Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/październik
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Rocznice
1 października 2018
1 października: imieniny obchodzą m.in.: Ariel, Danuta i Teresa; dzień niepodległości Cypru, Nigerii i Tuvalu
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_theatrical_poster.jpg)
- 1273 – wybór Rudolfa z rodu Habsburgów na króla niemieckiego zakończył, trwające ćwierć wieku, „wielkie bezkrólewie”
- 1633 – zmarł patriarcha Moskwy i wszech Rusi Filaret (na ilustracji z XVII wieku) – de facto koregent swego syna Michała, pierwszego cara z dynastii Romanowów
- 1843 – ukazał się pierwszy numer brytyjskiego tygodnika „News of the World”; pismo – kupione przez Ruperta Murdocha w 1969 r. – zostało w 2011 r. zamknięte w wyniku afery podsłuchowej
- 1938 – urodził się polski historyk Andrzej Paczkowski
- 1968 – premiera niskobudżetowego filmowego horroru Noc żywych trupów (plakat) w reżyserii George’a Romero
- 2013 – zmarli: historyk Holokaustu Israel Gutman, członek Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim oraz Tom Clancy, autor powieści szpiegowskich i thrillerów politycznych
3 października 2018
3 października: imieniny obchodzą m.in.: Irmgarda, Ewalda i Ewald
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1863 – urodził się polski matematyk Stanisław Zaremba, jeden z czołowych przedstawicieli krakowskiej szkoły matematycznej
- 1953 – urodził się Jerzy Owsiak (na fotografii), założyciel i prezes zarządu Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, główny pomysłodawca i realizator corocznego Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, twórca Przystanku Woodstock
- 1958 – premiera polskiego dramatu Popiół i diament, jednego z najważniejszych filmów polskiej szkoły filmowej
- 1973 – przewodniczącym Rady Państwa NRD został dotychczasowy premier Willi Stoph
- 1993 – wojna domowa w Somalii: rozpoczęła się bitwa w Mogadiszu, operacja miejska, której przebieg został opisany w książce Helikopter w ogniu i następnie na jej podstawie zekranizowany
- 2003 – zmarł amerykański rysownik i ilustrator William Steig, autor książek dla dzieci
5 października 2018
5 października: imieniny obchodzą m.in.: Apolinary, Faustyna i Placyd
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1793 – Konwent Narodowy wprowadził we Francji nową rachubę dni
- 1813 – w bitwie pod Moraviantown w trakcie wojny brytyjsko-amerykańskiej poległ wódz Szaunisów Tecumseh (na portrecie)
- 1868 – Sejm Krajowy objął ochroną „zwierzęta alpejskie” – świstaka (Marmota marmota latirostris) i kozicę (Rupicapra rupicapra)
- 1913 – urodził się varsavianista Stanisław Żaryn, historyk literatury, architekt i urbanista, konserwator zabytków (m.in. odbudowa zniszczonej przez Niemców Kolumny Zygmunta i kamienic na warszawskiej Starówce)
- 1938 – zmarła Faustyna Kowalska, polska zakonnica, mistyczka, święta; tegoż dnia zmuszony okolicznościami (narzucony układ monachijski), prezydent Czechosłowacji Edvard Beneš (na fotografii) złożył dymisję
- 1983 – Norweski Komitet Noblowski ogłosił decyzję o przyznaniu Lechowi Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla
7 października 2018
7 października: imieniny obchodzą m.in.: Justyna, Marek i Maria
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.svg)
- 1573 – urodził się William Laud, arcybiskup Canterbury i anglikański prymas Anglii
- 1683 – wojna polsko-turecka: rozpoczęła się bitwa pod Parkanami
- 1918 – proces odzyskiwania niepodległości przez Polskę: Rada Regencyjna Królestwa Polskiego powołując się na trzynasty punkt deklaracji prezydenta Wilsona proklamowała niepodległość Polski (na ilustracji)
- 1943 – w łagrze pod Archangielskiem zmarł Eugeniusz Bodo, polski aktor, piosenkarz, producent filmowy
- 1963 – dokonano oblotu amerykańskiego samolotu pasażerskiego Learjet 23
- 2013 – zmarła Joanna Chmielewska, polska pisarka, autorka powieści sensacyjnych, kryminalnych, komedii obyczajowych, a także książek dla dzieci i młodzieży
9 października 2018
9 października: imieniny obchodzą m.in.: Aaron, Ginter i Sybilla; Światowy Dzień Poczty
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1633 – na gdańskim Długim Targu uruchomiono Fontannę Neptuna
- 1873 – urodził się Karl Schwarzschild, niemiecki pionier astrofizyki
- 1888 – w stolicy USA odsłonięto Pomnik Waszyngtona, upamiętniający pierwszego prezydenta federacji
- 1908 – na stokach warszawskiej Cytadeli został przez Rosjan powieszony Józef Mirecki ps. „Montwiłł” (na fotografii), jeden z przywódców Organizacji Bojowej PPS
- 1948 – kurier i organizator przerzutów z kraju na Zachód osób ściganych przez służby bezpieczeństwa i rodzin pozostających za granicą oficerów 2. Korpusu gen. Władysława Andersa, Tadeusz Bejt, został porwany ze swego mieszkania w Berlinie, przewieziony do Warszawy i osadzony w więzieniu mokotowskim
- 1963 – osunięcie się brzegów sztucznego jeziora, spiętrzonego przez zaporę Vajont we włoskich Dolomitach, spowodowało przelanie się przez nią 50 mln m³ wody; wywołana tym fala powodziowa przyniosła śmierć dwu tysiącom mieszkańców położonych poniżej tamy miejscowości
- 1978 – zmarł belgijski bard – kompozytor, poeta i pieśniarz (La valse en mille temps, Amsterdam, Ne me quitte pas) – Jacques Brel (na fotografii z 1963 r.)
