Wołodymyr Katriuk
| Data i miejsce urodzenia |
1 października 1921 |
|---|---|
| Data śmierci |
maj 2015 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1941–1944, |
| Formacja | |
| Jednostki |
Kureń Bukowiński, |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
rzeźnik |
Wołodymyr Katriuk (ukr. Володимир Катрюк; ur. 1 października 1921 w Łużanach na Bukowinie, zm. w maju 2015[1]) – ukraiński rzeźnik, obywatel Kanady; podczas II wojny światowej żołnierz Kurenia Bukowińskiego oraz policjant w batalionach policyjnych w służbie III Rzeszy, uczestnik francuskiego ruchu oporu i żołnierz Legii Cudzoziemskiej. W 2012 roku wpisany na listę najbardziej poszukiwanych zbrodniarzy nazistowskich Centrum Wiesenthala[2]. Honorowy obywatel Czerniowiec.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wołodymyr Katriuk w 1941 roku wstąpił do Kurenia Bukowińskiego, z którym, po ataku III Rzeszy na ZSRR, pod koniec 1941 dotarł do Kijowa. Po rozwiązaniu kurenia ochotniczo wstąpił do 115. batalionu policyjnego, z którego wkrótce przeniesiono go do 118. batalionu policyjnego. Katriuk został dowódcą 1. plutonu 1. kompanii batalionu.
W listopadzie 1942 Katriuk wraz z całym batalionem został przeniesiony na Białoruś, gdzie służył do lipca 1944. Batalion w tym czasie brał udział w następujących niemieckich operacjach pacyfikacyjnych na tym terenie: Hornung, Draufgänger, Cottbus, Hermann i Wandsbeck. Brał również udział w pacyfikacji Chatynia, która w polityce historycznej ZSRR urosła później do rangi symbolu niemieckich zbrodni popełnionych podczas okupacji Białorusi. Według zeznań jednego z byłych policjantów ze 118. batalionu wyróżnił się wtedy szczególnym okrucieństwem, strzelając z ciężkiego karabinu maszynowego do ofiar, które uciekały z płonącej stodoły[3]. Za swoją służbę otrzymał niemieckie odznaczenie wojenne.
W 1944 roku wraz z oddziałem został przeniesiony do Francji, gdzie zdezerterował i przyłączył się do francuskiego ruchu oporu; później wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. W 1951 roku pod przybranym nazwiskiem Nicholas Schpirka wyemigrował do Kanady, zatajając swoją wojenną przeszłość. W 1957 roku starając się o kanadyjskie obywatelstwo powrócił do prawdziwego nazwiska.
W Montrealu pracował jako rzeźnik, po przejściu na emeryturę zajął się pszczelarstwem. Jest jednym z fundatorów pomnika Kurenia Bukowińskiego w Czerniowcach i honorowym obywatelem tego miasta.
Procesy[edytuj | edytuj kod]
Radzieckie organa ścigania zaczęły łączyć osobę Katriuka ze zbrodniami wojennymi podczas przygotowań do procesu innego policjanta 118. batalionu Hryhorija Wasiury. W latach 80. oficerowie KGB kilkakrotnie nachodzili rodzinę Katriuka mieszkającą w USRR, żądając informacji o nim. Sam Katriuk w Kanadzie był śledzony przez radziecki wywiad. Działania te zakończyły się złożeniem wniosku ekstradycyjnego przez radzieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych u władz kanadyjskich. Wniosek został odrzucony z wyjaśnieniem, że Katriuk nie mieszka pod wskazanym adresem.
W 1996 roku Minister Obywatelstwa i Imigracji poinformował Wołodymyra Katriuka o wszczęciu procedury odebrania mu kanadyjskiego obywatelstwa z powodu zatajenia przez niego kolaboracji z III Rzeszą we wniosku imigracyjnym.
W 1998 roku nazwisko Katriuka pojawiło się na liście „spraw bieżących” komisji Deschênes'a zajmującej się ściganiem zbrodniarzy wojennych.
Podczas procesu przed kanadyjskim sądem Katriuk zaprzeczył, że brał udział w jakichkolwiek antypartyzanckich akcjach. Oświadczenie to sąd uznał za niewiarygodne, w tym na podstawie zeznań świadka Chrenowa, który przypisał Katriuka jako „aktywnego uczestnika” do pacyfikacji Pleszczenic i Chmielewiczów. Sąd stwierdził jednak brak wystarczających dowodów na popełnianie osobiście przez Katriuka zbrodni wojennych. W wyroku z 29 stycznia 1999 sąd uznał, że Wołodymyr Katriuk wyłudził kanadyjską wizę i obywatelstwo zatajając służbę w niemieckiej policji.
Dopiero w 2007 roku kanadyjskie władze, bez żadnego uzasadnienia, wydały decyzję o pozostawieniu Wołodymyrowi Katriukowi kanadyjskiego obywatelstwa. Organizacja B’nai B’rith zapowiedziała odwołanie od tej decyzji.
Z odtajnionych w 2008 roku radzieckich dokumentów wynika, że Wołodymyr Katriuk został rozpoznany przez świadków jako osoba strzelająca do cywilów podczas zbrodni w Chatyniu[4]. W 2012 roku po wpisaniu Katriuka przez Centrum Wiesenthala na listę najbardziej poszukiwanych zbrodniarzy nazistowskich[2] kanadyjski Minister Obywatelstwa i Imigracji zapowiedział ponowne rozpatrzenie jego sprawy[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Iwan Demianiuk
- Bohdan Kozij
- Hryhorij Wasiura
- Chatyń
- Kolaboracja pod okupacją niemiecką podczas II wojny światowej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nie żyje Wołodymyr Katriuk – był na liście najbardziej poszukiwanych zbrodniarzy nazistowskich. Wirtualna Polska, 2015-05-29. [dostęp 2015-05-29]. (pol.).
- ↑ a b Trzy nowe nazwiska na liście Centrum Wiesenthala. Wyborcza.pl, 2012-04-20. [dostęp 2012-04-23]. (pol.).
- ↑ Rudling 2012 ↓, s. 39.
- ↑ a b Stewart Bell: Ottawa to re-examine former Nazi’s past after evidence emerges linking him to 1943 massacre. National Post, 2012-04-25. [dostęp 2012-04-28]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Per Anders Rudling. Terror and Local Collaboration in Occupied Belarus: The case of Schutzmannschaft Battalion 118. Part One: Background. „Historical Yearbook”. VIII, 2011. Romanian Academy, Nicolae Iorga History Institute. ISSN 1584-854X. (ang.).
- Per Anders Rudling. The Khatyn Massacre in Belorussia: A Historical Controversy Revisited. „Holocaust and Genocide Studies”. 26 (1), 2012. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Andrij Kudla Wynnyckyj: Canadian courts rule on two cases of denaturalization and deportation. The Ukrainian Weekly, 1999-02-14. [dostęp 2012-01-17]. (ang.).
- WORLD WAR TWO RELATED CASES IN CANADA. Friends of Simon Wiesenthal Center for Holocaust Studies. [dostęp 2012-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-08)]. (ang.).