Wiktor Emanuel II
| ||||
| ||||
| ||||
.svg)
| ||||
| ||||
| Król Sardynii | ||||
| Okres | od 28 lipca 1849 do 17 marca 1861 | |||
| Poprzednik | Karol Albert | |||
| Król Włoch | ||||
| Okres | od 17 marca 1861 do 9 stycznia 1878 | |||
| Następca | Humbert I | |||
| Dane biograficzne | ||||
| Dynastia | Savoia-Carignano | |||
| Data i miejsce urodzenia | 14 marca 1820 Turyn | |||
| Data i miejsce śmierci | 9 stycznia 1878 Rzym | |||
| Ojciec | Karol Albert | |||
| Matka | Maria Teresa | |||
| Rodzeństwo | Ferdynand Maria Maria Krystyna | |||
| Żona | Maria Adelajda Habsburg | |||
| Dzieci | Klotylda Maria Humbert I Amadeusz I Otton Eugeniusz Maria Pia Karol Albert Wiktor Emanuel (1852) Wiktor Emanuel (1855) | |||
| Żona | Róża Vercellana od 1869 do 9 stycznia 1878 | |||
| Dzieci | Wiktoria Guerrieri Emanuel Albert Guerrieri Mirafiori | |||
| Konkubina | Laura Bon | |||
| Dzieci | syn Emanuela Maria Alberta Wiktoria Roverbella | |||
| Konkubina | Virginia Rho | |||
| Dzieci | Wiktor Rho Guerrieri/o Maria Pia Rho Guerrieri | |||
| Konkubina | nieznana nauczycielka z Frabose | |||
| Dzieci | Donat Etna | |||
| Odznaczenia | ||||
                
| ||||
.svg)
Wiktor Emanuel II, wł. Vittorio Emanuele II di Savoia-Carignano, właśc. Vittorio Emanuele Maria Alberto Eugenio Ferdinando Tommaso di Savoia-Carignano (ur. 14 marca 1820 w Turynie, zm. 9 stycznia 1878 w Rzymie) – pierwszy król powstałego w 1861 r. Królestwa Włoch, wywodzący się z dynastii sabaudzkiej.
Początki panowania[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Turynie jako syn przyszłego króla Sardynii i Piemontu Karola Alberta oraz Marii Teresy z Toskanii. Od wczesnej młodości nie przejawiał większych zainteresowań nauką. Unikał gramatyki, matematyki, historii i innych dyscyplin, które wymagały od niego wysiłku i wytrwałej lektury. Wysiłki nauczycieli, aby książę zainteresował się zdobywaniem wiedzy były daremne. Wiktor Emanuel wolał jazdę konną, polowania, naukę fechtunku czy wędrówki po górach. 27 lipca 1838 zdobył szczyt Rocciamelone w Alpach Graickich o wysokości 3538 m n.p.m.
W 1848 r. jego ojciec wszczął wojnę z Austrią, która rządziła prawie całymi północnymi Włochami, ale został pokonany w bitwie pod Novarą w 1849 r. W tym samym roku Karol Albert abdykował, a 22 marca 1849 r. jego następcą został Wiktor Emanuel. W latach 50. pod rządami Wiktora Emanuela Turyn stał się politycznym i kulturalnym sercem Italii, a Królestwo Sardyńskie oazą liberalizmu i ostoją myśli narodowej[1]. W 1857 r. utworzono organizację pod nazwą Włoskie Towarzystwo Narodowe, którego celem było wspieranie wszystkiego, co mogło przyczynić się do kulturalnego i narodowego odrodzenia Włoch, a naczelnym zawołaniem Towarzystwa stało się: Viva Vittorio Emanuele II! Wiktor Emanuel II stał się królewskim patronem polityki wyzwolenia i odrodzenia narodowego[2].
Napoleon III a sprawa włoska[edytuj | edytuj kod]
W 1858 r. rozpoczęły się negocjacje premiera Camillo Cavoura z Napoleonem III w kwestii poparcia sprawy włoskiej. Cesarz Napoleon zgodził się wesprzeć militarnie Królestwo Sardynii w ewentualnej wojnie z Austrią. Celem byłoby odebranie Austrii i przyłączenie do Piemontu Lombardii i Veneto. Napoleon III zgodził się na objęcie przez Wiktora Emanuela II panowania w Parmie i Modenie[3]. Szukano pretekstu do wojny. Wypowiedział ją cesarz Franciszek Józef I 27 kwietnia 1859 r. Napoleon III pokonał wojska austriackie pod bitwie pod Magentą[4]. Cztery dni później Wiktor Emanuel II i cesarz Napoleon dokonali uroczystego wjazdu do Mediolanu. Obawiając się zbytniego osłabienia Austrii cesarz Francuzów 11 lipca 1859 r. za plecami Wiktora Emanuela podpisał z cesarzem Franciszkiem Józefem pokój w Villafranca[5]. Na mocy porozumienia większość Lombardii, razem z jej stolicą, Mediolanem, z wyjątkiem twierdz austriackich, Mantui i Legnano, przeszła pod władzę francuską. Cesarz Austrii zachował Veneto.
