Wodnik brązowogrzbiety
| ||
| Hypotaenidia poeciloptera[1] | ||
| (Hartlaub, 1866) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | żurawiowe | |
| Nadrodzina | Ralloidea | |
| Rodzina | chruściele | |
| Rodzaj | Hypotaenidia | |
| Gatunek | wodnik brązowogrzbiety | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 | ||
Wodnik brązowogrzbiety (Nesoclopeus poecilopterus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli. Występował na Viti Levu i Ovalau (Fidżi). Wymarły. Ostatni okaz pozyskano w 1890, jedna niepewna obserwacja pochodzi z 1973.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Gustav Hartlaub w 1866 na łamach The Ibis. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Rallina poeciloptera. Holotyp pochodził z Viti Levu; pozyskano tylko 1 okaz[3]. Obecnie (2017) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza gatunek w rodzaju Nesoclopeus jako N. poecilopterus[4]. Niektórzy autorzy umieszczają gatunek w rodzaju Hypotaenidia, Rallina albo Rallus[5]. Znanych jest 12 okazów muzealnych[6][5], przechowywane są w zbiorach w Berlinie, Bostonie, Cambridge (Massachusetts), Lejdzie, Liverpoolu, Nowym Jorku, Pradze i Tring[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosiła około 35 cm. Wodnik brązowogrzbiety prawdopodobnie był nielotny. Wierzch ciała był brązowy, dolne partie ciała szare. Na środku gardła widniała biała plama. Skrzydła pokrywały kasztanowo-czarne pasy. Dziób żółto-pomarańczowy, tęczówka jasnobrązowa. Nogi i stopy żółte. Samce były mniejsze od samic[7].
Zasięg, ekologia, zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek znany z Viti Levu i Ovalau (Fidżi). Występowanie na Taveuni jest niepotwierdzone[6]. Najprawdopodobniej jedynego opisu zwyczajów tych ptaków dostarczył Layard (1875). Wodniki brązowogrzbiete miały zamieszkiwać zarośla taro (Colocasia esculenta) i bagna. Były skryte i rzadko widywane, jednak rdzenni mieszkańcy – nazywający te ptaki mbidi – z łatwością na nie polowali. Składały 6 jaj w gnieździe zbudowanym z turzyc. Skorupka miała barwę jasnoróżową, pokryta była fioletowymi i ciemnoczerwonymi kropkami. Jaja mierzyły 3,8 na 2,8 cm. Okres lęgowy przypadał na listopad i grudzień, prawdopodobnie lęgi odbywały się również w marcu[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje gatunek za wymarły (EX, Extinct). Poza XIX-wiecznymi okazami (ostatni pozyskano przed 1890[7]) istnieją także doniesienia z 1971 (Taveuni) i 1973 (Viti Levu). Podczas prac terenowych w latach 2002–2005 nie zaobserwowano wodników brązowogrzbietych[6]. Mayr (1945) był przekonany, że tajemnicze ptaki zwane przez fidżyjczyków sasa, bezskrzydłe i gnieżdżące się w zagłębieniach w ziemi w górach, były właśnie wodnikami brązowogrzbietymi. Prawdopodobnie za wymarcie tego gatunku odpowiada drapieżnictwo ze strony wprowadzonych na wyspy mangust i kotów[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hypotaenidia poeciloptera, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Hypotaenidia poeciloptera. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ Gustav Hartlaub. On Five New Species of Birds from the Feejee Islands. „Ibis”. ser.2 vol. 2, 1866.
- ↑ Frank Gill & David Donsker: Rails, gallinules, trumpeters & cranes. IOC World Bird Lost (v7.3), 31 lipca 2017. [dostęp 29 listopada 2017].
- ↑ a b Taylor, B.: Bar-winged Rail (Hypotaenidia poeciloptera). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 29 listopada 2017].
- ↑ a b c Bar-winged Rail Hypotaenidia poeciloptera. BirdLife International. [dostęp 29 listopada 2017].
- ↑ a b c d e Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 100. ISBN 978-1-4729-3745-2.
