Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/maj
- Адыгэбзэ
- Afrikaans
- Anarâškielâ
- Ænglisc
- العربية
- Авар
- Azərbaycanca
- تۆرکجه
- বাংলা
- 閩南語 / Bân-lâm-gí
- Беларуская (тарашкевіца)
- भोजपुरी
- Български
- Bosanski
- Буряад
- Català
- Čeština
- Cymraeg
- Dansk
- Davvisámegiella
- Deutsch
- Ελληνικά
- English
- Эрзянь
- Español
- Euskara
- فارسی
- Føroyskt
- Français
- Gaeilge
- Gaelg
- Galego
- 贛語
- 한국어
- Hrvatski
- Bahasa Indonesia
- עברית
- Къарачай-малкъар
- Қазақша
- Коми
- Кырык мары
- Latviešu
- Lëtzebuergesch
- Лезги
- Lietuvių
- Livvinkarjala
- Magyar
- Македонски
- मराठी
- مازِرونی
- Bahasa Melayu
- 閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
- Мокшень
- Nederlands
- 日本語
- Norsk bokmål
- Олык марий
- Oʻzbekcha / ўзбекча
- ਪੰਜਾਬੀ
- Papiamentu
- Перем коми
- Qırımtatarca
- Русский
- සිංහල
- Slovenščina
- Српски / srpski
- Svenska
- தமிழ்
- ไทย
- Тоҷикӣ
- Türkçe
- Тыва дыл
- Удмурт
- Українська
- اردو
- Vepsän kel’
- Tiếng Việt
- Walon
- 粵語
- 中文
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rocznice
1 maja 2026
1 maja: imieniny obchodzą m.in.: Izydora, Józef i Tamara; Święto Pracy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1576 – Anna Jagiellonka poślubiła Stefana Batorego i została wraz z nim koronowana w katedrze wawelskiej
- 1786 – prapremiera Wesela Figara, opery Wolfganga Amadeusa Mozarta z librettem Lorenza da Ponte według sztuki Pierre’a Beaumarchais
- 1851 – w Kryształowym Pałacu w Londynie rozpoczęła się pierwsza Wystawa Światowa
- 1931 – w Nowym Jorku oddano do użytku Empire State Building (na fotografii)
- 1956 – uruchomiono Warszawski Ośrodek Telewizyjny
- 2001 – pierwsza Parada Równości w Warszawie
3 maja 2026
3 maja: imieniny obchodzą m.in.: Antonina, Leonia i Świętosława; Święto Narodowe Trzeciego Maja
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.png)
- 1616 – (23 kwietnia według stosowanej wówczas w Wielkiej Brytanii rachuby starego stylu) – zmarł angielski dramaturg William Shakespeare (na portrecie)
- 1791 – Sejm Czteroletni przyjął regulującą ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów Ustawę Rządową, która do historii przeszła jako Konstytucja 3 maja
- 1916 – na dziedzińcu Kilmainham Gaol Anglicy rozstrzelali 16 przywódców powstania wielkanocnego; pierwszym zgładzonym był poeta i nauczyciel Patrick Pearse
- 1921 – urodził się amerykański pięściarz Sugar Ray Robinson (na znaczku pocztowym)
- 1941 – urodził się Kornel Morawiecki, założyciel i przewodniczący „Solidarności Walczącej”, marszałek senior Sejmu VIII kadencji
- 1951 – urodził się Jan Krzysztof Bielecki, polski polityk, w 1991 r. Prezes Rady Ministrów
- 1966 – na Jasnej Górze odbyły się centralne uroczystości kościelnych obchodów milenium chrztu Polski
5 maja 2026
5 maja: imieniny obchodzą m.in.: Irena, Stanisława i Waldemar; żydzi obchodzą Lag ba-Omer
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1821 – w Longwood House (na fotografii) na Wyspie Świętej Heleny zmarł Napoleon Bonaparte, zesłany cesarz Francuzów
- 1846 – urodził się polski powieściopisarz, nowelista i publicysta Henryk Sienkiewicz (na fotografii), laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
- 1891 – na uroczystym otwarciu Carnegie Hall w Nowym Jorku orkiestrą dyrygował Piotr Czajkowski
- 1921 – urodził się amerykański fizyk Arthur Leonard Schawlow, laureat Nagrody Nobla za wkład do rozwoju mikroskopii laserowej i elektronowej wysokiej rozdzielczości
- 1931 – kapitan pilot Stanisław Skarżyński i inżynier Andrzej Markiewicz zakończyli rajd dookoła Afryki, rozpoczęty 1 lutego polskim samolotem PZL Ł.2 (na ilustracji)
- 1946 – urodziła się polska malarka, poetka, historyk sztuki Ewa Kuryluk
- 1961 – misja Mercury 3: pierwszy lot załogowy w ramach Programu Mercury; pierwszym Amerykaninem w przestrzeni kosmicznej został Alan Shepard
7 maja 2026
7 maja: imieniny obchodzą m.in.: Gizela, Ludomiła i Wirginia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1711 – urodził się szkocki filozof, historyk i ekonomista David Hume, autor dzieła Traktat o naturze ludzkiej
- 1861 – urodził się hinduski polihistor Rabindranath Tagore (na fotografii), poeta, prozaik, myśliciel filozof tworzący w języku bengalskim, a także malarz i kompozytor, autor słów i muzyki pieśni „Jana Gana Mana”, która została hymnem Indii oraz słów i muzyki pieśni „Amar Shonar Bangla”, która została hymnem Bangladeszu, laureat literackiej Nagrody Nobla