11 października 2018
11 października: imieniny obchodzą m.in.: Aldona, Aleksander i Zenaida
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
1254.jpg)
_gets_underway_for_her_seventh_war_patrol_after_refueling_at_Midway_Island_Sept._13,_1943.jpg){kind=small}
- 1758 – urodził się niemiecki astronom, lekarz i fizyk Heinrich Wilhelm Olbers, odkrywca drugiej i czwartej planetoidy, a także twórca paradoksu nazwanego jego imieniem
- 1903 – urodził się polski astronom Kazimierz Kordylewski, twórca prostej graficznej metody wyznaczania momentu minimum jasności gwiazd zmiennych (metoda kalkowa) oraz odkrywca pyłowych księżyców Ziemi nazwanych później jego imieniem
- 1938 – dokonano oblotu brytyjskiego myśliwca Westland Whirlwind (na fotografii)
- 1943 – w KL Auschwitz, w masowej egzekucji 54 działaczy wojskowych i politycznych, zostali rozstrzelani m.in. podpułkownicy: Mieczysław Dobrzański, dowódca 6 Pułku Strzelców Podhalańskich, szef sztabu Komendy Obszaru Lwów ZWZ-AK, oraz Kazimierz Stamirowski, adiutant Naczelnika Państwa, oficer Oddziału II Sztabu Generalnego, prezes Polskiego Związku Zachodniego – podejrzani o przynależność do konspiracji obozowej; tegoż dnia podczas siódmego patrolu został zaatakowany i zatopiony amerykański okręt podwodny USS „Wahoo” (na fotografii)
- 1963 – zmarł francuski dramatopisarz i poeta, reżyser filmowy i scenarzysta Jean Cocteau
- 1973 – wyburzona została wieża widokowa na Śnieżniku
13 października 2018
13 października: imieniny obchodzą m.in.: Teofil, Wacława i Wenanty
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1773 – Charles Messier w gwiazdozbiorze Psów Gończych odkrył galaktykę spiralną M51, zwaną Wirem: była to pierwsza galaktyka, w której zauważono spiralną strukturę (na współczesnej fotografii z Teleskopu Hubble’a)
- 1843 – powstała najstarsza nieprzerwanie działająca żydowska organizacja B’nai B’rith
- 1923 – stolicę Turcji przeniesiono ze Stambułu do Ankary
- 1928 – urodziła się historyk literatury Alina Witkowska, znawczyni towianizmu
- 1943 – II wojna światowa: włoski rząd Pietro Badoglio wypowiedział wojnę Niemcom
- 1968 – zmarł historyk-mediewista Kazimierz Tymieniecki
- 1973 – zmarł lekkoatleta Witold Gerutto, wielokrotny mistrz Polski (skok wzwyż, pchnięcie kulą, rzut dyskiem, rzut oszczepem, dziesięciobój), jeden z organizatorów i szkoleniowców Wunderteamu
15 października 2018
15 października: imieniny obchodzą m.in.: Filipa, Roger i Teresa
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1783 – odbył się pierwszy lot balonem z udziałem człowieka
- 1918 – zmarł Shirdi Sai Baba, indyjski hinduistyczny i muzułmański święty, mistrz duchowy
- 1923 – urodził się włoski pisarz Italo Calvino (na fotografii), autor m.in. powieści fantastycznych Wicehrabia przepołowiony, Baron drzewołaz i Rycerz nieistniejący
- 1978 – Marek Kotański założył w Głoskowie pierwsze centrum Monaru
- 1993 – Norweski Komitet Noblowski przyznał – za zniesienie apartheidu – Pokojową Nagrodę Nobla Nelsonowi Mandeli (na fotografii), przywódcy Afrykańskiego Kongresu Narodowego, i Frederikowi Willemowi De Klerkowi, prezydentowi Południowej Afryki
- 2003 – pierwszy lot załogowy w chińskim programie kosmicznym: wystrzelona z kosmodromu Jiuquan rakieta nośna Długi marsz 2F wyniosła na orbitę statek Shenzhou 5; na pokładzie znajdował się pilot wojskowy Yang Liwei, pierwszy „taikonauta” – po wypełnieniu misji awansowany na stopień pułkownika
- 2008 – zmarł polski pisarz i satyryk Anatol Potemkowski, współautor scenariusza komedii z 1955 roku Irena do domu!
