Wiktor Emanuel II

Wiktor Emanuel II
— z Bożej łaski król Włoch —
Król Sardynii
Okres	od 28 lipca 1849 do 17 marca 1861
Poprzednik	Karol Albert
Król Włoch
Okres	od 17 marca 1861 do 9 stycznia 1878
Następca	Humbert I
Dane biograficzne
Dynastia	Savoia-Carignano
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1820 Turyn
Data i miejsce śmierci	9 stycznia 1878 Rzym
Ojciec	Karol Albert
Matka	Maria Teresa
Rodzeństwo	Ferdynand Maria Maria Krystyna
Żona	Maria Adelajda Habsburg
Dzieci	Klotylda Maria Humbert I Amadeusz I Otton Eugeniusz Maria Pia Karol Albert Wiktor Emanuel (1852) Wiktor Emanuel (1855)
Żona	Róża Vercellana od 1869 do 9 stycznia 1878
Dzieci	Wiktoria Guerrieri Emanuel Albert Guerrieri Mirafiori
Konkubina	Laura Bon
Dzieci	syn Emanuela Maria Alberta Wiktoria Roverbella
Konkubina	Virginia Rho
Dzieci	Wiktor Rho Guerrieri/o Maria Pia Rho Guerrieri
Konkubina	nieznana nauczycielka z Frabose
Dzieci	Donat Etna
Odznaczenia

Herb Wiktora Emanuela II w latach 1849-1870

Wiktor Emanuel II, wł. Vittorio Emanuele II di Savoia-Carignano, właśc. Vittorio Emanuele Maria Alberto Eugenio Ferdinando Tommaso di Savoia-Carignano (ur. 14 marca 1820 w Turynie, zm. 9 stycznia 1878 w Rzymie) – pierwszy król powstałego w 1861 r. Królestwa Włoch, wywodzący się z dynastii sabaudzkiej.

Początki panowania

Urodził się w Turynie jako syn przyszłego króla Sardynii i Piemontu Karola Alberta oraz Marii Teresy z Toskanii. Od wczesnej młodości nie przejawiał większych zainteresowań nauką. Unikał gramatyki, matematyki, historii i innych dyscyplin, które wymagały od niego wysiłku i wytrwałej lektury. Wysiłki nauczycieli, aby książę zainteresował się zdobywaniem wiedzy były daremne. Wiktor Emanuel wolał jazdę konną, polowania, naukę fechtunku czy wędrówki po górach. 27 lipca 1838 zdobył szczyt Rocciamelone w Alpach Graickich o wysokości 3538 m n.p.m.

W 1848 r. jego ojciec wszczął wojnę z Austrią, która rządziła prawie całymi północnymi Włochami, ale został pokonany w bitwie pod Novarą w 1849 r. W tym samym roku Karol Albert abdykował, a 22 marca 1849 r. jego następcą został Wiktor Emanuel. W latach 50. pod rządami Wiktora Emanuela Turyn stał się politycznym i kulturalnym sercem Italii, a Królestwo Sardyńskie oazą liberalizmu i ostoją myśli narodowej. W 1857 r. utworzono organizację pod nazwą Włoskie Towarzystwo Narodowe, którego celem było wspieranie wszystkiego, co mogło przyczynić się do kulturalnego i narodowego odrodzenia Włoch, a naczelnym zawołaniem Towarzystwa stało się: Viva Vittorio Emanuele II! Wiktor Emanuel II stał się królewskim patronem polityki wyzwolenia i odrodzenia narodowego.

Napoleon III a sprawa włoska

W 1858 r. rozpoczęły się negocjacje premiera Camillo Cavoura z Napoleonem III w kwestii poparcia sprawy włoskiej. Cesarz Napoleon zgodził się wesprzeć militarnie Królestwo Sardynii w ewentualnej wojnie z Austrią. Celem byłoby odebranie Austrii i przyłączenie do Piemontu Lombardii i Veneto. Napoleon III zgodził się na objęcie przez Wiktora Emanuela II panowania w Parmie i Modenie. Szukano pretekstu do wojny. Wypowiedział ją cesarz Franciszek Józef I 27 kwietnia 1859 r. Napoleon III pokonał wojska austriackie pod bitwie pod Magentą. Cztery dni później Wiktor Emanuel II i cesarz Napoleon dokonali uroczystego wjazdu do Mediolanu. Obawiając się zbytniego osłabienia Austrii cesarz Francuzów 11 lipca 1859 r. za plecami Wiktora Emanuela podpisał z cesarzem Franciszkiem Józefem pokój w Villafranca. Na mocy porozumienia większość Lombardii, razem z jej stolicą, Mediolanem, z wyjątkiem twierdz austriackich, Mantui i Legnano, przeszła pod władzę francuską. Cesarz Austrii zachował Veneto.

