Wiktor Ambarcumian

Wiktor Ambarcumian

Wiktor Ambarcumian
Data i miejsce urodzenia	18 września 1908 Tyflis
Data i miejsce śmierci	12 sierpnia 1996 Bjurakan (Armenia)
Rodzaj działalności	astrofizyka
prezes AN Armeńskiej SRR
Przynależność	AN Armeńskiej SRR
Okres urzędowania	od 1947 do 1993
Poprzednik	Iosif Orbeli
Następca	Fadiej Sarkisian
Odznaczenia
Strona internetowa

Ormiański banknot z wizerunkiem astronoma

Wiktor Amazaspowicz Ambarcumian (ur. 5 września^?/18 września 1908 w Tyflisie, zm. 12 sierpnia 1996 w Biurakanie w Armenii) – ormiański astronom.

Życiorys

Do roku 1928 studiował w Leningradzkim Uniwersytecie Państwowym, a latem 1932 w Pułkowie napisał doktorat. Następnie do roku 1946 wykładał w Leningradzie astrofizykę; w latach 1934–1943 profesor tej uczelni. Od 1944 profesor uniwersytetu w Erywaniu.

W latach 1941–1943 rozwinął teorię rozpraszania światła w atmosferach planet. W roku 1946 pod jego patronatem zostało otwarte Obserwatorium Biurakańskie. W 1947 odkrył nowy rodzaj młodego układu gwiazd, który nazwał asocjacją gwiazdową. Najważniejszym rezultatem jego badań było stwierdzenie, że proces formowania gwiazd w Galaktyce nadal trwa i że większość gwiazd bierze początek w zmianie systemów grup gwiazd. Później badał zjawiska w atmosferze gwiazd, które zmieniają się pod względem cech fizycznych, takich jak jasność, masa czy gęstość. Zaobserwował, że zmiany te związane są z bezpośrednim wyzwoleniem wewnątrzgwiazdowej energii w zewnętrznych warstwach gwiazd. Badał również niestacjonarne procesy w galaktykach. Ponadto badał sygnały radiowe pochodzące spoza Drogi Mlecznej. Doszedł do wniosku, że reprezentują one subatomowe procesy wybuchu wewnątrz galaktyk, a nie jak dotychczas sądzono niekolidujące układy gwiezdne.

Od 1939 członek Akademii Nauk ZSRR. W latach 1947–1993 był prezesem AN Armeńskiej SRR. Zajmował on również inne posady: w latach 1970–1974 prezesa Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Naukowych (ICSU) i w latach 1961–1964 prezesa Międzynarodowej Unii Astronomicznej.

W połowie lat 50. opracował pionierską ideę, według której zjawiska energetyczne obserwowane w radiogalaktykach nie są wynikiem zderzeń ogromnych galaktyk, ale skutkiem bardzo intensywnych i gwałtownych wybuchów w centrach galaktyk. Zajmował się on także zagadnieniami takimi jak:

• ewolucja gwiazd
• ewolucja galaktyk
• materia międzygwiazdowa

W 1956 roku przyznano mu nagrodę Prix Jules-Janssen.

7 września 1973 Uniwersytet Mikołaja Kopernika przyznał mu tytuł doktora honoris causa.

Został odznaczony m.in. dwukrotnie Medalem „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej, czterokrotnie Orderem Lenina, Orderem Rewolucji Październikowej, Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy oraz Orderem „Znak Honoru”. Dwukrotny laureat Nagrody Stalinowskiej (1946, 1950). W niepodległej Armenii został drugim człowiekiem uhonorowanym tytułem Bohatera Armenii (1994).

Jego imieniem nazwano asteroidę (1905) Ambartsumian.

Bibliografia

• Praca zbiorowa. Encyklopedia Britannica. Ziemia i Wszechświat. Wydawnictwo KURPISZ S.A. Poznań 2006 ISBN 978-83-60563-25-0.
• red. Włodzimierz Zonna: Kopernik – Astronomia – Astronautyka – przewodnik encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 22. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Biografia astronoma w serwisie Kopernik.pl
• Wiktor Ambarcumian w Słowniku Astronomicznym PTA