- 1896 – urodził się rosyjski matematyk Pawieł Aleksandrow (na fotografii)
- 1901 – urodził się Gary Cooper, amerykański aktor pochodzenia brytyjskiego, laureat trzech Oscarów (Sierżant York, W samo południe, za całokształt twórczości)
- 1911 – urodził się japoński reżyser, scenarzysta i aktor filmowy Ishirō Honda, twórca filmów sci-fi o potworach (Godzilla)
- 1951 – urodził się polski kompozytor bluesowy, autor tekstów i wokalista Ireneusz Dudek, organizator festiwalu Rawa Blues Festival
- 1966 – zmarł polski poeta, satyryk i aforysta Stanisław Jerzy Lec
9 maja 2026
9 maja: imieniny obchodzą m.in.: Karolina, Otokar i Przebor
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1796 – urodził się niemiecki filolog klasyczny August Friedrich Pauly, autor wielotomowej niemieckojęzycznej encyklopedii Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft
- 1956 – pierwsze wejście na himalajski ośmiotysięcznik Manaslu (na fotografii)
- 1966 – pierwsza emisja 1. odcinka serialu telewizyjnego Czterej pancerni i pies. Był to serial o przygodach załogi czołgu T-34 Rudy i psa Szarika
- 1976 – Ulrike Meinhof, niemiecka dziennikarka, terrorystka, współzałożycielka ultralewicowej organizacji Frakcja Czerwonej Armii, popełniła samobójstwo w więzieniu w Stuttgarcie
- 1986 – zmarł nepalski sirdar Tenzing Norgay (na fotografii)
- 2006 – zmarł polski poeta, eseista, tłumacz Jerzy Ficowski
11 maja 2026
11 maja: imieniny obchodzą m.in.: Berta, Stella i Tadeusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1871 – zmarł brytyjski astronom i fizyk John Herschel, kontynuował prace ojca Williama Herschela nad badaniem gwiazd podwójnych i mgławic, był też jednym z pionierów fotografii, twórcą terminów: negatyw, pozytyw i fotografia; po śmierci uznany za największego naukowca stulecia (na rysunku)
- 1916 – urodził się hiszpański pisarz Camilo José Cela, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
- 1936 – urodziła się amerykańska muzyk Carla Bley (na fotografii), pianistka, organistka, kompozytorka, aranżerka, czołowa przedstawicielka eksperymentalnego jazzu orkiestrowego
- 1971 – śmiercią samobójczą zmarł polski poeta i prozaik Rafał Wojaczek
- 1981 – urodziła się ukraińska nawigatorka wojskowa Nadija Sawczenko, ochotniczka walcząca z separatystami na wschodzie Ukrainy, od 2014 przebywająca w rosyjskim więzieniu, Bohater Ukrainy, posłanka do Rady Najwyższej Ukrainy z ramienia partii Batkiwszczyna i delegat do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy
- 1981 – zmarł Bob Marley (na zdjęciu), jamajski muzyk, wokalista, autor tekstów i kompozytor, legenda muzyki reggae; tegoż dnia na West Endzie odbyła się premiera musicalu Koty Andrew Lloyda Webbera
13 maja 2026
13 maja: imieniny obchodzą m.in.: Agnieszka, Dobiesław, Magdalena i Serwacy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1846 – Kongres Stanów Zjednoczonych wypowiedział wojnę Meksykowi; w wyniku wojny amerykańsko-meksykańskiej USA zagarnęły ziemie na północ od Rio Grande
- 1861 – dostrzeżono długookresową kometę C/1861 J1 (na ilustracji), której warkocz później owionął Ziemię, tak że aż zaćmiewał światło słoneczne
- 1901 – urodził się Witold Pilecki, żołnierz podziemia, organizator ruchu oporu w Auschwitz-Birkenau
- 1916 – zmarł pisarz żydowski Szolem Alejchem (na fotografii), klasyk nowoczesnej literatury jidysz (Dzieje Tewji Mleczarza, Z jarmarku)
- 1961 – zmarł aktor Gary Cooper, amerykański aktor pochodzenia brytyjskiego, laureat trzech Oscarów (Sierżant York, W samo południe (klatka z filmu), całokształt twórczości)
- 1986 – urodził się norweski skrzypek i piosenkarz pochodzenia białoruskiego Alexander Rybak, zwycięzca 54. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 2001 – zmarł polski pisarz, tłumacz i wydawca Paweł Hertz
15 maja 2026
15 maja: imieniny obchodzą m.in.: Dionizja, Izydor i Zofia
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1836 – Francis Baily podczas obrączkowego zaćmienia Słońca zaobserwował zjawisko nazwane perłami Baily’ego
- 1856 – urodził się amerykański pisarz L. Frank Baum, autor powieści dla dzieci, twórca jednej z najpopularniejszych – Czarnoksiężnika z Krainy Oz
