Wiktor Emanuel II
| ||||
| ||||
.svg)
| ||||
| ||||
| Król Sardynii | ||||
| Okres | ||||
|---|---|---|---|---|
| Poprzednik | ||||
| Król Włoch | ||||
| Okres |
od 17 marca 1861 | |||
| Następca | ||||
| Dane biograficzne | ||||
| Dynastia | ||||
| Data i miejsce urodzenia | ||||
| Data i miejsce śmierci | ||||
| Ojciec | ||||
| Matka | ||||
| Rodzeństwo |
Ferdynand Maria | |||
| Żona | ||||
| Dzieci |
Klotylda Maria | |||
| Żona |
Róża Vercellana | |||
| Dzieci |
Wiktoria Guerrieri | |||
| Konkubina |
Laura Bon | |||
| Dzieci |
syn | |||
| Konkubina |
Virginia Rho | |||
| Dzieci |
Wiktor Rho Guerrieri/o | |||
| Konkubina |
nieznana nauczycielka z Frabose | |||
| Dzieci |
Donat Etna | |||
| Odznaczenia | ||||
                
| ||||
.svg)
Wiktor Emanuel II, wł. Vittorio Emanuele II di Savoia-Carignano, właśc. Vittorio Emanuele Maria Alberto Eugenio Ferdinando Tommaso di Savoia-Carignano (ur. 14 marca 1820 w Turynie, zm. 9 stycznia 1878 w Rzymie) – król Królestwa Sardynii w latach 1849–1861, a następnie pierwszy król powstałego w 1861 roku Królestwa Włoch, wywodzący się z dynastii sabaudzkiej.
Początki panowania[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Turynie jako syn przyszłego króla Sardynii i Piemontu Karola Alberta oraz Marii Teresy z Toskanii. Od wczesnej młodości nie przejawiał większych zainteresowań nauką. Unikał gramatyki, matematyki, historii i innych dyscyplin, które wymagały od niego wysiłku i wytrwałej lektury. Wysiłki nauczycieli, aby książę zainteresował się zdobywaniem wiedzy były daremne. Wiktor Emanuel wolał jazdę konną, polowania, naukę fechtunku czy wędrówki po górach. 27 lipca 1838 roku zdobył szczyt Rocciamelone w Alpach Graickich o wysokości 3538 m n.p.m.
W 1848 roku jego ojciec rozpoczął wojnę z Austrią, która rządziła prawie całymi północnymi ziemiami włoskimi, ale został pokonany w bitwie pod Novarą w 1849 roku. W tym samym roku Karol Albert abdykował, a 22 marca 1849 roku jego następcą został Wiktor Emanuel. W latach 50. XIX wieku pod rządami Wiktora Emanuela Turyn stał się politycznym i kulturalnym sercem Italii, a Królestwo Sardyńskie oazą liberalizmu i ostoją myśli narodowej[1]. W 1857 roku utworzono organizację pod nazwą Włoskie Towarzystwo Narodowe, którego celem było wspieranie wszystkiego, co mogło przyczynić się do kulturalnego i narodowego odrodzenia Włoch, a naczelnym zawołaniem Towarzystwa stało się: Viva Vittorio Emanuele II! Wiktor Emanuel II stał się królewskim patronem polityki wyzwolenia i odrodzenia narodowego[2].
Napoleon III a sprawa włoska[edytuj | edytuj kod]
W 1858 roku rozpoczęły się negocjacje premiera Camilla Cavoura z Napoleonem III w kwestii poparcia sprawy włoskiej. Cesarz Napoleon zgodził się wesprzeć militarnie Królestwo Sardynii w ewentualnej wojnie z Austrią. Celem byłoby odebranie Austrii i przyłączenie do Piemontu Lombardii i Wenecji. Napoleon III zgodził się na objęcie przez Wiktora Emanuela II panowania w Parmie i Modenie[3]. Szukano pretekstu do wojny. Wypowiedział ją cesarz Franciszek Józef I 27 kwietnia 1859 roku. Napoleon III pokonał wojska austriackie w bitwie pod Magentą[4]. Cztery dni później Wiktor Emanuel II i cesarz Napoleon dokonali uroczystego wjazdu do Mediolanu. Obawiając się zbytniego osłabienia Austrii cesarz Francuzów 11 lipca 1859 roku za plecami Wiktora Emanuela podpisał z cesarzem Franciszkiem Józefem pokój w Villafranca[5]. Na mocy porozumienia większość Lombardii, razem z jej stolicą, Mediolanem, z wyjątkiem twierdz austriackich, Mantui i Legnano, przeszła pod władzę francuską. Cesarz Austrii zachował Wenecję.