17 października 2018
17 października: imieniny obchodzą m.in.: Andrzej, Ignacy i Seweryna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1838 – zmarł wileński drukarz, wydawca i księgarz Józef Zawadzki
- 1918 – urodziła się amerykańska gwiazda filmowa Rita Hayworth
- 1923 – urodził się kardynał Henryk Gulbinowicz (na fotografii podczas uroczystości odznaczenia Orderem Orła Białego), emerytowany arcybiskup metropolita wrocławski
- 1938 – urodził się informatyk Władysław Marek Turski (na fotografii), pierwszy prezes PTI
- 1973 – podczas agresji Egiptu i Syrii na Izrael, znanej jako „wojna Jom Kippur”, państwa członkowskie OAPEC wprowadziły embargo na eksport ropy naftowej na Zachód, co wywołało pierwszy kryzys naftowy
- 1983 – zmarł francuski filozof, socjolog i politolog Raymond Aron
- 1998 – Lech Gardocki objął stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
19 października 2018
19 października: imieniny obchodzą m.in.: Izaak, Jan i Paweł
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1813 – w nurtach Elstery, osłaniając odwrót sił Napoleona – pokonanych w czterodniowej bitwie pod Lipskiem przez wojska VI koalicji – zginął książę Józef Poniatowski (scena śmierci na obrazie Januarego Suchodolskiego)
- 1918 – urodził się rosyjski bard Aleksandr Galicz; powstała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego; tegoż dnia ukraińscy posłowie do austriackiej Rady Państwa i Izby Panów oraz Sejmów Krajowych Galicji i Bukowiny sformowali Ukraińską Radę Narodową
- 1943 – zmarła francuska rzeźbiarka Camille Claudel; tegoż dnia amerykański mikrobiolog Albert Schatz odkrył streptomycynę, pierwszy antybiotyk skuteczny w leczeniu gruźlicy, w 1952 Nagrodę Nobla za to odkrycie otrzymał jego szef Selman Waksman (Schatz, który był i czuł się prawowitym odkrywcą, został zignorowany)
- 2003 – beatyfikacja Matki Teresy z Kalkuty (na fotografii)
21 października 2018
21 października: imieniny obchodzą m.in.: Celina, Jakub i Urszula
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1658 – po klęsce w bitwie pod Werkami hetman polny litewski Wincenty Gosiewski (na portrecie) został przez dowodzącego moskiewskimi wojskami Jurija Dołgorukowa wzięty do niewoli
- 1833 – urodził się szwedzki chemik i przemysłowiec Alfred Nobel, wynalazca dynamitu; w akcie filantropii ufundował testamentem przyznawaną do dziś nagrodę swego imienia
- 1858 – w Paryżu w teatrze „Bouffes Parisiens” odbyła się premiera operetki Orfeusz w piekle Jacquesa Offenbacha (na ilustracji plakat, do odsłuchania finałowa część uwertury z charakterystycznym kankanem))
- 1963 – w obławie SB i ZOMO zginął Józef Franczak ps. Lalek, ostatni żołnierz polskiego podziemia
- 1978 – zmarł Anastas Mikojan, działacz WKP(b) i KPZR, należący do ścisłego kierownictwa i Partii, i rządu ZSRR (komisarz ludowy, członek Politbiura); u schyłku kariery na stanowisku Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej (tytularnej głowy państwa)
- 1983 – w Łodzi, w obecności premiera PRL gen. Wojciecha Jaruzelskiego, położono kamień węgielny pod budowę Centrum Zdrowia Matki Polki
- 2003 – została odkryta (136199) Eris, największa z dotychczas znanych planet karłowatych w Układzie Słonecznym
23 października 2018
23 października: imieniny obchodzą m.in.: Gracjan, Gracjana i Klotylda
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1813 – urodził się pruski przyrodnik i odkrywca Ludwig Leichhardt, badacz kontynentu australijskiego
- 1913 – otwarty został pierwszy odcinek Ełckiej Kolei Wąskotorowej (na fotografii z 2011 r. tabor)
- 1943 – urodził się czeski aktor i piosenkarz Václav Neckář, odtwórca głównej roli w filmie Pociągi pod specjalnym nadzorem, nakręconym przez Jiřiego Menzla na podstawie opowiadania Bohumila Hrabala a w 1968 r. nagrodzonym Oscarem
- 1958 – po raz pierwszy w komiksie pojawiły się Smerfy
- 1993 – zmarł historyk Wacław Felczak, w czasie wojny emisariusz Rządu na uchodźstwie, po wojnie więziony; pracownik dydaktyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego (dopiero przed śmiercią doczekał się profesury), autor Historii Węgier i Historii Jugosławii
- 1998 – uruchomiony został Swatch Internet Time, alternatywna metoda mierzenia czasu, w której nie są używane strefy czasowe, zaś dzień dzieli się na 1000 beatów
- 2003 – w wieku 105 lat zmarła Song Meiling, wdowa po generalissimusie Czang Kaj-szeku, w okresie prezydentury męża czynna w życiu politycznym i społecznym Republiki Chińskiej (oboje na fotografii ślubnej z 1927 r.)