- 1886 – zmarła amerykańska poetka Emily Dickinson
- 1896 – urodził się Emil Mika, polski działacz niepodległościowy na Orawie i społeczny (na fotografii), współzałożyciel Tajnej Organoizacji Wojskowej na Orawie (1920), folkorysta, zwany Orawskim Kolbergiem
- 1926 – przewrót majowy: po ustąpieniu ze stanowiska prezydenta Stanisława Wojciechowskiego obowiązki głowy państwa przejął marszałek Sejmu Maciej Rataj
- 1956 – zmarł brytyjski okultysta, rysownik i malarz Austin Osman Spare (na fotografii); tegoż dnia Stanisław Królak jako pierwszy Polak wygrał Wyścig Pokoju
17 maja 2026
17 maja: imieniny obchodzą m.in.: Paschalis, Sławomir i Wrocsława
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1821 – urodził się bawarski ksiądz Sebastian Kneipp, popularyzator hydroterapii
- 1866 – urodzili się: Julian Marchlewski (na zdjęciu), działacz socjalistyczny i komunistyczny, ekonomista, publicysta, współorganizator SDKPiL, Związku Robotników Polskich i Związku Spartakusa, oraz francuski kompozytor Erik Satie (na obrazie pędzla Suzanne Valadon), przedstawiciel modernizmu, autor koncepcji musique d’ameublement (muzyki służącej jako tło dla czynności życia codziennego)
- 1911 – urodziła się irlandzka aktorka Maureen O’Sullivan, odtwórczyni roli Jane w cyklu filmów o Tarzanie, żona reżysera Johna Farrowa, matka aktorki Mii Farrow
- 1961 – urodziła się irlandzka piosenkarka Enya
- 2006 – w Łodzi otwarto centrum handlowo-usługowo-rozrywkowe Manufaktura, które powstało na terenach pofabrycznych Izraela Poznańskiego
- 2011 – zmarła polska pisarka, reportażystka, scenarzystka filmowa i autorka słuchowisk radiowych Ewa Szumańska
19 maja 2026
19 maja: imieniny obchodzą m.in.: Bernarda, Iwona i Piotr; Światowy Dzień Nieswoistych Zapaleń Jelit
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1476 – urodziła się moskiewska księżniczka Helena, przyszła królowa Polski jako małżonka króla Aleksandra
- 1531 – zmarł kanclerz wielki koronny arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Jan Łaski, inicjator wydania zbioru praw obowiązujących w Królestwie Polskim, zwanego Statutem Łaskiego
- 1536 – ścięto Annę Boleyn (na portrecie), drugą żonę króla Anglii Henryka VIII
- 1861 – urodziła się australijska śpiewaczka operowa, sopran liryczno-koloraturowy Nellie Melba (na rycinie)
- 1946 – w życie weszło zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z 7 maja 1946 o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości; tego dnia swoje obecne nazwy oficjalnie zyskały m.in. Olsztyn (wcześniej Allenstein), Elbląg (uprzednio Elbing), Ełk (poprzednio Lyck), Węgorzewo (dawniej Angerburg czy Węgobork), Giżycko (wcześniej Lötzen albo Łuczany), Mrągowo (Sensburg albo Ządźbork), Lidzbark Warmiński (nazwa niemiecka Heilsberg), Pisz (przedtem Johannisburg) czy Szczytno (dawniej Ortelsburg)
- 1976 – zmarł francusko-polski śpiewak i reżyser operowy Wiktor Brégy
- 2011 – w Krakowie otwarto Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK
21 maja 2026
21 maja: imieniny obchodzą m.in.: Jan Nepomucen, Krzysztof i Teobald; Wniebowstąpienie Pańskie w Kościołach wschodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1471 – urodził się niemiecki malarz i grafik Albrecht Dürer (na autoportrecie), przedstawiciel renesansu
- 1841 – zmarł Julian Ursyn Niemcewicz, polski dramaturg, powieściopisarz, poeta i pamiętnikarz
- 1851 – urodził się Stanisław Witkiewicz, polski malarz, architekt, pisarz i teoretyk sztuki oraz twórca i popularyzator stylu zakopiańskiego; ojciec Stanisława Ignacego
- 1921 – urodził się Prabhat Ranjan Sarkar, indyjski filozof, rewolucjonista społeczny występujący przeciwko systemowi kastowemu w Indiach, autor społeczno-ekonomicznej koncepsji PROUT; tegoż dnia ukazał się pierwszy numer „Przeglądu Sportowego”
- 1936 – urodził się niemiecki biolog Günter Blobel (na fotografii), laureat Nagrody Nobla za badania nad mechanizmem i identyfikacją wewnętrznych sygnałów kierujących transportem i lokalizacją białek w komórkach; nagrodę przeznaczył na odbudowanie kościoła Marii Panny w Dreźnie i synagogi drezdeńskiej
- 2006 – w Serbii i Czarnogórze odbyło się referendum, w którym mieszkańcy opowiedzieli się za separacją i powołaniem niezależnego państwa
23 maja 2026