Zjednoczenie Włoch

Wiktor Emanuel II brał aktywny udział na rzecz odbudowy państwa włoskiego. Jeździł po kraju. W miastach i miasteczkach wygłaszał płomienne przemówienia. Cieszył się ogromną popularnością, której dorównywał tylko Giuseppe Garibaldi. Pod koniec 1859 i na początku 1860 r. państwa i państewka środkowych Włoch ofiarowały koronę Wiktorowi Emanuelowi. 11 i 12 marca 1860 r. w krajach tych przeprowadzono plebiscyty. Wszystkie prowincje wypowiedziały się za inkorporacją do Królestwa Sardyńskiego. 22 marca 1860 r. Królestwo Sardyńskie formalnie objęło te terytoria. W 1860 r. Wiktor Emanuel w liście do Franciszka II proponował ustanowienie kondominium w Italii. Obaj monarchowie mieli podzielić się obszarem Mantui i Umbrii i roztoczyć opiekę nad Rzymem, papieża Piusa IX. Jednocześnie poparł wyprawę tysiąca na Sycylię.

Proklamowanie Wiktora Emanuela II królem Włoch, 17 marca 1861 r.

Pomnik Wiktora Emanuela II w Weronie

Wyprawa tysiąca zakończyła się sukcesem. Garibaldi opanował Sycylię i ogłosił jej przyłączenie do królestwa Wiktora Emanuela II. 27 lipca 1860 r. Garibaldi zajął Mesynę, a 19 sierpnia wylądował w Kalabrii. Wiktor Emanuel II w oficjalnym liście zakazywał Garibaldiemu inwazji na kontynencie, a w prywatnym liście wręcz do niej zachęcał. Prowadził potrójną grę wobec Garibaldiego, Cavoura i Napoleona III. Garibaldi rozpoczął inwazję na Neapol, który ostatecznie zajął bez walki i większego oporu 7 września 1860 r. Na zajętych terenach jak poprzednio przeprowadzono plebiscyt i jak poprzednio większość opowiedziała się za natychmiastową inkorporacją południowych prowincji do królestwa Wiktora Emanuela II. Resztę wojsk Franciszka II rozbito na przełomie 1860 i 1861 r. W październiku 1860 r. Garibaldi spotkał się z królem Wiktorem Emanuelem, pozdrawiając go tytułem króla Włoch. W marcu 1861 r. Senat i Izba Deputowanych ogłosiły powstanie Królestwa Włoch i koronowano Wiktora Emanuela II na króla tego państwa.

Wiktor Emanuel II po śmierci Camillo Cavoura nie miał już premiera i polityka tej miary. Młode państwo włoskie ulegało poważnym tarciom politycznym i społecznym. Było ogromnie zróżnicowane pod względem demograficznym i ekonomicznym. Burżuazja posiadała kontrolę nad aparatem administracyjnym. Olbrzymie masy chłopskie żyły w skrajnej nędzy i niedostatku. Król aprobował i miał przekonanie do rządów parlamentarnych. Proces jednoczenia ziem pod jego berłem zakończyło zajęcie Państwa Kościelnego i Rzymu. Pius IX zaprotestował przeciwko okupacji miasta przez wojska piemonckie, ogłaszając się „więźniem Watykanu”. W 1871 r. Rzym stał się, w miejsce Florencji, oficjalną stolicą zjednoczonego państwa włoskiego. Znaczenie osobowości króla i jego wpływ na bieg wydarzeń były ogromne. Przez potomnych uznany został za jednego z czterech „ojców Ojczyzny”.

Zmarł 9 stycznia 1878 r. w Rzymie. Jego ciało spoczywa w rzymskim Panteonie.