25 października 2018
25 października: imieniny obchodzą m.in.: Daria, Kryspin i Tadea
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1838 – urodził się francuski kompozytor Georges Bizet
- 1853 – król Bawarii Ludwik I założył w Monachium Nową Pinakotekę (na fotografii pierwotna siedziba, zniszczona w II wojnie światowej), jedno z najważniejszych obecnie muzeów sztuki XIX wieku
- 1873 – urodził się ksiądz Stanisław Trzeciak, uczestnik akcji przeciw ubojowi rytualnemu
- 1888 – urodził się amerykański lotnik Richard Evelyn Byrd, pionier wypraw polarnych
- 1973 – zawieszeniem broni zakończyła się wojna Jom Kippur, co dało początek rozmowom pokojowym pomiędzy Egiptem a Izraelem
- 2003 – zmarła tłumaczka literatury francuskiej Jadwiga Dackiewicz, eseistka i pisarka, autorka biografii historycznych; tegoż dnia na lotnisku Nowosybirsk-Tołmaczowo został aresztowany rosyjski przedsiębiorca Michaił Chodorkowski
27 października 2018
27 października: imieniny obchodzą m.in.: Frumencjusz, Kapitolina i Manfred
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1553 – z wyroku genewskiego sądu spalono na stosie Miguela Serveta, hiszpańskiego humanistę i teologa antytrynitarystycznego, zwalczanego i przez Inkwizycję, i przez Kalwina
- 1858 – urodził się amerykański polityk Theodore Roosevelt, 26. prezydent Stanów Zjednoczonych (1901-1909), laureat Pokojowej Nagrody Nobla za rok 1906
- 1863 – urodził się żydowski pisarz i folklorysta Szymon An-ski (na fotografii), autor sztuki teatralnej Na pograniczu dwóch światów (wystawianej i sfilmowanej pod tytułem Dybuk), oraz Di Szwue – hymnu lewicowej partii Bund
- 1928 – urodził się polski pisarz science-fiction Witold Zegalski
- 1938 – Niemcy rozpoczęli deportację polskich Żydów w ramach tzw. Polenaktion
- 1953 – zmarł krakowski historyk muzyki Zdzisław Jachimecki (na fotografii), profesor UJ
- 1998 – po 16 latach rządów chadeka Helmuta Kohla urząd kanclerza Niemiec objął socjaldemokrata Gerhard Schröder
29 października 2018
29 października: imieniny obchodzą m.in.: Wioleta, Felicjan i Zenobiusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1783 – zmarł francuski filozof, matematyk i fizyk, encyklopedysta Jean le Rond d’Alembert (portret, Maurice Quentin de La Tour, 1753 r., pastel na papierze)
- 1918 – urodził się poeta, prozaik, eseista i edytor Paweł Hertz
- 1923 – obradujące w Ankarze – nowej stolicy – Wielkie Zgromadzenie Narodowe proklamowało Turcję republiką; pierwszym prezydentem został Mustafa Kemal Paşa, a premierem İsmet İnönü
- 1933 – syn byłego dyktatora Hiszpanii José Antonio Primo de Rivera założył Falangę
- 1938 – urodziła się prezydent Liberii Ellen Johnson-Sirleaf, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla
- 1993 – zmarł narciarz Stanisław Marusarz, legenda polskiego sportu, wielokrotny mistrz Polski w skokach narciarskich, zjeździe, kombinacji klasycznej i alpejskiej oraz w sztafetach biegowych; podporucznik AK, patron skoczni narciarskiej Wielka Krokiew w Zakopanem
- 2008 – zmarł amerykański pisarz i malarz William Wharton, którego twórczość zdobyła niespotykaną popularność w Polsce
31 października 2018
31 października: imieniny obchodzą m.in.: Krzysztofa, Krzysztof i Wolfgang; w Kościołach protestanckich Święto Reformacji
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1918 – proces odzyskiwania niepodległości przez Polskę: Tarnów stał się pierwszym oswobodzonym miastem w Polsce porozbiorowej: Polacy rozbroili tam oddziały wojsk austriackich i przejęli władzę, komendantem polskiej załogi został pułkownik Kajetan Amirowicz; tegoż dnia kilka godzin później sytuacja powtórzyła się w Krakowie: rozbrojeni przez poruczników Antoniego Stawarza i Ludwika Iwaszkę Austriacy przekazali władzę w mieście i twierdzy w ręce pułkownika Bolesława Roji, mianowanego komendantem wojska polskiego
- 1918 – zwycięstwo „rewolucji astrów” na Węgrzech: arcyksiążę Józef August Habsburg zrzekł się władzy, premier Sándor Wekerle złożył urząd, obwiniany o wciągnięcie państwa do wojny były premier István Tisza został zamordowany; na czele nowego rządu stanął (mianowany telefonicznie przez cesarza Karola I) przywódca Węgierskiej Rady Narodowej Mihály Károlyi (na fotografii)
- 1918 – zmarł austriacki malarz i grafik Egon Schiele, oskarżany o pornografię autor ekspresyjnych aktów, autoportretów, portretów i pejzaży; powstała Polska Agencja Telegraficzna; tegoż dnia Węgry proklamowały niepodległość od Austro-Węgier