23 maja: imieniny obchodzą m.in.: Dezyderia, Dezyderiusz i Michał
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1871 – raniony na paryskiej barykadzie zmarł Jarosław Dąbrowski, polski działacz rewolucyjny i niepodległościowy, generał Komitetu Centralnego Narodowego w powstaniu styczniowym, generał i naczelny wódz Komuny Paryskiej
- 1906 – zmarł norweski dramaturg Henrik Ibsen (na fotografii), autor sztuk Peer Gynt, Nora, Dzika kaczka
- 1911 – otwarto główny budynek Nowojorskiej Biblioteki Publicznej (na pocztówce)
- 1921 – urodził się radziecki reżyser filmowy Grigorij Czuchraj (Czterdziesty pierwszy, Ballada o żołnierzu, Czyste niebo); tegoż dnia podczas III powstania śląskiego została stoczona bitwa pod Olzą
- 1976 – urodziła się polska wokalistka rockowa Agnieszka Chylińska
- 2006 – zmarł polski trener piłkarski Kazimierz Górski, selekcjoner reprezentacji Polski w piłce nożnej w latach 1971–1976
25 maja 2026
25 maja: imieniny obchodzą m.in.: Magdalena, Grzegorz i Mariusz; dzień niepodległości Jordanii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 986 – zmarł perski astrononom Abd Al-Rahman Al Sufi, znany w Europie pod zlatynizowanym imieniem Azofi
- 1681 – zmarł hiszpański dramaturg barokowy Pedro Calderón de la Barca (na ilustracji)
- 1756 – urodził się polski architekt Feliks Radwański, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, główny inicjator założenia krakowskich Plant, właściciel uzdrowiska Swoszowice
- 1926 – urodził się polski publicysta, krytyk i historyk literatury Jan Józef Lipski; tegoż dnia Szolem Szwarcbard zastrzelił prezydenta Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie Symona Petlurę
- 1996 – zmarł czeski tłumacz Jaroslav Simonides, zasłużony propagator polskiej kultury w Czechach, od lat 50. XX przekładał na czeski polską literaturę – prozę i dramat – od Reja przez Krasińskiego, Zapolską, Iwaszkiewicza, Mrożka, Brandstaettera, Różewicza, po Chmielewską i Lema
27 maja 2026
27 maja: imieniny obchodzą m.in.: Augustyn, Fryderyka i Julian; wczoraj lub dziś w islamie początek święta Kurban Bajram
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1606 – rebelianci pod wodzą Wasyla Szujskiego wtargnęli na Kreml i zamordowali cara Dymitra Samozwańca (na portrecie); kilka dni później ciało Dymitra spalono, a prochy wystrzelono z armaty
- 1911 – urodzili się: polska reżyserka i aktorka filmowa Maria Kaniewska-Forbert, oraz izraelski polityk Teddy Kollek, w latach 1965–1993 burmistrz Jerozolimy
- 1931 – szwajcarski fizyk Auguste Piccard i jego asystent Paul Kipfer wznieśli się balonem stratosferycznym na rekordową wysokość 15 785 m
- 1936 – brytyjski transatlantyk RMS Queen Mary (na pocztówce) wyruszył w swój dziewiczy rejs z Southampton do Nowego Jorku
- 1941 – niemiecki pancernik Bismarck został zatopiony przez Brytyjczyków; tego dnia rząd brytyjski zatwierdził rozkaz ewakuacji wojsk alianckich z Krety, ostatniej wyspy greckiej utrzymywanej przez Aliantów
- 1981 – film Człowiek z żelaza Andrzeja Wajdy zdobył główną nagrodę – Złotą Palmę – na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes
29 maja 2026
29 maja: imieniny obchodzą m.in.: Maksymina, Rajmunda i Urszula
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1176 – rycerstwo niemieckie z cesarzem Fryderykiem Barbarossą na czele zostało pokonane przez wojska Ligi Lombardzkiej – związku północnowłoskich miast powołanego w 1167 dla obrony ich autonomii – w bitwie pod Legnano
- 1421 – Mińsk Mazowiecki (na fotografii) otrzymał prawa miejskie: książę mazowiecki Janusz I nadał rycerzowi Janowi z Gościeńczyc (poźniejszemu stolnikowi czerskiemu) przywilej zezwalający na lokację miasta na prawie chełmińskim
- 1861 – zmarł polski historyk, bibliograf, numizmatyk, poliglota, heraldyk i działacz polityczny Joachim Lelewel (na portrecie)
- 1921 – rozpoczęła się budowa nowego portu w Gdyni
- 1926 – urodził się brytyjski fotoreporter Larry Burrows, który specjalizował się w fotografowaniu wojen i ich konsekwencji, wysłannik magazynu „Life”, dla którego relacjonował przebieg wojny w Wietnamie
- 1981 – zmarł polski satyryk Janusz Minkiewicz, współpracownik „Cyrulika Warszawskiego”, „Szpilek” i „Przekroju”, autor felietonów, humoresek, satyrycznych szopek politycznych, utworów dla dzieci (zbiór wierszy Lenin w Poroninie), tłumacz z angielskiego (żartobliwych wierszyków, zwłaszcza limeryków oraz amerykańskich i angielskich musicali) i z rosyjskiego (radzieckiej literatury dziecięcej)
