przez władze Republiki awansowany na generała brygady
- 1808 – w Theater an der Wien odbyła się premiera V symfonii Ludwiga van Beethovena (wysłuchaj pierwszej części V symfonii)
- 1858 – urodził się włoski kompozytor Giacomo Puccini, autor m.in. Cyganerii, Toski, Madame Butterfly i – nieukończonej – Turandot
- 1938 – złowiono pierwszą znaną nauce latimerię, rybę trzonopłetwą, z których ostatnia rodzina była uważana za wymarłą od 60 milionów lat
- 1988 – zmarła działaczka społeczna Aniela Steinsbergowa, członkini-założycielka Komitetu Obrony Robotników, jedna z pierwszych w Polsce kobiet-adwokatów, obrończyni i w przed-, i w powojennych procesach politycznych; tegoż dnia brazylijski związkowiec i działacz na rzecz ochrony środowiska Chico Mendes (na fotografii) został zamordowany przez latyfundystę
24 grudnia 2018
24 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Adam, Ewa i Ewelina;
w Kościele zachodnim Wigilia Bożego Narodzenia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1798 – przyjęta data urodzin poety Adama Mickiewicza (na ilustracji), wieszcza narodowego
- 1818 – została skomponowana kolęda Cicha noc
- 1843 – urodziła się estońska pisarka Lydia Koidula, „matka” estońskiej sztuki dramatycznej
- 1898 – w Warszawie odsłonięto pomnik Adama Mickiewicza; Henryk Sienkiewicz odmówił wygłoszenia przemówienia
- 1943 – II wojna światowa: rozpoczęła się ofensywa w celu wyzwolenia wszystkich terytoriów Ukrainy oraz Mołdawii spod okupacji państw Osi
- 1968 – William Anders wykonał zdjęcie Ziemi wynurzającej się zza horyzontu Księżyca (fotografia obok)
- 1998 – dokonano oblotu radzieckiego śmigłowca wielozadaniowego Ka-60
26 grudnia 2018
26 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Dionizy, Szczepan i Wincencja
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1893 – urodził się chiński działacz polityczny Mao Zedong (na oficjalnym portrecie), przywódca Komunistycznej Partii Chin w latach 1943–1976
- 1898 – Maria Skłodowska-Curie i Pierre Curie odkryli rad (pierwiastek chemiczny o liczbie porządkowej 88)
- 1923 – zmarł polski malarz, grafik i pisarz Włodzimierz Tetmajer, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski, działacz ludowy i niepodległościowy, pierwowzór Gospodarza z Wesela Stanisława Wyspiańskiego; brat przyrodni poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera
- 1943 – opodal Przylądka Północnego niemiecki pancernik Scharnhorst został zatopiony przez eskortujący atakowany przezeń konwój HMS Duke of York
- 1963 – amerykańska premiera singla „I Want to Hold Your Hand” zespołu The Beatles, co zapoczątkowało tzw. brytyjską inwazję
- 2003 – trzęsienie ziemi zniszczyło ponad 80% zabudowy irańskiego miasta Bam i spowodowało śmierć ponad 26 tys. mieszkańców
28 grudnia 2018
28 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Antoni, Cezary i Teofila
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1878 – w swej pierwszej encyklice Quod apostolici muneris nowo obrany papież Leon XIII potępił socjalizm
- 1888 – urodził się niemiecki reżyser filmowy Friedrich Wilhelm Murnau (na fotografii); przedstawiciel ekspresjonizmu, do jego najważniejszych dzieł należy jeden z pierwszych horrorów filmowych, oparty na motywach Draculi Brama Stokera Nosferatu – symfonia grozy, z Maksem Schreckiem w roli tytułowej
- 1943 – II wojna światowa: wojska kanadyjskie pokonały niemiecki batalion spadochroniarzy w bitwie o Ortonę we Włoszech
- 1958 – rewolucja kubańska: rozpoczęła się ostatnia bitwa przeciwko reżimowi Fulgencio Batisty
- 1963 – zmarł niemiecki muzyk Paul Hindemith – kompozytor i dyrygent, skrzypek i altowiolista, pedagog i organizator życia muzycznego; do 1940 r. czynny był w Niemczech, potem – w latach 1940-1953 – w Stanach Zjednoczonych (których obywatelstwo przyjął w 1946 r.), a od 1953 r. do śmierci – w Szwajcarii
- 1968 – na pół roku przed śmiercią, w swym mieszkaniu we francuskim Vence Witold Gombrowicz (na fotografii) poślubił Ritę Labrosse
- 1978 – zmarł polski reżyser filmowy i teatralny Władysław Nehrebecki, główny inicjator i konsultant serialu Bolek i Lolek
30 grudnia 2018
30 grudnia: imieniny obchodzą m.in.: Anizja, Eugeniusz i Sewer
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1658 – potop szwedzki: po półrocznym oblężeniu siły polsko-austriackie zdobyły Toruń
- 1788 – urodził się niemieckiego pochodzenia rosyjski podróżnik i odkrywca Otto Kotzebue
- 1888 – urodził się polski działacz gospodarczy i polityk Eugeniusz Kwiatkowski (na fotografii), wicepremier, minister skarbu, przemysłu i handlu II Rzeczypospolitej, pomysłodawca budowy portu i miasta w Gdyni
- 1938 – zmarł arcybiskup metropolita warszawski Aleksander Kakowski (na fotografii), ostatni prymas Królestwa Polskiego, kardynał prezbiter od 1919, w latach 1917–1918 członek Rady Regencyjnej; tegoż dnia w Brnie w teatrze Na Hradbách (obecnie Mahenovo divadlo) odbyła się światowa prapremiera baletu Sergiusza Prokofjewa Romeo i Julia opartego na sztuce Szekspira o tym samym tytule
- 1988 – TVP wyemitowała pierwszy odcinek pierwszej rodzimej telenoweli W labiryncie
.jpg){kind=link}