- 1938 – urodził się piosenkarz i aktor Bohdan Łazuka
- 1993 – zmarł włoski reżyser filmowy (La strada, Noce Cabirii, Słodkie życie, 8½, Amarcord) i scenarzysta Federico Fellini (na fotografii odbiera nagrodę David di Donatello z rąk prezydenta Sandro Pertiniego)
2 października 2018
2 października: imieniny obchodzą m.in.: Berengaria, Stanimir i Teofil; Międzynarodowy Dzień bez Przemocy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1413 – w Horodle nad Bugiem Jagiełło i Witold oraz panowie polscy i bojarzy litewscy odnowili unię pomiędzy Polską a Litwą; wydane przez nich akty, określane wspólnie mianem Unii horodelskiej, wywarły wielki wpływ na rozwój (odrębnej) państwowości litewskiej i modernizację litewskiego społeczeństwa – m.in. utworzono województwa trockie i wileńskie, a 47 rodów litewskich i żmudzkich zostało przyjętych do rodów polskich, które użyczyły im swych herbów
- 1493 – król Jan Olbracht doprowadził do wyboru swego brata, biskupa krakowskiego Fryderyka, na arcybiskupstwo gnieźnieńskie
- 1873 – w Berlinie odsłonięto Kolumnę Zwycięstwa, upamiętniającą pruskie sukcesy wojenne (fotografia)
- 1943 – urodził się polski poeta i autor tekstów piosenek Andrzej Kuryło; jego utwory wykonywali m.in. Skaldowie, Partita i Homo Homini; tegoż dnia gubernator Hans Frank wydał rozporządzenie o zwalczaniu zamachów na niemieckie dzieło odbudowy w Generalnym Gubernatorstwie
- 1973 – zmarł fiński długodystansowiec Paavo Nurmi (na fotografii), dziewięciokrotny mistrz olimpijski (w tym pięć złotych medali na Igrzyskach w Paryżu w 1924 r.)
- 1993 – opuszczone przez Armię Radziecką Borne Sulinowo uzyskało prawa miejskie
4 października 2018
4 października: imieniny obchodzą m.in.: Dobromiła, Franciszek i Petroniusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1853 – początek wojny krymskiej: po mnogich antecedencjach, Turcja wypowiedziała wojnę carskiej Rosji
- 1883 – pierwszy Orient Express wyruszył z Paryża do Konstantynopola; przez Dunaj, znaczący granicę Rumunii i Bułgarii, pasażerowie pociągu musieli przedostać się promem
- 1903 – urodził się SS-Obergruppenführer Ernst Kaltenbrunner, szef RSHA, sądzony w Norymberdze i stracony
- 1968 – oblot radzieckiego samolotu pasażerskiego Tu-154
- 1993 – zmarł polski pisarz Jerzy Broszkiewicz, autor m.in. zaliczanych do nurtu science-fiction powieści dla młodzieży Wielka, większa i największa i Ci z Dziesiątego Tysiąca
- 2013 – zmarł wietnamski generał Võ Nguyên Giáp (na fotografii)
6 października 2018
6 października: imieniny obchodzą m.in.: Alberta, Brunon i Renat
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1773 – urodził się król Francuzów Ludwik Filip, ostatni monarcha Francji z dynastii Burbonów (na portrecie)
- 1788 – marszałkowie Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha dokonali otwarcia Sejmu Czteroletniego zwanego Wielkim; jego obrady trwały do 29 maja 1792 i zaowocowały reformami państwa polskiego, m.in. Konstytucją 3 maja
- 1873 – zmarł polski szlachcic Paweł Edmund Strzelecki, podróżnik, geolog, etnograf, wybitny badacz Australii
- 1888 – urodził się francuski lotnik i wynalazca Roland Garros – pilot myśliwski okresu I wojny światowej, którego nazwiskiem zostały nazwane korty tenisowe w Paryżu
- 1893 – urodził się inżynier budownictwa Bronisław Bukowski, twórca polskiej szkoły technologii betonu, działacz społeczny i polonijny w Wolnym Mieście Gdańsku, profesor Politechniki Gdańskiej
- 1973 – wojny izraelsko-arabskie: rozpoczęła się wojna Jom Kippur
8 października 2018
8 października: imieniny obchodzą m.in.: Laurencja, Pelagia i Taida; dzień niepodległości Chorwacji
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1893 – zmarł marszałek Francji Patrice Mac-Mahon – monarchista, pełniący w latach 1873–1879 urząd Prezydenta Republiki
- 1918 – I wojna światowa: w ramach ofensywy stu dni rozpoczęła się Bitwa pod Cambrai
- 1923 – wyznaczone zostało lotnisko Tempelhof, popularny kierunek docelowy porywanych samolotów w okresie zimnej wojny m.in. lotu 762
- 1943 – urodził się polski dziennikarz i aktor Bronisław Cieślak, odtwórca głównej roli porucznika Borewicza w serialu telewizyjnym 07 zgłoś się, poseł na Sejmy RP; tegoż dnia na północnym Atlantyku zatonął polski niszczyciel ORP „Orkan”, trafiony naprowadzaną akustycznie torpedą wystrzeloną przez niemiecki okręt podwodny U-378; uratowano 44 ludzi z liczącej ok. 220 załogi