- 2006 – zmarł ukraińsko-amerykański historyk orientalista Omeljan Pritsak
31 maja 2026
31 maja: imieniny obchodzą m.in.: Kamila, Petronela i Sylwiusz; Dzień bez Papierosa; w Kościele katolickim i anglikańskim święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny; Zesłanie Ducha Świętego w Kościołach wschodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1656 – urodził się francuski kompozytor barokowy i gambista Marin Marais
- 1916 – u wybrzeży Jutlandii rozpoczęła się największa bitwa morska I wojny światowej – bitwa jutlandzka między flotami niemiecką i brytyjską
- 1926 – w następstwie przewrotu majowego i złożenia urzędu przez prezydenta Wojciechowskiego, w Polsce odbyły się wybory prezydenckie; w głosowaniu Zgromadzenia Narodowego zwyciężył Józef Piłsudski, który odmówił objęcia stanowiska, poparł natomiast kandydaturę naukowca – profesora chemii Ignacego Mościckiego (obaj na fotografii)
- 1931 – urodził się polski aktor teatralny i filmowy Bogumił Kobiela, znany z ról w filmach Zezowate szczęście, Popiół i diament, Człowiek z M-3
- 1976 – urodzili się: norweski skoczek narciarski Roar Ljøkelsøy, oraz irlandzki aktor filmowy i telewizyjny Colin Farrell (na fotografii)
- 2006 – zmarł amerykański chemik i fizyk Raymond Davis, uhonorowany Nagrodą Nobla za prace nad detekcją neutrin kosmicznych
2 maja 2026
2 maja: imieniny obchodzą m.in.: Atanazy, Borys i Zygmunt; Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1826 – zmarł polski poeta Antoni Malczewski (na portrecie), prekursor romantyzmu, autor powieści poetyckiej Maria, jeden z pierwszych polskich alpinistów
- 1846 – urodził się polski kompozytor, pedagog, dyrygent i krytyk muzyczny Zygmunt Noskowski, przewodniczący Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, nauczyciel m.in. Apolinarego Szeluty, Grzegorza Fitelberga, Mieczysława Karłowicza, Karola Szymanowskiego i Ludomira Różyckiego
- 1866 – wojna Chile i Peru z Hiszpanią: Hiszpanie przypuścili atak z morza na twierdzę Callao, ostrzeliwując je przez wiele godzin i powodując spore zniszczenia, jednak również okręty hiszpańskie odniosły poważne uszkodzenia od ognia obrońców
- 1876 – w Bułgarii rozpoczęło się powstanie kwietniowe (sztandar) przeciw Turkom (nazwa odnosi się do daty 20 kwietnia wedle kalendarza juliańskiego)
- 1896 – w Budapeszcie w ramach obchodów symbolicznej rocznicy tysiąclecia wkroczenia Madziarów do Kotliny Panońskiej uruchomiono pierwszą w kontynentalnej części Europy linię metra
- 1916 – urodził się polski aktor filmowy i teatralny Wacław Kowalski, największą sławę przyniosła mu rola Kazimierza Pawlaka w filmie Sami swoi (i jego kontynuacjach Nie ma mocnych, Kochaj albo rzuć) oraz dozorcy Ryszarda Popiołka w serialu Dom
4 maja 2026
4 maja: imieniny obchodzą m.in.: Damiana, Florian i Gościwit
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1521 – w celu uchronienia Martina Lutra od prześladowań, książę Fryderyk III Mądry upozorował jego porwanie, a następnie pod przybranym imieniem ukrył na zamku w zamku Wartburg
- 1776 – urodził się niemiecki filozof Johann Friedrich Herbart, twórca współczesnej pedagogiki naukowej
- 1881 – urodził się Aleksander Kiereński (na fotografii), rosyjski polityk, premier Rządu Tymczasowego w 1917
- 1941 – II wojna światowa: rozpoczęła się bitwa pod Amba Alagi między wojskami brytyjskimi a włoskimi
- 1966 – w wyniku obrażeń odniesionych na planie filmu Popioły, zmarł Adam Królikiewicz, major kawalerii Wojska Polskiego, w latach 1935–1939 szef ekwitacji w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu; jeździec sportowy, brązowy medalista olimpijski w konkurencji skoków przez przeszkody podczas igrzysk olimpijskich w 1924
- 1981 – premiera filmu Miś w reżyserii Stanisława Barei
6 maja 2026
6 maja: imieniny obchodzą m.in.: Filip, Jakub i Jurand
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1686 – podpisano pokój wieczysty między I Rzeczpospolitą a Carstwem Rosyjskim; Rzeczpospolita zrzekała się w nim na rzecz Rosji m.in. Ukrainy Lewobrzeżnej, Smoleńszczyzny i Czernihowszczyzny