Rodzina

W 1842 r. poślubił swoją siostrę cioteczną, arcyksiężniczkę austriacką – Marię Adelajdę Habsburg (1822–1855), córkę Rainera, wicekróla Lombardo-Wenecji i Marii Franciszki Carignano (obydwoje byli praprawnukami hr. Stanisława Krasińskiego, generała WP i Anieli Humieckiej). Mieli oni kilkoro dzieci:

• Klotylda Maria (1843–1911)

∞ Napoleon Józef Bonaparte, bratanek Napoleona I

• Humbert I (1844–1900), król Włoch

∞ Małgorzata Sabaudzka

• Amadeusz I (1845–1890), król Hiszpanii

∞ (1) Maria Wiktoria del Pozzo della Cisterna

∞ (2) Maria Letycja Bonaparte

• Otton Eugeniusz (1846-1866), książę Montferrat
• Maria Pia (1847–1911)

∞ Ludwik I, król Portugalii

• Karol Albert (1851–1854), książę Chablais
• Wiktor Emanuel (1852)
• Wiktor Emanuel (1855), hrabia Genui

W 1869 r. Wiktor Emanuel zawarł małżeństwo morganatyczne ze swoją kochanką, Różą Vercellaną (1833–1885), nazywaną Bela Rosin, która od 1858 r. nosiła tytuł hrabiny Mirafiori i Fontanafredda. Para miała dwoje dzieci:

• Wiktorię wł. Vittoria Guerrieri (1848-1905)
• Emanuela Alberta wł. Emanuele Alberto Guerrieri (1851–1894), hrabiego Mirafiori i Fontanafredda

Oprócz swojej drugiej żony, Wiktor Emanuel miał również inne kochanki m.in.: Virginię Oldini, hrabinę Castiglione (również kochankę Napoleona III). Z Laurą Bon miał dwoje dzieci:

• syna (1852)
• Emanuelę Marię Albertę Wiktorię Roverbella wł. Emanuela Maria Alberta Vittoria di Roverbella (1853–1880/1890)

Z Virginią Rho miał dwoje dzieci:

• Wiktora Rho Guerrieri/o wł. Vittorio di Rho Guerrieri/o (1861–1913), słynnego fotografa
• Marię Pia Rho Guerrieri wł. Maria Pia di Rho Guerrieri (1866–1947)

Z nieznaną kobietą miał syna:

• Donata Etnę wł. Donato Etna (1858–1938), generała, senatora królestwa

Z baronową Wiktorią wł. Vittoria Duplessis miał:

• córkę (zmarłą w dzieciństwie)

• 

  Maria Adelajda Habsburg żona Wiktora Emanuela II (1851 r.)

• 

  Rosa Vercellana „la Bela Rosin” (1833-1885), morganatyczna żona Wiktora Emanuela II

Ordery

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1836 r., a od 1849 r. Wieki Mistrz.

Genealogia

Prapradziadkowie	książę Carignano Ludwik Wiktor (1721–1778) ∞1740 Krystyna Hessen-Rheinfels-Rotenburg (1717–1778)	Ludwik de Lorraine (1725–1761) ∞1748 Luiza de Rohan (1734–1815)	król Polski August III Sas (1696–1763) ∞1719 Maria Józefa Habsburżanka (1699–1757)	Stanisław Krasiński ∞ Aniela Humiecka	cesarz rzymski Franciszek I Lotaryński (1708–1765) ∞1736 Maria Teresa Habsburg (1717–1780)	król Hiszpanii Karol III Burbon (1716–1788) ∞1738 Maria Amalia Wettyn (1724–1760)	król Hiszpanii Karol III Burbon (1716–1788) ∞1738 Maria Amalia Wettyn (1724–1760)	cesarz rzymski Franciszek I Lotaryński (1708–1765) ∞1736 Maria Teresa Habsburg (1717–1780)
Pradziadkowie	książę Carignano Wiktor Amadeusz II (1743–1780) ∞1768 Maria Józefa de Lorraine (1753–1797)		książę Kurlandii i Semigalii Karol Krystian Wettyn (1733–1796) ∞1760 Franciszka Krasińska (1742–1796)		cesarz rzymski Leopold II Habsburg (1747–1792) ∞1765 Maria Ludwika Burbon (1745–1792)		król Neapolu i Sycylii Ferdynand I Burbon (1751–1825) ∞1768 Maria Karolina Habsburg (1752–1814)
Dziadkowie	książę Carignano Karol Emanuel (1770–1800) ∞1797 Maria Krystyna Wettyn (1770–1851)				wielki książę Toskanii Ferdynand III Toskański (1769–1824) ∞1790 Luiza Maria Sycylijska (1773–1802)
Rodzice	król Sardynii Karol Albert Sabaudzki (1798–1849) ∞1817 Maria Teresa Toskańska (1801–1855)
Wiktor Emanuel II (1820–1878) król Włoch

Zobacz też

• Pomnik Wiktora Emanuela II przy placu Weneckim w Rzymie.

Bibliografia

• Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003.
• Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983.
• Ryszard Dzieszyński, Magenta-Solferino 1859, Warszawa 2005.
• Alfred Liebfeld, Napoleon III, Warszawa 1979.