- 1993 – zmarł urbanista, planista i samorządowiec Piotr Zaremba, pierwszy polski prezydent Szczecina
10 października 2018
10 października: imieniny obchodzą m.in.: Leon, Tomiła i Zbigniew
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1728 – wybuchł największy pożar w historii Kopenhagi. W jego wyniku strawione zostało około 28 procent miasta,a 20 procent mieszkańców zostało bezdomnymi
- 1813 – urodził się włoski kompozytor Giuseppe Verdi (na portrecie), autor m.in. oper: Rigoletto (ze znaną tenorową arią La donna è mobile), La Traviata (do libretta według Damy kameliowej Aleksandra Dumasa syna), Aidy (wykonanej na otwarciu Kanału Sueskiego), Nabucco (z inspirowaną psalmem „Nad rzekami Babilonu” pieśnią Va, pensiero śpiewaną przez chór niewolników żydowskich, która stała się nieoficjalnym włoskim hymnem), czy wreszcie Trubadur z „Chórem Cyganów” (Coro di zingari)
- 1963 – zmarła francuska pieśniarka Édith Piaf (La vie en rose, Hymne à l'amour i Non, je ne regrette rien)
- 1968 – zmarł łemkowski malarz prymitywista Nikifor Krynicki, którego talent po raz pierwszy odkrył lwowski malarz Roman Turyn, zaś jego twórczość spopularyzowali Ella i Andrzej Banachowie; tegoż dnia premiera filmu Barbarella i serialu Stawka większa niż życie
- 1973 – zmarł austriacki ekonomista Ludwig von Mises; tegoż dnia oskarżony o korupcję, wiceprezydent Stanów Zjednoczonych Spiro Agnew złożył dymisję
12 października 2018
12 października: imieniny obchodzą m.in.: Edwin, Maksymilian i Serafin
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1923 – zmarł wielkopolski działacz społeczny Heliodor Święcicki, lekarz, prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, pierwszy rektor Uniwersytetu Poznańskiego
- 1938 – nieudana próba lotu balonu Gwiazda Polski
- 1943 – front wschodni: rozpoczęła się bitwa pod Lenino (na planie) z udziałem I Dywizji gen. Berlinga
- 1953 – zmarł warszawski fizyk i astrofizyk Czesław Białobrzeski, przedwojenny prezes Polskiego Towarzystwa Fizycznego, podczas niemieckiej okupacji czynny w tajnym nauczaniu, członek PAU i PAN
- 1963 – urodził się polski pianista i kompozytor Sławomir Zubrzycki, który zrekonstruował instrument viola organista wymyślony przez Leonarda da Vinci; tegoż dnia w 20. rocznicę bitwy pod Lenino odsłonięto Pomnik Żołnierza 1 Armii Wojska Polskiego w Warszawie
- 1973 – powróciwszy z trwającego od 1955 r. wygnania, Juan Perón (na fotografii) po raz trzeci objął urząd prezydenta Argentyny
14 października 2018
14 października: imieniny obchodzą m.in.: Paraskewa, Bernard i Kalikst
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1773 – powstała Komisja Edukacji Narodowej – pierwsze ministerstwo edukacji w Polsce i Europie
- 1803 – zmarł szwajcarski fizyk i chemik Ami Argand, konstruktor palnika nazwanego jego imieniem
- 1888 – urodziła się angielska pisarka Katherine Mansfield, autorka psychologicznych powieści i opowiadań; tegoż dnia premiera filmu krótkometrażowego Scenka ogrodu z Roundhay – najstarszego znanego filmu w historii
- 1913 – urodził się historyk i prozaik Józef Garliński, w czasie wojny żołnierz AK i więzień Auschwitz, po wojnie działacz emigracyjny w Wielkiej Brytanii, członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie
- 1943 – powstanie więźniów w hitlerowskim obozie zagłady w Sobiborze zorganizowany przez Aleksandra Peczerskiego; w czasie buntu z obozu uciekło 300 więźniów, była to prawdopodobnie jedyna udana masowa ucieczka z niemieckiego obozu zagłady
- 1978 – po nagłej śmierci Jana Pawła I ropoczęło się konklawe, na którym na nowego papieża wybrano Karola Wojtyłę
16 października 2018
16 października: imieniny obchodzą m.in.: Gaweł, Jadwiga i Małgorzata; Światowy Dzień Żywności
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1793 – zdetronizowana królowa Francji Maria Antonina została zgilotynowana na paryskim Place de la Révolution
- 1863 – urodził się brytyjski polityk torysowski Austen Chamberlain, współarchitekt traktatów lokarneńskich i przyjęcia Niemiec weimarskich do Ligi Narodów
- 1958 – Telewizja Polska nadała pierwszy odcinek Kabaretu Starszych Panów (tablica pamiątkowa na budynku TVP w Warszawie)