- 1856 – urodził się austriacki neurolog i psychiatra Sigmund Freud (na fotografii), twórca teorii psychoanalizy
- 1901 – w Dreźnie uruchomiono najstarszą na świecie kolej podwieszaną (na zdjęciu wygląd wkrótce po otwarciu)
- 1921 – urodził się Jan Bytnar, ps. Rudy – polski działacz konspiracyjny, harcmistrz, podporucznik Armii Krajowej, żołnierz Szarych Szeregów
- 1961 – urodził się amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy George Clooney
- 2001 – Jan Paweł II jako pierwszy papież oficjalnie odwiedził meczet: był to Meczet Umajjadów, miejsce przechowywania relikwii Jana Chrzciciela
8 maja 2026
8 maja: imieniny obchodzą m.in.: Stanisława, Stanisław i Wiktor
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_(3).jpg)
- 1551 – zmarła królowa Barbara (na portrecie), druga małżonka Zygmunta Augusta
- 1886 – w Atlancie farmaceuta John Pemberton rozpoczął sprzedaż wymyślonego przez siebie napoju, zwanego Coca-Colą (logo)
- 1891 – zmarła rosyjska spirytystka Helena Bławatska, propagatorka okultyzmu, teozofka, współzałożycielka Towarzystwa Teozoficznego (na& zdjęciu)
- 1906 – urodził się włoski scenarzysta, reżyser i producent filmowy Roberto Rossellini, twórca filmów Rzym, miasto otwarte i Niemcy – rok zerowy
- 1916 – urodził się brazylijski działacz sportowy João Havelange, wieloletni prezydent FIFA
- 1926 – urodził się brytyjski przyrodnik i popularyzator nauki David Attenborough, prezenter, narrator, scenarzysta lub producent wielu filmów przyrodniczych produkcji BBC
- 1936 – zmarł niemiecki filozof kultury i historii Oswald Spengler
10 maja 2026
10 maja: imieniny obchodzą m.in.: Beatrycze, Gordiana i Samuel
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1521 – zmarł niemiecki humanista i satyryk Sebastian Brant (na rysunku Dürera)
- 1566 – zmarł niemiecki lekarz i botanik Leonhart Fuchs, jego nazwisko zostało upamiętnione w nazwie rośliny fuksja (na ilustracji)
- 1871 – we Frankfurcie podpisano traktat pokojowy kończący wojnę francusko-pruską, Francja utraciła Alzację i Lotaryngię
- 1946 – urodziła się Birute Galdikas, kanadyjska badaczka orangutanów pochodzenia litewskiego, obok Jane Goodall i Dian Fossey, jedna z trzech kobiet prowadzących pod patronatem antropologa L.S.B. Leakeya badania nad życiem i zachowaniem małp człekokształtnych w ich naturalnym środowisku
- 1981 – w wyborach prezydenckich we Francji François Mitterrand pokonał urzędującego prezydenta Valérego Giscarda d'Estainga, po raz pierwszy w historii piątej republiki prezydentem został socjalista
- 1986 – zmarła polska poetka i tłumaczka Anna Kamieńska
- 2006 – zmarł rosyjski socjolog Aleksandr Zinowjew, autor terminu homo sovieticus
12 maja 2026
12 maja: imieniny obchodzą m.in.: Domicela, Dominik i Pankracy; Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1551 – w Limie założono Uniwersytet Świętego Marka – najstarszy uniwersytet na kontynencie amerykańskim
- 1881 – III Republika wymusiła protektorat nad Tunisem
- 1926 – Lincoln Ellsworth, Roald Amundsen i Umberto Nobile na pokładzie sterowca Norge przelecieli nad biegunem północnym; tegoż dnia Józef Piłsudski zbuntował się przeciw legalnemu rządowi Wincentego Witosa; przewrót majowy pochłonął kilkaset ofiar (na fotografii pogrzeb poległych żołnierzy)
- 1946 – urodził się Daniel Libeskind, amerykański architekt współczesny, z pochodzenia polski Żyd, przedstawiciel modernizmu, postmodernizmu, neomodernizmu, projektant m.in. Muzeum Żydowskiego w Berlinie, Imperial War Museum North
- 1981 – po wielu miesiącach starań i strajków chłopskich został zarejestrowany Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”
- 2001 – w Krakowie odsłonięto pomnik Piotra Skargi (na fotografii)
14 maja 2026
14 maja: imieniny obchodzą m.in.: Bonifacy, Koryna i Maciej; Wniebowstąpienie Pańskie w Kościołach zachodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1316 – urodził się Karol IV, król Czech i cesarz niemiecki, założyciel praskiego Uniwersytetu
- 1771 – urodził się brytyjski socjalista-utopista Robert Owen
- 1796 – Edward Jenner opracował szczepienie przeciw ospie (na fotografii twarz osoby zarażonej) przy użyciu wirusów krowianki
- 1866 – zmarł węgierski malarz Henrik Weber, mistrz malarstwa historycznego (na ilustracji obraz „Król Salomon w więzieniu”)
