Wilhelm Orlik-Rückemann

Wilhelm Orlik-Rückemann

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	1 sierpnia 1894 Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	18 października 1986 Ottawa, Ontario, Kanada
Przebieg służby
Lata służby	1914–1947
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	Dowództwo Korpusu Ochrony Pogranicza
Stanowiska	dowódca KOP
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Późniejsza praca	Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia
Odznaczenia

Wilhelm Orlik-Rückemann (ur. 1 sierpnia 1894 we Lwowie, zm. 18 października 1986 w Ottawie) – generał brygady Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 1 sierpnia 1894 we Lwowie w rodzinie polskiej o korzeniach żydowskich. Był synem Edmunda i Józefiny ze Stalkiewiczów.

W latach 1910–1911 organizował skautowy oddział „Zarzewia” w I Wyższej Szkole Realnej we Lwowie, którą ukończył w 1912 zdając egzamin maturalny. Tego samego roku rozpoczął studia na wydziale budowy dróg i mostów Politechniki Lwowskiej. Studia te przerwała jednak I wojna światowa.

Przed wojną działał w Polskich Drużynach Strzeleckich oraz w młodzieżowej organizacji Zakon Zbawienia Polski. W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Był oficerem 1, następnie 6 pułku piechoty. Ranny 26 października 1914 w bitwie pod Laskami. Od 13 listopada do 26 grudnia 1915 pełnił obowiązki komendanta I batalionu, a od 15 marca do 4 kwietnia 1916 pełnił obowiązki komendanta III batalionu 6 pp LP. W 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do armii austro-węgierskiej, gdzie pełnił służbę w 19 pułku strzelców. Ukończył też w 1918 szkołę oficerów rezerwy. Od maja 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej.

4 listopada 1918 przeszedł do Wojska Polskiego. Podczas wojny polsko-ukraińskiej, po bitwie pod Mikulińcami 29 listopada trafił do niewoli, z której w czerwcu 1919 został zwolniony po podpisaniu sojuszu między Piłsudskim a Petlurą.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej wyróżnił się jako zdolny dowódca. 16 sierpnia 1920 otrzymał dowództwo nad 1 pułkiem czołgów i dowodził nim do 1921.

W 1921 uzyskał zezwolenie na przybranie do nazwiska rodowego „Rückemann” nazwiska „Kazimierz Orlik”.

W latach 1921–1922 był inspektorem czołgów w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. W okresie od 1922 do maja 1927 ponownie dowodził 1 pułkiem czołgów. Ukończył kurs dla dowódców czołgów we francuskiej Wyższej Szkole Wojennej. Z dniem 30 kwietnia 1927 został wyznaczony na stanowisko szefa Wydziału Broni Pancernych Departamentu V Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W styczniu 1928 wyznaczony został na stanowisko II dowódcy piechoty dywizyjnej 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty w Katowicach. Od 6 grudnia 1930 do 31 lipca 1931 był słuchaczem V Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. Po ukończeniu kursu powrócił do 23 DP na stanowisko I dowódcy piechoty dywizyjnej.

27 lutego 1932 objął dowództwo 9 Dywizji Piechoty. 21 grudnia 1932 Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 w korpusie generałów. W grudniu 1938 został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza, a 31 sierpnia 1939 objął dowództwo tej formacji.

Po agresji III Rzeszy na Polskę dowodził powierzonymi mu siłami w dozorowaniu granicy wschodniej. Po agresji ZSRR na Polskę Rückemann odparłszy pierwsze ataki Armii Czerwonej postanowił przebijać się wraz z podległymi mu wojskami w stronę Warszawy i jednostek Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. W dniach 20–22 września ześrodkował większość niezwiązanych walką oddziałów z dwustukilometrowego odcinka granicy polsko-sowieckiej i rozpoczął marsz w kierunku zachodnim. Jego zgrupowanie liczyło około 9000 ludzi, posiadało jedynie dwie baterie artylerii i nieznaczne rezerwy amunicji i żywności.

Nocą z 27 września na 28 września jego oddziały zbliżyły się do miasteczka Szack. Po poprowadzonym ataku miejscowość została zdobyta, a broniąca jej radziecka 52 Dywizja Strzelecka poniosła duże straty.

30 września mocno już okrojona jednostka Rückemanna przekroczyła Bug i podeszła pod Wytyczno. 1 października 1939 jednostki KOP zostały zaatakowane przez sowiecką 45 Dywizję Strzelecką. Po całodziennej obronie, gen. Rückemann wydał rozkaz o rozformowaniu jednostki i przedzieraniu się mniejszymi grupami. Część oddziałów zdolnych do walki przedarło się pod osłoną nocy lasami na tereny operacyjne SGO „Polesie”.

Wilhelm Orlik-Rückemann przedarł się na Litwę i dalej do Szwecji. Stamtąd, dzięki pomocy polskiego konsulatu, dotarł w końcu października do Wielkiej Brytanii. Do końca wojny Orlik-Rückemann pełnił różne funkcje sztabowe. W latach 1945–1947 pełnił służbę w Generalnym Inspektoracie Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wielkiej Brytanii.

Po wojnie w 1947 gen. Wilhelm Orlik-Rückemann przeszedł w stan spoczynku i pozostał na uchodźstwie. Początkowo mieszkał w Londynie, a w 1972 przeniósł się do rodziny do Kanady. Zmarł 18 października 1986 w Ottawie. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Notre-Dame.

Rodzina

Od 7 sierpnia 1924 był żonaty z Różą Wandą Fajans (1903–1971), która pochodziła ze znanej warszawskiej rodziny Fajansów, właścicieli m.in. „Żeglugi na Wiśle” i działaczy społeczności żydowskiej. Generał miał z nią syna Kazimierza Jerzego (ur. 1925).

Awanse

• podporucznik – 9 sierpnia 1915
• porucznik – 11 października 1915
• kapitan – 1919
• podpułkownik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 164. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• pułkownik – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 32. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• generał brygady – 21 grudnia 1932 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 i 2. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 3449 (1921)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (podczas II wojny światowej)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Odznaka „Znak Pancerny” nr 243
• Odznaka za Rany i Kontuzje
• Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)

Zobacz też

• Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej

Bibliografia

• XXXIX. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. I. Wyższej Szkoły Realnej we Lwowie za rok szkolny 1911/12. Lwów: Nakładem Funduszu Naukowego, 1912.
• Kazimierz Reychman: Szkice genealogiczne, Serja I. Warszawa: Hoesick F., 1936, s. 61–67.
• Andrzej Kralisz, Na straży wschodnich rubieży (biografia).
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 816. ISBN 83-211-1096-7.
• Henryk Korczyk, Rückemann (Orlik-Rückemann, Orlik Rückemann) Wilhelm, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 33, 1991, Wrocław Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, s. 273–275.
• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
• PiotrP. Stawecki PiotrP., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 . Brak numerów stron w książce