- 1978 – Wanda Rutkiewicz jako trzecia kobieta na świecie oraz pierwsza Europejka weszła na Mount Everest; tegoż dnia wybrany na papieża arcybiskup metropolita krakowski kardynał Karol Wojtyła przybrał imię Jan Paweł II
- 1998 – zmarł Jon Postel (na fotografii), jeden z twórców sieci Internet
- 2003 – tablice zawierające 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z sierpnia 1980 zostały umieszczone na Światowej Liście Dziedzictwa Kulturowego UNESCO
18 października 2018
18 października: imieniny obchodzą m.in.: Bratumił, Siemowit i Łukasz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 33 – zagłodziła się, wygnana przez swego ojczyma Tyberiusza na Pandeterię, wnuczka Augusta i wdowa po Germaniku Agrypina – matka Kaliguli i babka Nerona
- 1503 – zmarł papież Pius III, zadeklarowany wróg symonii
- 1523 – urodziła się królewna Anna, córka Zygmunta Starego i Bony, od 1576 – u boku małżonka, Stefana Batorego – współwładczyni Rzeczypospolitej (w stroju koronacyjnym na portrecie pędzla Marcina Kobera); ostatnia z Jagiellonów, zmarła w roku 1596
- 1558 – przyjęty do stanu rycerskiego włoski przedsiębiorca Prospero Provana otrzymał od Zygmunta Augusta przywilej na prowadzenie poczty królewskiej, kursującej pomiędzy Krakowem a Wenecją
- 1748 – pokój w Akwizgranie zakończył wojnę o sukcesję austriacką; Austria utraciła Śląsk na rzecz Prus
- 1913 – w Lipsku odsłonięto Pomnik Bitwy Narodów (na fotografii), upamiętniający jej setną rocznicę
- 1958 – w Brookhaven National Laboratory udostępniono Tennis for Two – jedną z pierwszych gier video
20 października 2018
20 października: imieniny obchodzą m.in.: Irena, Jan Kanty i Witalis
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_in_flight_060728-F-1234S-037.jpg)
- 1803 – Senat Stanów Zjednoczonych ratyfikował traktat dotyczący zakupu Luizjany od Francji; 24 senatorów głosowało za, siedmiu – przeciw, a zakupione wówczas ziemie niemal podwoiły powierzchnię ówczesnych Stanów Zjednoczonych, czyniąc z nich jedno z największych państw na świecie
- 1923 – urodził się polski chemik Jerzy Stefan Kowalczyk, twórca szkoły naukowej HPLC
- 1943 – dokonano oblotu samolotu dalekiego zasięgu Junkers Ju 390 (na zdjęciu)
- 1948 – dikonano oblotu amerykańskiego myśliwca McDonnell XF-88 Voodoo (na zdjęciu)
- 1973 – w Sydney uroczyście otwarto gmach opery (na fotografii); utrzymany w stylu nowoczesnego ekspresjonizmu budynek projektu duńskiego architekta Jørna Utzona wpisano w 2003 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO
- 1978 – zmarł szwedzki sinolog i lingwista Bernhard Karlgren, pionier badań nad starożytnymi językami chińskimi i historii fonologii chińskiej metodami porównawczymi
- 2008 – zmarł, związany z warszawskim Teatrem Współczesnym, aktor, reżyser i scenarzysta Krzysztof Zaleski, dyrektor Teatru Polskiego Radia
22 października 2018
22 października: imieniny obchodzą m.in.: Filip, Kordian i Salomea
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1303 – zwołane po śmierci Bonifacego VIII konklawe obrało dominikanina Niccolo Boccasiniego (na ilustracji), który przyjął imię Benedykt XI; był to jedyny współczesny Dantemu papież nie potępiony przezeń w Boskiej komedii
- 1873 – podpisano Sojusz Trzech Cesarzy, porozumienie między Franciszkiem Józefem, Aleksandrem II I Wilhelmem I, w którym zobowiązali się oni do wzajemnych konsultacji w przypadku rozbieżności interesów, zachowania pokoju w Europie oraz szukania wspólnego rozwiązania w przypadku agresji państw trzecich
- 1883 – na otwarcie nowojorskiej Metropolitan Opera (na fotografii z 1937 r. widownia) wystawiono Fausta Charlesa Gounoda
- 1923 – urodził się żeglarz Henryk Jaskuła – pierwszy Polak, który samotnie, bez zawijania do portów opłynął kulę ziemską
- 1943 – urodziła się polska wokalistka jazzowaUrszula Dudziak
- 1948 – zmarł kardynał August Hlond, prymas Polski
- 1978 – zmarł polski malarz, rzeźbiarz i scenograf Henri Poulain
24 października 2018
24 października: imieniny obchodzą m.in.: Areta, Marcin i Walentyna; Dzień Narodów Zjednoczonych
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1558 – urodził się polski poeta i humanista renesansowy Szymon Szymonowic (Sielanki), organizator Akademii Zamojskiej