- 1906 – po dokonaniu udanego zamachu na funkcjonariusza carskiej policji zginął Baruch Szulman (na fotografii), członek żydowskiej „piątki” Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej
- 1926 – wobec zamachu stanu dokonanego przez Józefa Piłsudskiego prezydent RP Stanisław Wojciechowski złożył urząd i uprawnienia głowy państwa przekazał marszałkowi Sejmu Maciejowi Ratajowi
- 1971 – urodziła się amerykańska reżyserka filmowa, scenarzystka, aktorka Sofia Coppola, autorka filmów Przekleństwa niewinności i Między słowami
16 maja 2026
16 maja: imieniny obchodzą m.in.: Andrzej, Jędrzej i Szymon
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1821 – urodził się rosyjski matematyk Pafnutij Czebyszow
- 1846 – urodził się niemiecki wynalazca, fotograf i chronofotograf Ottomar Anschütz, pionier kinematografii (na ilustracji elektrotachyskop)
- 1881 – w Groß-Lichterfelde (wówczas miasteczko na przedmieściach Berlina, dziś dzielnica Berlina) Werner von Siemens oddał do użytku pierwszą linię tramwaju elektrycznego (na zdjęciu)
- 1916 – została zawarta tajna umowa Sykes-Picot: Wielka Brytania i Francja rozdzieliły miedzy siebie strefy wpływów na Bliskim Wschodzie po zakończeniu I wojny światowej
- 1926 – urodziła się polska rzeźbiarka Alina Szapocznikow; tegoż dnia na świat przyszedł kompozytor, pianista i aranżer, założyciel zespołu Filipinki Jan Janikowski
- 1936 – zmarł Julius Schreck, szofer i ochroniarz Adolfa Hitlera, pierwszy dowódca SS
- 1966 – posiedzenie Biura Politycznego KC KPCh, uważane za początek rewolucji kulturalnej w Chinach
18 maja 2026
18 maja: imieniny obchodzą m.in.: Aleksandra, Eryk i Jan; Międzynarodowy Dzień Muzeów
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.JPG)
- 1711 – urodził się pochodzący z Raguzy chorwacki uczony Ruđer Josip Bošković, znany jako Roger Joseph Boscovich, fizyk, matematyk, astronom, filozof, poeta i jezuita (na portrecie)
- 1781 – został stracony Tupac Amaru II, przywódca zdławionego antyhiszpańskiego powstania zbrojnego peruwiańskich Indian
- 1911 – zmarł Gustav Mahler, austriacki kompozytor i dyrygent doby neoromantyzmu, uważany za jednego z najwybitniejszych symfoników w historii muzyki (do odsłuchania fragment I symfonii, w którym można usłyszeć temat piosenki „Panie Janie” w tonacji marsza żałobnego)
- 1941 – zmarł niemiecki socjolog i ekonomista Werner Sombart, przedstawiciel szkoły historycznej
- 1956 – Ernst Reiss i Fritz Luchsinger jako pierwsi zdobyli masyw górski Lhotse (na fotografii)
- 1981 – zmarł amerykański pisarz ormiańskiego pochodzenia William Saroyan
- 2011 – zmarła polska aktorka, dziennikarka radiowa Włada Majewska, artystka przedwojennej Wesołej Lwowskiej Fali, po wojnie działaczka emigracyjna i długoletnia pracowniczka Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa
20 maja 2026
20 maja: imieniny obchodzą m.in.: Aleksander, Bernardyn i Elfryda; dzień niepodległości Timoru Wschodniego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1756 – brytyjski admirał John Byng poniósł klęske w bitwie u wybrzeży Minorki, na skutek której został skazany na śmierć i rozstrzelany
- 1806 – urodził się angielski filozof i ekonomista John Stuart Mill, ostatni przedstawiciel ekonomii klasycznej w Anglii, zwolennik liberalizmu
- 1881 – urodził się Władysław Sikorski (na fotografii), polski polityk, dowódca wojskowy i Naczelny Wódz, premier rządu RP na obczyźnie
- 1916 – urodził się polski rzeźbiarz Adam Roman (na ilustracji: „Sztafeta”)
- 1946 – urodziła się amerykańska aktorka, piosenkarka Cher
- 1956 – urodził się rosyjski pisarz Borys Akunin
- 1986 – zmarł polski pisarz marynista Karol Olgierd Borchardt, kapitan żeglugi wielkiej, znany z utworów Szaman morski, Znaczy Kapitan
22 maja 2026
22 maja: imieniny obchodzą m.in.: Helena, Ryta i Wiesław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1666 – zmarł niemiecki fizyk, matematyk, filozof przyrody i jezuita Gaspar Schott, eksperymentator i autor dzieł naukowych
- 1841 – urodził się francuski poeta, dramatopisarz i intelektualista Catulle Mendès (na fotografii Nadara)
- 1891 – urodził się niemiecki poeta ekspresjonistyczny i polityk Johannes Becher (na ilustracji pomnik dłuta Fritza Cremera), autor słów hymnu NRD
