Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
53°07′47″N 18°00′29″E/53,129722 18,008056 nr rej. A/1129 z 8 lipca 1992[1]
| |
 Widok od ul. Gdańskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Gdańska 50 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny |
neorenesans włoski |
| Architekt |
Hildebrandt |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Leon Figiel, Klub Polski, Polskie Radio Pomorza i Kujaw |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
| 53°07′47″N 18°00′29″E/53,129722 18,008056
| |
Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy – zabytkowa willa w Bydgoszczy.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Budynek stoi we wschodniej pierzei ul. Gdańskiej, przy skrzyżowaniu z ul. Słowackiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budynek wzniesiono w latach 1900-1904[2] według projektu architekta Hildebrandta z Berlina. Inwestorem był Wilhelm Blumwe, spadkobierca bogatego bydgoskiego przemysłowca Carla Blumwe[3]. Byli oni także właścicielami fabryki usytuowanej przy ul. Nakielskiej[4].
Wilhelm Blumwe, kształcony w Niemczech, a później w Anglii wrócił w 1878 r. do Bydgoszczy i został wspólnikiem ojca w prowadzeniu Fabryki Traków i Maszyn do Obróbki Drewna[5]. Po śmierci ojca w 1887 r. kierował firmą sam, rozwijając ją i unowocześniając, przekształcając w 1897 r. w Spółkę Akcyjną, mającą swoje przedstawicielstwa w Berlinie, Magdeburgu i Kolonii, eksportującą swoje wyroby do Chin, Ameryki i Afryki[5]. Wysokie dochody (ok. 55-60 tysięcy marek rocznie) pozwalały Wilhelmowi Blumwemu na prowadzenie działalności społecznej i charytatywnej, jak również na wzniesienie okazałej willi[5].
Willa i ukształtowanie terenu wokół niej było starannie przemyślaną koncepcją utrzymaną w stylu niewielkiego założenia willowo-ogrodowego. Osobliwością gmachu była urna z prochami Carla Blumwego, na zlecenie rodziny umieszczona na szczycie tympanonu[5]. Rezydencja należała do rodziny Blumwe do 1923 r., kiedy zmarła wdowa po Wilhelmie, Maria. Od 1923 r. do 1933 r. właścicielem domu został Leon Figiel. Przebudował on nieznacznie wnętrze willi. W 1933 r. (bądź 1930) budynek został przejęty przez Klub Polski grupujący elitę intelektualną miasta, a podnajemcami byli od 1936 r. działacze Polskiego Białego Krzyża, Ekspozytura Oddziału II Sztabu Generalnego, po dwóch latach przeniesiona na ul. Poniatowskiego 5[5]. Opuszczone przez Ekspozyturę pomieszczenia zajęło Studio Bydgoszcz Polskiego Radia[5].
Od jesieni 1939 do początku 1940 roku budynek zajęło dowództwo niemieckiej samoobrony (niem. Selbstschutz Westpreussen). W piwnicach dokonano wówczas licznych rozstrzelań Polaków[5], a na gmachu znajduje się obecnie tablica pamiątkowa ku czci pomordowanych[4]. Od września 1940 r. mieściło się tu kierownictwo powiatowe NSDAP (niem. Kreisleitung der NSDAP Westpreussen), w tym czasie strącono ze szczytu tympanonu urnę z prochami Carla Blumwego, wnętrze przebudowano dzieląc obszerne pomieszczenia na szereg sal biurowych, rozebrano ogrodzenie, a przed fasadą postawiono dwa wysokie, pomalowane na biało maszty[5].
W 1945 roku gmach zaadaptowano dla potrzeb Pomorskiej Rozgłośni Polskiego Radia, wysyłającej w eter pierwszą audycję już 1 maja 1945 r. Pracował tu m.in. Jeremi Przybora. W 1995 r. budynek został odnowiony, za co Rozgłośnia Polskiego Radia PIK otrzymała nagrodę I stopnia w konkursie organizowanym przez Generalnego Konserwatora Zabytków dla najlepszego użytkownika obiektu zabytkowego[5].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynek posiada formę klasycyzującego pałacu, nawiązującego do rozwiązań willi palladiańskich[6] (Villa Capra pod Vicenzą proj. Andrea Palladia[3]). Willa wzniesiona jest na rzucie zbliżonym do prostokąta, złożona z części frontowej piętrowej i niższej parterowej od wschodu, z tarasem wychodzącym na ogród[6]. Na osi elewacji frontowej znajduje się ryzalit, z portykiem na wysokości piętra, zwieńczonym tympanonem[6]. Od frontu willa poprzedzona jest tarasem ze schodami lustrzanymi. Elewacje zdobią pilastry, boniowanie, jońskie kapitele, metalowe i kamienne balustrady tarasów i balkonu oraz trójkątne naczółki okien[6]. Współcześnie dobudowany jest łącznik nadziemny spinający w całość willę z sąsiednim budynkiem.
Z pierwotnego wystroju wnętrza zachowała się reprezentacyjna sala parteru przekryta szklanym plafonem o charakterze patio[5]. Od strony wschodniej znajdował się ogród, zaprojektowany w 1901 r. przez projektanta zieleni inżyniera Johanna E. Larassa[3].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Kolumnada
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Willa Carla Blumwe w Bydgoszczy
- Fabryka Obrabiarek do Drewna
- Ulica Gdańska w Bydgoszczy
- Śródmieście (Bydgoszcz)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2014-02-28].
- ↑ jako datę zakończenia budowy spotyka się też rok 1901 - zob. Spacer śladami dawnych sklepów i zakładów na Gdańskiej. Najpierw willa, potem radio
- ↑ a b c Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
- ↑ a b Czajkowski Edmund: Na marginesie pewnej informacji. [w.] Kalendarz Bydgoski 1987
- ↑ a b c d e f g h i j Wysocka Agnieszka: Willa Blumwego. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1997
- ↑ a b c d Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
- Czajkowski Edmund: Na marginesie pewnej informacji. [w.] Kalendarz Bydgoski 1987
- Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
- Wysocka Agnieszka: Willa Blumwego. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1997
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
