Wilhelm Lawicz-Liszka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wilhelm Lawicz-Liszka
Ilustracja
płk Wilhelm Lawicz (przed 1934)
pułkownik dyplomowany piechoty pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1893
Kraków

Data i miejsce śmierci

16 lutego 1968
Londyn

Przebieg służby
Lata służby

1914–1968

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

20 Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Multimedia w Wikimedia Commons

Wilhelm Andrzej Lawicz vel Liszka[a] (ur. 9 listopada 1893 w Krakowie, zm. 16 lutego 1968 w Londynie) – oficer piechoty Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, uczestnik walk o niepodległość Polski w I i II wojnie światowej oraz wojnie z bolszewikami, w 1966 roku mianowany generałem brygady przez prezydenta RP na uchodźstwie.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W latach 1905–1912 był uczniem Gimnazjum świętej Anny w Krakowie. Uczęszczał do jednej klasy z Antonim Staichem[2]. Po złożeniu matury rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów działał w Polskich Drużynach Strzeleckich.

W czasie I wojny światowej, od sierpnia 1914 do lutego 1918, pełnił służbę w Legionach Polskich i Polskim Korpusie Posiłkowym. Był oficerem 2 pułku piechoty, w którym dowodził plutonem (do 17 kwietnia 1915) i kompanią oraz komendantem pułkowej szkoły podoficerskiej. Do maja 1918 dowodził batalionem w II Korpusie Polskim w Rosji, a następnie do sierpnia tego roku, w konspiracji, prowadził akcję agitacyjno-werbunkową na Ukrainie. Później do grudnia 1918 dowodził kompanią i szkołą oficerską w 4 Dywizji Strzelców Polskich na Kubaniu. W grudniu 1918 przybył do Polski w składzie misji wojskowej gen. Żeligowskiego do Naczelnika Państwa.

W lutym 1919 objął dowództwo batalionu w 2 pułku strzelców pieszych, który 1 września 1919, po zjednoczeniu Armii Polskiej we Francji z Wojskiem Polskim przemianowany został na 44 pułk Strzelców Kresowych. 14 marca 1919 został przyjęty z dniem 1 stycznia 1919 do Wojska Polskiego z byłych Legionów Polskich w stopniu majora i „odkomenderowany do wojsk gen. Hallera”[3]. W grudniu 1920 został dowódcą tego oddziału. Pełnił także obowiązki dowódcy XXV Brygady Piechoty.

płk Wilhelm Lawicz (przed 1932)

W latach 1921–1922 był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W październiku 1922, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Dowództwa 16 Dywizji Piechoty w Grudziądzu na stanowisko szefa sztabu. W okresie od stycznia do września 1924 był zastępcą szefa Sztabu Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie i Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. We wrześniu 1924 przeniesiony został do Oddziału IV Sztabu Generalnego w Warszawie. W marcu 1927 objął dowództwo 52 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Złoczowie. 1 stycznia 1930 zastąpił Juliana Katolińskiego na stanowisku szefa Samodzielnego Wydziału Wojskowego w Ministerstwie Komunikacji[4][5]. W grudniu 1930 został dowódcą piechoty dywizyjnej 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu. Po czterech latach, w listopadzie 1934 przeniesiony został na stanowisko pomocnika dowódcy Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu. W maju 1936 został wybrany wiceprezesem zarządu Okręgowego Towarzystwa Przyjaciół Związku Strzeleckiego w Przemyślu[6]. 2 kwietnia 1938 został mianowany dowódcą 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach. W trzeciej dekadzie marca 1939 dowodzona przez niego dywizja została zmobilizowana i przetransportowana do rejonu operacyjnego Armii „Modlin”. Dywizją dowodził w kampanii wrześniowej 1939 między innymi w dniach 1–4 września w bitwie pod Mławą, a następnie w obronie Warszawy. 29 września 1939 gen. dyw. Juliusz Rómmel „w uznaniu zasług, za męstwo wykazane nadał” mu Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari, a w rozkazie pożegnalnym dla 20 DP stwierdził między innymi „czyny tej kresowej dywizji przejdą do historii jako wzór spełnienia swego obowiązku”.

Został osadnikiem wojskowym w kolonii Szubków (osada Hallerowo, gmina Tuczyn)[7].

Od października 1939 do kwietnia 1945 przebywał w niemieckiej niewoli. Był jeńcem Oflagu VII A Murnau. Po uwolnieniu z niewoli przyjęty został do 2 Korpusu Polskiego we Włoszech i przydzielony do 7 Dywizji Piechoty. Po przeniesieniu korpusu do Anglii i demobilizacji zamieszkał w Londynie.

Prezydent RP August Zaleski mianował go generałem brygady ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1966 roku w korpusie generałów[8].

Zmarł 16 lutego 1968 w Londynie. Po śmierci zwłoki spopielono. Prochy w czerwcu 1968 zostały przewiezione do Polski i pochowane na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B II 24-6-10)[9].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

1 września 1985 wprowadzono do obiegu znaczek o nominale 10 zł prezentujący portret płk dypl. Andrzeja Liszki-Lawicza i obronę Mławy[18].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Naczelny Wódz dekretem L. 3223 zezwolił ppłk. piech. LISZKA-LAWICZOWI Wilhelmowi na zmianę nazwisko „Liszka” na „Lawicz”[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 20 sierpnia 1921, s. 1304.
  2. ↑ Marian Koral, Kronika... s. 361. Sprawozdania Dyrektora C. K. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny... 1905–1912.
  3. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 33 z 25 marca 1919, poz. 1086, 1092.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 381.
  5. ↑ Nowy naczelnik wydz. wojskowego Min. Komunikacji. „Polska Zbrojna”. 4, s. 5, 1930-01-04. Warszawa. .
  6. ↑ Nowy zarząd Tow. Przyjaciół Strzelców w Przemyślu. „Wschód”. Nr 13, s. 9, 30 maja 1936. 
  7. ↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 106. [dostęp 2015-04-05].
  8. ↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 121.
  9. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  10. ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 371.
  11. ↑ a b c d e f g h Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 404.
  12. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2862 z 13 kwietnia 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 16, poz. 560)
  13. ↑ Kolekcja GiO ↓, s. 1.
  14. ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
  15. ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
  16. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1987 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 39, poz. 1831)
  17. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
  18. ↑ Tomasz Honkisz. Kronika. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1/1986. s. 259. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Lawicz Wilhelm Andrzej. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.330 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-22].
  • Marian Koral, Kronika. Przegląd wydarzeń 1.1.–31.3.1968 r., Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (46), Warszawa 1968.
  • Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
  • Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
  • Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r.. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilhelm_Lawicz-Liszka&oldid=73522301”