Zjednoczenie Włoch[edytuj | edytuj kod]
Wiktor Emanuel II brał aktywny udział na rzecz odbudowy państwa włoskiego. Jeździł po kraju. W miastach i miasteczkach wygłaszał płomienne przemówienia. Cieszył się ogromną popularnością, której dorównywał tylko Giuseppe Garibaldi. Pod koniec 1859 i na początku 1860 r. państwa i państewka środkowych Włoch ofiarowały koronę Wiktorowi Emanuelowi. 11 i 12 marca 1860 r. w krajach tych przeprowadzono plebiscyty. Wszystkie prowincje wypowiedziały się za inkorporacją do Królestwa Sardyńskiego. 22 marca 1860 r. Królestwo Sardyńskie formalnie objęło te terytoria[6][7]. W 1860 r. Wiktor Emanuel w liście do Franciszka II proponował ustanowienie kondominium w Italii. Obaj monarchowie mieli podzielić się obszarem Mantui i Umbrii i roztoczyć opiekę nad Rzymem, papieża Piusa IX. Jednocześnie poparł wyprawę tysiąca na Sycylię.
Wyprawa tysiąca zakończyła się sukcesem. Garibaldi opanował Sycylię i ogłosił jej przyłączenie do królestwa Wiktora Emanuela II[8]. 27 lipca 1860 r. Garibaldi zajął Mesynę, a 19 sierpnia wylądował w Kalabrii. Wiktor Emanuel II w oficjalnym liście zakazywał Garibaldiemu inwazji na kontynencie, a w prywatnym liście wręcz do niej zachęcał. Prowadził potrójną grę wobec Garibaldiego, Cavoura i Napoleona III. Garibaldi rozpoczął inwazję na Neapol, który ostatecznie zajął bez walki i większego oporu 7 września 1860 r. Na zajętych terenach jak poprzednio przeprowadzono plebiscyt i jak poprzednio większość opowiedziała się za natychmiastową inkorporacją południowych prowincji do królestwa Wiktora Emanuela II[9]. Resztę wojsk Franciszka II rozbito na przełomie 1860 i 1861 r. W październiku 1860 r. Garibaldi spotkał się z królem Wiktorem Emanuelem, pozdrawiając go tytułem króla Włoch. W marcu 1861 r. Senat i Izba Deputowanych ogłosiły powstanie Królestwa Włoch i koronowano Wiktora Emanuela II na króla tego państwa[10].
Wiktor Emanuel II po śmierci Camillo Cavoura nie miał już premiera i polityka tej miary. Młode państwo włoskie ulegało poważnym tarciom politycznym i społecznym. Było ogromnie zróżnicowane pod względem demograficznym i ekonomicznym. Burżuazja posiadała kontrolę nad aparatem administracyjnym. Olbrzymie masy chłopskie żyły w skrajnej nędzy i niedostatku. Król aprobował i miał przekonanie do rządów parlamentarnych. Proces jednoczenia ziem pod jego berłem zakończyło zajęcie Państwa Kościelnego i Rzymu. Pius IX zaprotestował przeciwko okupacji miasta przez wojska piemonckie, ogłaszając się „więźniem Watykanu”. W 1871 r. Rzym stał się, w miejsce Florencji, oficjalną stolicą zjednoczonego państwa włoskiego[11]. Znaczenie osobowości króla i jego wpływ na bieg wydarzeń były ogromne. Przez potomnych uznany został za jednego z czterech „ojców Ojczyzny”[12].
