Wilga (rzeka w województwie mazowieckim)
 Wilga w Kamionce | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| Rzeka | |
| Długość | 67 km |
| Powierzchnia zlewni |
569 km² |
| Średni przepływ |
ok. 2,2 m³/s (1951-65, miejscowość Wilga |
| Źródło | |
| Miejsce | Kasyldów (gmina Krzywda, powiat łukowski) |
| Wysokość |
172 m n.pm. |
| Ujście | |
| Recypient |
recypient: Wisła |
| Miejsce | miejscowość: Wilga |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Wilga – rzeka płynąca głównie w województwie mazowieckim, mająca źródła w województwie lubelskim. Prawy dopływ Wisły[1]. Płynie przez Wysoczyznę Żelechowską, Równinę Garwolińską do Doliny Środkowej Wisły.
Wypływa na wysokości 172 m n.p.m. w odległości 13 km na północny wschód od Żelechowa, na pd. od wsi Kasyldów w powiecie łukowskim. Tam, w dość szerokiej dolinie, bifurkuje z Małą Bystrzycą[2], rzeką płynącą inaczej niż Wilga, na wschód. Przepływa przez Wolę Mysłowską, Miastków Kościelny, Garwolin, natomiast ujście znajduje się w miejscowości Wilga.
Rzeka jest w dużej mierze nieuregulowana, ma wiele meandrów. Wilga była bardzo zanieczyszczona, jednak działania podjęte po roku 1980 doprowadziły do znacznego polepszenia jakości wody. Zaobserwowano znaczne zmniejszenie się zawartości metali ciężkich w osadach rzecznych. Od kilkunastu lat w rzece żyją bobry i pojawiają się przelotnie na żerowiska żurawie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jeszcze dwieście lat temu rzeka nazywała się Wilka lub Wilcza. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z 1893 roku podaje także nazwę Garwolka[3]. Jej odnoga do młyna w Garwolinie nazywała się Garwólka, a odnoga we wsi Rębków, na której stały dwa młyny nazywana była Wielka Wilcza. Większy z młynów stał w miejscu zwanym Pogorzel lub Pogorzil – dziś Rębków Borki.
W czasach królewskich, a także podczas rozbiorów na rzece działało kilkanaście młynów wodnych, z których większość dotrwała do 1944 roku. Na skutek działania władz komunistycznych do lat 70. XX wieku nie ostał się żaden z nich. Młyny były w Żelechowie, Wilczyskach, Zwoli (własność rodzin Zeidenworen i Nirenberg), Miastkowie Kościelnym i Starym, Oziemkówce, obok Kamionki (młyn Czarna), w Łętowie, Głoskowie, Leszczynach, Garwolinie, Rębkowie, Stoczku (działający do grudnia 1987), obok Trzcianki (młyn Zyganowka, dziś Cyganówka). Największy zalew miał ten ostatni. Najwięcej kół, bo cztery – młyn królewski w Rębkowie.
Ujście Wilgi zostało uregulowane w latach 1940‒1942 na skutek decyzji niemieckich władz Generalnego Gubernatorstwa. Roboty ziemne w ramach prac melioracyjnych wykonali Żydzi z getta warszawskiego i okolicznych miejscowości[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ GUGiK. Wykaz wód płynących
- ↑ Maria Irena Mileska (red. nauk.): Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 855. ISBN 83-01-03481-5.
- ↑ Wilga 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 467.
- ↑ Zbigniew Węgrzynek. Osiedle wypoczynkowe „Wilga nad Wisłą”. „Zeszyt Historyczny Ziemi Garwolińskiej”, s. 44, 2009.