- 1946 – urodził się północnoirlandzki piłkarz George Best, gracz Manchesteru United; tegoż dnia powieszony został Karl Hermann Frank, zbrodniarz nazistowski, Wyższy Dowódca SS i Policji w Protektoracie Czech i Moraw
- 1966 – w Warszawie odsłonięto pomnik Marii Konopnickiej, ufundowany ze składek dzieci
- 2006 – zmarł nubijski instrumentalista i kompozytor Hamza El Din
24 maja 2026
24 maja: imieniny obchodzą m.in.: Amalia, Joanna i Zuzanna; dzień niepodległości Erytrei; Zesłanie Ducha Świętego w Kościołach zachodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1681 – otwarto Kanał Południowy łączący francuskie miasto Tuluzę z Morzem Śródziemnym
- 1686 – urodził się Daniel Gabriel Fahrenheit, fizyk gdański
- 1876 – w zasadzce zginął Georgi Benkowski, jeden z przywódców bułgarskiego powstania kwietniowego
- 1941 – urodził się piosenkarz i kompozytor amerykański Bob Dylan (na fotografii)
- 1946 – urodziła się polska lekkoatletka Irena Kirszenstein-Szewińska (na fotografii)
- 1956 – w Lugano odbył się pierwszy Konkurs Piosenki Eurowizji
- 1981 – w katastrofie lotniczej zginął prezydent Ekwadoru Jaime Roldós Aguilera
26 maja 2026
26 maja: imieniny obchodzą m.in.: Alwina, Filip Neriusz i Zachariasz; Dzień Matki; dziś lub jutro w islamie początek święta Kurban Bajram
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
_cropped.jpg)
- 1816 – zmarł szwajcarski malarz, rysownik, grafik i miedziorytnik Adrian Zingg (na portrecie)
- 1886 – w Średnikach urodził się Al Jolson, amerykański śpiewak i aktor (znany z filmu Śpiewak jazzbandu)
- 1926 – urodził się amerykański muzyk, kompozytor jazzowy Miles Davis
- 1936 – Gwatemala wystąpiła z Ligi Narodów
- 1936 – urodziła się rosyjska poetka, dziennikarka i tłumaczka Natalja Gorbaniewska, autorka przekładów literatury polskiej na rosyjski
- 1956 – w Krakowie oficjalnie otwarto kabaret Piwnica pod Baranami założony przez Piotra Skrzyneckiego i studentów krakowskich uczelni
- 1976 – zmarł niemiecki filozof Martin Heidegger (na fotografii)
28 maja 2026
28 maja: imieniny obchodzą m.in.: Balladyna, Emil i Jaromir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 585 p.n.e. – zaćmienie Słońca, którego datę roczną przewidzieć miał Tales z Miletu
- 1836 – urodził się polski etnograf Jan Aleksander Karłowicz (na portrecie), muzykolog, językoznawca, folklorysta i członek Akademii Umiejętności
- 1916 – zmarł ukraiński pisarz, poeta i publicysta Iwan Franko, historyk literatury, slawista, tłumacz i krytyk literatury polskiej, działacz społeczny, popularyzator marksizmu
- 1976 – film Taksówkarz w reżyserii Martina Scorsese zdobył główną nagrodę – Złotą Palmę – na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes
- 1981 – zmarł prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński (na fotografii), biskup lubelski, arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski, po śmierci nazywany Prymasem Tysiąclecia
- 2006 – zmarł czeski i izraelski poeta, prozaik i tłumacz Viktor Fischl; tegoż dnia irlandzki film Wiatr buszujący w jęczmieniu brytyjskiego reżysera Kena Loacha zdobył główną nagrodę – Złotą Palmę – na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes
30 maja 2026
30 maja: imieniny obchodzą m.in.: Żaneta, Ferdynand i Joanna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.png){kind=link}
_(3).jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.JPG){kind=link}
_cropped.jpg){kind=link}
- 1431 – zginęła spalona na stosie Joanna d’Arc, francuska bohaterka narodowa z okresu wojny stuletniej
- 1536 – król Anglii Henryk VIII poślubił Jane Seymour (na portrecie)
- 1836 – urodził się polski malarz Aleksander Kotsis, autor pejzaży, portretów i scen rodzajowych z okolic Krakowa i Podhala (na ilustracji Ostatnia chudoba)
- 1846 – urodził się rosyjski jubiler i złotnik Peter Carl Fabergé, od którego nazwiska nazwę wzięły jaja Fabergé – dzieła sztuki złotniczej wykonywane w jego pracowni
- 1866 – miała miejsce prapremiera opery Sprzedana narzeczona Bedřicha Smetany
- 1906 – urodził się niemiecki uzdrowiciel duchowy Bruno Gröning, zagadkowa i kontrowersyjna postać powojennych Niemiec, przez jednych uważany za obdarzonego przez Boga niezwykłą mocą, a przez innych za szarlatana
- 1911 – odbył się pierwszy wyścig samochodowy Indianapolis 500 rozgrywany na dystansie 500 mil na torze Indianapolis Motor Speedway w stanie Indiana