Zmarł 9 stycznia 1878 r. w Rzymie. Jego ciało spoczywa w rzymskim Panteonie.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
W 1842 r. poślubił swoją siostrę cioteczną, arcyksiężniczkę austriacką – Marię Adelajdę Habsburg (1822–1855), córkę Rainera, wicekróla Lombardo-Wenecji i Marii Franciszki Carignano (obydwoje byli praprawnukami hr. Stanisława Krasińskiego, generała WP i Anieli Humieckiej). Mieli oni kilkoro dzieci:
- Klotylda Maria (1843–1911)
- ∞ Napoleon Józef Bonaparte, bratanek Napoleona I
- Amadeusz I (1845–1890), król Hiszpanii
- Otton Eugeniusz (1846-1866), książę Montferrat
- Maria Pia (1847–1911)
- ∞ Ludwik I, król Portugalii
- Karol Albert (1851–1854), książę Chablais
- Wiktor Emanuel (1852)
- Wiktor Emanuel (1855), hrabia Genui
W 1869 r. Wiktor Emanuel zawarł małżeństwo morganatyczne ze swoją kochanką, Różą Vercellaną (1833–1885), nazywaną Bela Rosin, która od 1858 r. nosiła tytuł hrabiny Mirafiori i Fontanafredda. Para miała dwoje dzieci:
- Wiktorię wł. Vittoria Guerrieri (1848-1905)
- Emanuela Alberta wł. Emanuele Alberto Guerrieri (1851–1894), hrabiego Mirafiori i Fontanafredda
Oprócz swojej drugiej żony, Wiktor Emanuel miał również inne kochanki m.in.: Virginię Oldini, hrabinę Castiglione (również kochankę Napoleona III). Z Laurą Bon miał dwoje dzieci:
- syna (1852)
- Emanuelę Marię Albertę Wiktorię Roverbella wł. Emanuela Maria Alberta Vittoria di Roverbella (1853–1880/1890)
Z Virginią Rho miał dwoje dzieci:
- Wiktora Rho Guerrieri/o wł. Vittorio di Rho Guerrieri/o (1861–1913), słynnego fotografa
- Marię Pia Rho Guerrieri wł. Maria Pia di Rho Guerrieri (1866–1947)
Z nieznaną kobietą miał syna:
- Donata Etnę wł. Donato Etna (1858–1938), generała, senatora królestwa
Z baronową Wiktorią wł. Vittoria Duplessis miał:
- córkę (zmarłą w dzieciństwie)
Maria Adelajda Habsburg żona Wiktora Emanuela II (1851 r.)
Rosa Vercellana „la Bela Rosin” (1833-1885), morganatyczna żona Wiktora Emanuela II
Ordery[edytuj | edytuj kod]
Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1836 r., a od 1849 r. Wieki Mistrz[13].
Genealogia[edytuj | edytuj kod]
| Prapradziadkowie |
książę Carignano |
Ludwik de Lorraine |
król Polski |
Stanisław |
cesarz rzymski |
król Hiszpanii |
król Hiszpanii |
cesarz rzymski |
| Pradziadkowie |
książę Carignano |
książę Kurlandii i Semigalii |
cesarz rzymski |
król Neapolu i Sycylii | ||||
| Dziadkowie |
książę Carignano |
wielki książę Toskanii | ||||||
| Rodzice |
król Sardynii | |||||||
|
Wiktor Emanuel II (1820–1878) król Włoch | ||||||||
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Pomnik Wiktora Emanuela II przy placu Weneckim w Rzymie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983, s. 189
- ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 189
- ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 191
- ↑ Ryszard Dzieszyński, Magenta-Solferino 1859, Warszawa 2005
- ↑ Alfred Liebfeld, Napoleon III, Warszawa 1979, s. 234
- ↑ Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983, s. 210
- ↑ Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003, s. 407
- ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 223
- ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 237
- ↑ Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003, s. 412
- ↑ W tym samym roku Traktat waszyngtoński (1871) uznał króla Włoch za jednego trzech uprawnionych do wyznaczenia neutralnego arbitra w sprawie roszczeń Alabamy.
- ↑ Józef Andrzej Gierowski, op. cit., Wrocław 2003, s. 413
- ↑ Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata (wł.). W: Blasonario subalpino [on-line].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003.
- Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983.
- Ryszard Dzieszyński, Magenta-Solferino 1859, Warszawa 2005.
- Alfred Liebfeld, Napoleon III, Warszawa 1979.
| ||||||
| ||||||||
- Władcy włoscy
- Władcy Sardynii
- Dynastia sabaudzka
- Ludzie urodzeni w Turynie
- Odznaczeni Medalem za Męstwo Wojskowe
- Odznaczeni Orderem Annuncjaty
- Odznaczeni Orderem Świętego Józefa (Toskania)
- Odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza
- Odznaczeni Orderem Korony Włoch
- Odznaczeni Orderem Królewskim Serafinów
- Odznaczeni Medalem Wojskowym (Francja)
- Odznaczeni Orderem Podwiązki
- Odznaczeni Orderem Złotego Runa
- Odznaczeni Orderem Sabaudzkim Cywilnym
- Odznaczeni Orderem Orła Meksykańskiego
- Urodzeni w 1820
- Zmarli w 1878
- Odznaczeni Orderem Kamehamehy I