Zjednoczenie Włoch[edytuj | edytuj kod]
Wiktor Emanuel II brał aktywny udział na rzecz odbudowy państwa włoskiego. Jeździł po kraju. W miastach i miasteczkach wygłaszał płomienne przemówienia. Cieszył się ogromną popularnością, której dorównywał tylko Giuseppe Garibaldi. Pod koniec 1859 i na początku 1860 roku państwa i państewka środkowych Włoch ofiarowały koronę Wiktorowi Emanuelowi. 11 i 12 marca 1860 roku w krajach tych przeprowadzono plebiscyty. Wszystkie prowincje wypowiedziały się za inkorporacją do Królestwa Sardynii. 22 marca 1860 roku Królestwo Sardynii formalnie objęło te terytoria[6][7]. W 1860 roku Wiktor Emanuel w liście do Franciszka II proponował ustanowienie kondominium w Italii. Obaj monarchowie mieli podzielić się obszarem Mantui i Umbrii i roztoczyć opiekę nad Rzymem, rządzonym przez papieża Piusa IX. Jednocześnie poparł zorganizowaną przez Garibaldiego wyprawę tysiąca na Sycylię.
Wyprawa tysiąca zakończyła się sukcesem. Garibaldi opanował Sycylię i ogłosił jej przyłączenie do królestwa Wiktora Emanuela II[8]. 27 lipca 1860 roku Garibaldi zajął Mesynę, a 19 sierpnia wylądował w Kalabrii. Wiktor Emanuel II w oficjalnym liście zakazywał Garibaldiemu inwazji na kontynencie, a w prywatnym liście wręcz do niej zachęcał. Prowadził potrójną grę wobec Garibaldiego, Cavoura i Napoleona III. Garibaldi rozpoczął inwazję na Neapol, który ostatecznie zajął bez walki i większego oporu 7 września 1860 roku. Na zajętych terenach jak poprzednio przeprowadzono plebiscyt i jak poprzednio większość opowiedziała się za natychmiastową inkorporacją południowych prowincji do królestwa Wiktora Emanuela II[9]. Resztę wojsk Franciszka II rozbito na przełomie 1860 i 1861 roku. W październiku 1860 roku Garibaldi spotkał się z królem Wiktorem Emanuelem, pozdrawiając go tytułem króla Włoch. 17 marca 1861 roku Senat i Izba Deputowanych ogłosiły powstanie Królestwa Włoch, na którego władcę koronowano Wiktora Emanuela II[10].
Wiktor Emanuel II po śmierci Camilla Cavoura nie miał już premiera i polityka tej miary. Młode państwo włoskie ulegało poważnym tarciom politycznym i społecznym. Było ogromnie zróżnicowane pod względem demograficznym i ekonomicznym. Burżuazja posiadała kontrolę nad aparatem administracyjnym. Olbrzymie masy chłopskie żyły w skrajnej nędzy i niedostatku. Król aprobował i miał przekonanie do rządów parlamentarnych. Proces jednoczenia ziem pod jego berłem zakończyło zajęcie Państwa Kościelnego i Rzymu. Pius IX zaprotestował przeciwko okupacji miasta przez wojska piemonckie, ogłaszając się „więźniem Watykanu”. W 1871 r Rzym stał się, w miejsce Florencji, oficjalną stolicą zjednoczonego państwa włoskiego[11]. Znaczenie osobowości króla i jego wpływ na bieg wydarzeń były ogromne. Przez potomnych uznany został za jednego z czterech „ojców Ojczyzny”[12].
