Wiskaczoszczurek złocisty
| Pipanacoctomys aureus[1] | |
| Mares, Braun, Barquez oraz Diaz, 2000 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wiskaczoszczurek złocisty |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Wiskaczoszczurek złocisty[3] (Pipanacoctomys aureus) – jedyny gatunek gryzonia z należącego do koszatniczkowatych rodzaju Pipanacoctomys[4]. Jest gatunkiem endemicznym i występuje jedynie w Salar de Pipanaco w departamencie Pomán prowincji Catamarca w północno-zachodniej Argentynie. Mieszka na wysokości ok. 680 m n.p.m. Zasięg występowania ograniczony jest do powierzchni około 10 km². Siedlisko porośnięte jest roślinnością słonolubną. P. aureus żywi się halofitami. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje go za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem (CR)[2].
Historia odkrycia i etymologia[edytuj | edytuj kod]
Holotyp wiskaczoszczurka złocistego (dorosła samica) został złapany 6 października 1998 roku w Salar de Pipanaco w departamencie Pomán prowincji Catamarca w północno-zachodniej Argentynie. Siedlisko zostało odkryte na wysokości około 680 m n.p.m. Gatunek został po raz pierwszy opisany naukowo w grudniu 2000 roku na łamach „Occasional Papers” Museum Texas Tech University przez zespół zoologów: Michael A. Mares, Janet K. Braun, Ruben M. Barquez oraz Monica Díaz. Nazwa rodzajowa Pipanacoctomys nawiązuje do: Salar de Pipanaco – gdzie dokonano odkrycia gatunku, cyfry 8 (co jest związane z ukształtowaniem trzonowców, które w przekroju mają kształt tej cyfry) oraz greckiego mys, czyli „mysz”. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego przymiotnika oznaczającego wybarwienie w kolorze złotym[5].
W 2002 roku zespół Rubena Barqueza (R. M. Barquez, D. A. Flores, M. M. Díaz, N. P. Giannini, D. Verzi[6]) – bazując na charakterystyce morfologicznej – przedstawiał jednak ten takson na argentyńskiej konferencji mastozoologicznej jako członka rodzaju Tympanoctomys. Brakuje jednak formalnego opisu w tym względzie[7].
W 2005 Charles Arthur Woods i Charles William Kilpatrick podtrzymali pierwotną identyfikację taksonu jako P. aureus[8][7]. Podobnie Milton H. Gallardo, Ricardo A. Ojeda, Claudio A. González i Carolina A. Ríos w publikacji z 2007[9][7] oraz A. A. Ojeda w publikacji Handbook of the Mammals of the World z 2016[7]. Czerwona księga gatunków zagrożonych IUCN wymienia jednak takson pod nazwą Tympanoctomys aureus[2].
W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę wiskaczoszczurek złocisty, rezerwując nazwę wiskaczoszczurek dla rodzaju tych gryzoni[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Gryzoń średniej wielkości (długość głowy i tułowia 169–178 mm), o sierści wybarwionej na kolor blado-blond po stronie grzbietowej i kremowo-biały na części brzusznej. Ma długi (129–145 mm), owłosiony ogon zakończony pęczkiem włosów o długości 35–40 mm. Małżowiny uszne są stosunkowo małe (20–22 mm, czyli około 12% długości głowy), pokryte rzadką sierścią. Czaszka różni się nieco w budowie od innych koszatniczkowatych. Zauważalny jest specyficzny rowek dla nerwów podoczodołowych[5].
| Część ciała | wymiar (przedział) |
|---|---|
| długość całkowita zwierzęcia | 298–318 mm |
| tułów z głową | 169–178 mm |
| ogon | 129–145 mm |
| tylne łapy | 37–40 mm |
| ucho | 20–22 mm |
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Samice P. aureus rodzą w październiku. Młode rodzą się pokryte futerkiem, oczy i uszy są otwarte już w kilka godzin po urodzeniu. Zwierzęta prawdopodobnie wiodą nocny tryb życia[7].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Wiskaczoszczurek złocisty jest roślinożercą. W skład jego diety wchodzą głównie halofity (Heterostachys ritteriana)[7].
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Siedlisko P. aureus, o podłożu składającym się piasku ze znaczną ilością soli, porośnięte jest niskimi (do 1 m wysokości) roślinami solniskowymi. Są to komosowate krzewy: z rodzaju Heterostachys, a także Atriplex lampa i Suaeda divaricata[5].
Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania ograniczony jest do powierzchni około 10 km². Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje go za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pipanacoctomys aureus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Pipanacoctomys aureus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pipanacoctomys aureus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 5 kwietnia 2010]
- ↑ a b c d Michael A. Mares, Janet K. Braun, Ruben M. Barquez, Monica Díaz. Two New Genera and Species of Halophytic Desert Mammals from Isolated Salt Flats in Argentina. „Occasional Papers”, s. 1-19, 2000. Museum Texas Tech University. ISSN 0169-0237. (ang.).
- ↑ Barquez, R. M., D. A. Flores, M. M. Díaz, N. P. Giannini, D. Verzi. Análisisfilogenético preliminar de los octodóntidos vivientes basado en caracteres morfológicos. „Libro de Resúmenes de las XVII Jornadas Argentinas de Mastozoología. Sociedad para el Estudio de Los Mamíferos, SAREM (Sociedad Argentina para el Estu-dio de los Mamíferos), Mar de Plata, Argentina”, s. 38, 2002. (hiszp.).
- ↑ a b c d e f A. A. Ojeda: Family Octodontidae (Viscacha rats, Degus, Rock Rats and Coruro). W: Don E. Wilson, Thomas E. Lacher Jr, Russell A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 547–548. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ Woods C. A., Kilpatrick C. W.: Infraorder Hystricognathi. W: Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (red.): Mammal species of the world: a taxonomic and geographic reference. Baltimore: JHU Press, 2005, s. 1573. ISBN 0-8018-8221-4.
- ↑ Milton H. Gallardo, Ricardo A. Ojeda, Claudio A. González, Carolina A. Ríos. The Octodontidae RevisitedUna Revision De Octodontidae <w: The Quintessential Naturalist Honoring the Life and Legacy of Oliver P. Pearson (Douglas A. Kelt, Enrique P. Lessa, Jorge Salazar-Bravo, and James L. Patton)>. „University of California Publications in Zoology”. 134, s. 695-719, 2007. University of California, Berkeley. (hiszp.).