Willa Henryka Grohmana
 nr rej. A/362 z 15.12.1995[1]
| |
 Willa Henryka Grohmana | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
willa |
| Styl architektoniczny |
neorenesans włoski |
| Architekt | |
| Inwestor |
Edward Herbst |
| Kondygnacje |
1 |
| Rozpoczęcie budowy |
1892 |
| Ukończenie budowy |
1893 |
| Ważniejsze przebudowy |
1903 i 1912 |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel |
Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°45′10,83″N 19°28′40,23″E/51,753008 19,477842
| |
Willa Edwarda Herbsta – neorenesansowa willa w Łodzi według projektu sygnowanego przez architekta miejskiego Hilarego Majewskiego w latach 1892–1893 (nie przesądza on o autorstwie projektu), początkowo przeznaczona na biura fabryczne, ostatecznie zamieszkał w niej Henryk Grohman syn Ludwika Grohmana[2][3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
1893–1993[edytuj | edytuj kod]
Willę wzniesiono przy ulicy ks. bpa Wincentego Tymienieckiego 24. W latach 1903 wg projektu architekta Franciszka Chełmińskiego (rozbudowa od strony zachodniej z dwoma ryzalitami) i w 1912 wg projektu architekta Stanisława Stebelskiego przeprowadzono przebudowę willi, podczas której dobudowano pomieszczenia od strony południowej na szerokość 2 osi okiennych. Obiekt służył rodzinie Grohmanów do II wojny światowej[2][3][4].
Po wojnie willa wraz z zakładami „Scheibler i Grohman" i użytkowana jako budynek biurowy ŁZPB im. Obrońców Pokoju „Uniontex". W latach 1983–1991 mieścił się w niej żłobek i przedszkole. Od 1993 w willi mieści się Muzeum Książki Artystycznej[2][4].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Budynek parterowy z wysokim podpiwniczeniem, z użytkowym poddaszem, przekryty dachem czterospadowym położony jest na nieregularnej działce u zbiegu ulicy bpa Tymienieckiego i wewnętrznej ulicy Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Posadowiony jest na planie zbliżonym do prostokąta ze ściętym narożem północno-zachodnim i dwoma ryzalitami w elewacji zachodniej. W fasadzie północnej nadbudówka na osi – dawna oranżeria przerobiona na pomieszczenie użytkowe przekryta dachem namiotowym. Elewacje z cegły z horyzontalnymi pasami z wysuniętej przed lico ściany zdwojonej cegły, u dołu wysoki gzyms cokołowy, u góry fryz, oraz gzyms wieńczący nigdy nie były otynkowane. Okna piwniczne sklepione odcinkowo, okratowane, okna na parterze sklepione półkoliście poza trzema w elewacji zachodniej zamkniętymi odcinkowo. Wejście główne w fasadzie północnej ze ślepymi oknami po bokach. W nadbudówce duże okno poziome z zaokrąglonymi górnymi narożami z dekoracyjnym fryzem ceglanym pod nim. Do pomieszczeń piwnicznych prowadzą dwa wejścia w części południowej[3].
Wartość artystyczną willi tworzą jej wnętrza. Szczególnie ciąg pomieszczeń wysokiego parteru od hallu w części północnej, przez boczną klatkę schodową, gabinet, salon muzyczny, jadalnię, sypialnię i łazienkę w części południowej. Najwcześniejszy wystrój posiada salon muzyczny z zamontowanymi na ścianie zachodniej organami, na których grał między innymi Ignacy Paderewski i Artur Rubinstein. Wnętrze z bogatym wystrojem odznacza się jednolitym stylem o formach neorenesansowych z elementami baroku (kominek z lustrem)[3].
Największą wartość mają następne pomieszczenia: westybul, gabinet oraz sypialnia z łazienką. Układ marmurowych schodów w westybulu z balustradami i mosiężnymi poręczami, marmurowe obramienia drzwi, jak i forma lamp sufitowych nawiązują do późnej secesji wiedeńskiej, szczególnie do prac Josefa Hoffmanna. Podobne cechy prezentuje wystrój gabinetu. Ściany i większa część sufitu wyłożone są ciemnym drewnem, w ścianach przeszklone gabloty i wnęki do eksponowania zbiorów Henryka Grohmana. Sufit zdobiony jest inkrustacjami z masy perłowej. Sypialnia wykonana w drewnie z boazerią podzieloną na kwadratowe tafle, fornirowane ozdobnymi gatunkami drewna i obwiedzione opaską z mahoniu. W narożach wkomponowano przeszklone szafki i drzwi. Niestety nie zachowało się łoże. Jadalnia ma wystrój w zróżnicowanej stylistyce i pochodzi najprawdopodobniej z późniejszego okresu z zaznaczeniem nurtu neoklasycystycznego i modernistycznego. Drzwi i odrzwia w ścianie północnej zbliżone są do stylu wystroju gabinetu[3].
Zróżnicowanie form stylowych w willi Grohmana pozwala prześledzić zmiany wystroju wnętrz na przełomie XIX i XX w. w ich najlepszym wydaniu[3].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Elewacja północna z wejściem głównym willi Grohmana
Elewacja zachodnia willi Grohmana
Lampa na ryzalicie willi Grohmana
Modernistyczne tralki w willi Grohmana
Sufit, lampa i górne części obramień otworów drzwiowych w willi Grohmana
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 15 lutego 2023, s. 51 [dostęp 2022-12-07].
- ↑ a b c Dorota Berbelska i inni 1998 ↓, s. 82.
- ↑ a b c d e f Krzysztof Stefański. Wnętrza willi Henryka Grohmana w Łodzi i zagadnienie ich autorstwa/ Interior of Henryk Grohman's villa in Łódź and the issue of was it author.(PDF). www.academia.edu. [dostęp 2022-12-07].
- ↑ a b Willa Henryka Grohmana - obecnie Muzeum Książki Artystycznej. www.polskaniezwykla.pl. [dostęp 2022-12-07].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dorota Berbelska i inni, Księży Młyn, wyd. I, Łódź: Urząd Miasta Łodzi, Wydział Strategii Miasta, 1998, ISBN 83-901168-1-2.