Zmarł 9 stycznia 1878 roku w Rzymie. Jego ciało spoczywa w rzymskim Panteonie.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
W 1842 roku poślubił swoją siostrę cioteczną, arcyksiężniczkę austriacką – Marię Adelajdę Habsburg (1822–1855), córkę Rainera, wicekróla Lombardo-Wenecji i Marii Franciszki Carignano (obydwoje byli praprawnukami hr. Stanisława Krasińskiego, generała WP i Anieli Humieckiej). Mieli oni kilkoro dzieci:
- Klotylda Maria (1843–1911)
- ∞ Napoleon Józef Bonaparte, bratanek Napoleona I
- Amadeusz I (1845–1890), król Hiszpanii
- Otton Eugeniusz (1846-1866), książę Montferrat
- Maria Pia (1847–1911)
- ∞ Ludwik I, król Portugalii
- Karol Albert (1851–1854), książę Chablais
- Wiktor Emanuel (1852)
- Wiktor Emanuel (1855), hrabia Genui
W 1869 roku Wiktor Emanuel zawarł małżeństwo morganatyczne ze swoją kochanką, Różą Vercellaną (1833–1885), nazywaną Bela Rosin, która od 1858 roku nosiła tytuł hrabiny Mirafiori i Fontanafredda. Para miała dwoje dzieci:
- Wiktorię wł. Vittoria Guerrieri (1848-1905)
- Emanuela Alberta wł. Emanuele Alberto Guerrieri (1851–1894), hrabiego Mirafiori i Fontanafredda
Oprócz swojej drugiej żony, Wiktor Emanuel miał również inne kochanki m.in.: Virginię Oldini, hrabinę Castiglione (również kochankę Napoleona III). Z Laurą Bon miał dwoje dzieci:
- syna (1852)
- Emanuelę Marię Albertę Wiktorię Roverbella wł. Emanuela Maria Alberta Vittoria di Roverbella (1853–1880/1890)
Z Virginią Rho miał dwoje dzieci:
- Wiktora Rho Guerrieri/o wł. Vittorio di Rho Guerrieri/o (1861–1913), słynnego fotografa
- Marię Pia Rho Guerrieri wł. Maria Pia di Rho Guerrieri (1866–1947)
Z nieznaną kobietą miał syna:
- Donata Etnę wł. Donato Etna (1858–1938), generała, senatora królestwa
Z baronową Wiktorią wł. Vittoria Duplessis miał:
- córkę (zmarłą w dzieciństwie)
Maria Adelajda Habsburg żona Wiktora Emanuela II (1851 r.)
Rosa Vercellana „la Bela Rosin” (1833-1885), morganatyczna żona Wiktora Emanuela II
Ordery[edytuj | edytuj kod]
Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1836 r., a od 1849 r. Wieki Mistrz[13].
Genealogia[edytuj | edytuj kod]
| Prapradziadkowie |
książę Carignano |
Ludwik de Lorraine |
król Polski |
Stanisław |
cesarz rzymski |
król Hiszpanii |
król Hiszpanii |
cesarz rzymski |
| Pradziadkowie |
książę Carignano |
książę Kurlandii i Semigalii |
cesarz rzymski |
król Neapolu i Sycylii | ||||
| Dziadkowie |
książę Carignano |
wielki książę Toskanii | ||||||
| Rodzice |
król Sardynii | |||||||
|
Wiktor Emanuel II (1820–1878) król Włoch | ||||||||
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983, s. 189
- ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 189
- ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 191
- ↑ Ryszard Dzieszyński, Magenta-Solferino 1859, Warszawa 2005
- ↑ Alfred Liebfeld, Napoleon III, Warszawa 1979, s. 234
- ↑ Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983, s. 210
- ↑ Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003, s. 407
- ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 223
- ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 237
- ↑ Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003, s. 412
- ↑ W tym samym roku traktat waszyngtoński uznał króla Włoch za jednego trzech uprawnionych do wyznaczenia neutralnego arbitra w sprawie roszczeń Alabamy.
- ↑ Józef Andrzej Gierowski, op. cit., Wrocław 2003, s. 413
- ↑ Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata (wł.). W: Blasonario subalpino [on-line].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003.
- Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983.
- Ryszard Dzieszyński, Magenta-Solferino 1859, Warszawa 2005.
- Alfred Liebfeld, Napoleon III, Warszawa 1979.
|
- 1861 - powstanie Zjednoczonego Królestwo Włoch.
- ISNI: 0000 0001 0774 7711
- VIAF: 95301792
- LCCN: n80056898
- GND: 119172011
- LIBRIS: nl023v164qctxc0
- BnF: 12788244d
- SUDOC: 029447224
- SBN: CFIV003322
- NLA: 50119464
- NKC: js20090820005
- NTA: 071412042
- BIBSYS: 2072052
- Open Library: OL2124373A
- PLWABN: 9810674640505606
- NUKAT: n2018240015
- J9U: 987007269596005171
- ΕΒΕ: 143976
- LIH: LNB:m1A;=BF
- RISM: pe169320
- WorldCat: lccn-n80056898
- Władcy włoscy
- Władcy Sardynii
- Dynastia sabaudzka
- Ludzie urodzeni w Turynie
- Odznaczeni Medalem za Męstwo Wojskowe
- Odznaczeni Orderem Annuncjaty
- Odznaczeni Orderem Świętego Józefa (Toskania)
- Odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza
- Odznaczeni Orderem Korony Włoch
- Odznaczeni Orderem Królewskim Serafinów
- Odznaczeni Medalem Wojskowym (Francja)
- Odznaczeni Orderem Podwiązki
- Odznaczeni Orderem Złotego Runa
- Odznaczeni Orderem Sabaudzkim Cywilnym
- Odznaczeni Orderem Orła Meksykańskiego
- Urodzeni w 1820
- Zmarli w 1878
- Odznaczeni Orderem Kamehamehy I