- 1648 – zawarto pokój westfalski (na obrazie podpisanie traktatu) kończący wojnę trzydziestoletnią, traktat pokojowy zapewnił wolność wyznania luteranom i kalwinistom w Rzeszy Niemieckiej, uznał niepodległość Szwajcarii, Francji przyznawał m.in. Alzację, Szwecji – część Pomorza
- 1743 – urodził się lekarz Rafał Józef Czerwiakowski, uznany za „ojca chirurgii polskiej”
- 1843 – urodził się polski malarz Henryk Siemiradzki (na nieukończonym autoportrecie), przedstawiciel akademizmu, autor wielu obrazów (Pochodnie Nerona), a także kurtyn teatrów (w Krakowie i we Lwowie)
- 1938 – urodził się rosyjski pisarz Wieniedikt Jerofiejew (proza poetycka Moskwa-Pietuszki); tegoż dnia Joachim von Ribbentrop przedstawił niemieckie żądania wobec Polski, w tym żądanie eksterytorialnego korytarza do Prus Wschodnich
- 1948 – zmarł węgierski kompozytor Ferenc Lehár, główny przedstawiciel operetki wiedeńskiej XX wieku (Wesoła wdówka)
26 października 2018
26 października: imieniny obchodzą m.in.: Ewaryst, Leonarda i Lucjan
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1768 – urodził się polski generał, pamiętnikarz i poeta Eustachy Erazm Sanguszko (na portrecie)
- 1938 – szef RSHA Reinhard Heydrich zarządził „Polenaktion”: deportację nieposiadających niemieckiego obywatelstwa polskich Żydów
- 1953 – urodził się polski skrzypek jazzowy i kompozytor Krzesimir Dębski
- 1958 – zmarł polski architekt Jan Witkiewicz, projektant m.in. Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
- 1973 – zmarł marszałek Związku Radzieckiego Siemion Budionny, dowódca 1 Armii Konnej w czasie wojny domowej; tegoż dnia dokonano oblotu francusko-niemieckiego samolotu Dassault/Dornier Alpha Jet (na fotografii w użyciu przez Patrouille de France)
- 1983 – zmarł polski matematyk, logik i filozof Alfred Tarski
28 października 2018
28 października: imieniny obchodzą m.in.: Cyryla, Szymon i Tadeusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1138 – zmarł Bolesław Krzywousty, książę z dynastii Piastów (przedstawiony na portrecie Aleksandra Lessera); aby zapobiec walkom między synami ustanowił statut dziedziczenia, tzw. testament Krzywoustego, według którego władzę zwierzchnią miał sprawować najstarszy z Piastowiczów
- 1628 – kapitulacja La Rochelle
- 1903 – urodził się angielski powieściopisarz Evelyn Waugh
- 1918 – w Pradze niepodległość od Austro-Węgier ogłosiła Pierwsza Republika Czechosłowacka (na ilustracji, używana wówczas, tymczasowa flaga Czechosłowacji)
- 1958 – wybrany na papieża włoski kardynał Angelo Giuseppe Roncalli przyjął imię Jan XXIII
- 2008 – zmarł polski dziennikarz i felietonista muzyczny Witold Pograniczny, jeden z pierwszych redaktorów Programu III Polskiego Radia, prowadził też pierwsze festiwale w Opolu i Sopocie
- 2013 – Zmarł I premier III Rzeczypospoltej Polskiej Tadeusz Mazowiecki
30 października 2018
30 października: imieniny obchodzą m.in.: Anioł, Przemysław i Zenobia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1728 – urodził się jezuita, matematyk, astronom Marcin Poczobutt-Odlanicki, profesor i rektor Akademii Wileńskiej oraz dyrektor jej obserwatorium astronomicznego
- 1918 – proces odzyskiwania niepodległości przez Polskę: pierwszy skrawek Polski uzyskał niezależność od władz zaborczych – było to tatrzańskie uzdrowisko Zakopane; niepodległość oficjalnie ogłosiło epizodyczne państewko o nazwie Rzeczpospolita Zakopiańska (w którym funkcję prezydenta sprawował pisarz Stefan Żeromski), Polacy przejęli tam władzę zbrojną i rozbroili wojska austriackie; zaś następnego dnia spod władzy austriackiej wyzwolił się Kraków
- 1933 – urodził się piosenkarz, kompozytor i gitarzysta Tadeusz Chyła, wykonawca m.in. ballad okraszonych humorem i satyrą, przywódca Silnej Grupy pod Wezwaniem
- 1938 – Orson Welles nadał w radiu Wojnę światów, wywołując panikę wśród słuchaczy
- 1943 – przyjęto Deklarację Moskiewską
- 1953 – zmarł węgierski kompozytor Imre Kálmán (na fotografii), przedstawiciel operetki wiedeńskiej (Księżniczka czardasza, Hrabina Marica)
- 1973 – w Stambule otwarto most nad Bosforem (na zdjęciu z lotu ptaka), pierwszy stały most łączący Azję z Europą
_theatrical_poster.jpg){kind=link}
.svg){kind=link}
1254.jpg){kind=link}
_gets_underway_for_her_seventh_war_patrol_after_refueling_at_Midway_Island_Sept._13,_1943.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
_in_flight_060728-F-1234S-037.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
