Wodorowęglan sodu
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | NaHCO3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa molowa | 84,01 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | białe jednoskośne kryształy[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | 144-55-8 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | 516892 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | DB01390 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne aniony | NaHSO4, NaHSO3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne kationy | KHCO3, NH4HCO3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | Na2CO3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wodorowęglan sodu (soda oczyszczona, E500b), NaHCO3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy wodorowęglanów, wodorosól kwasu węglowego i sodu.
Właściwości[edytuj | edytuj kod]
Wodorowęglan sodu bywa też nazywany kwaśnym węglanem sodu. Ta nazwa może być myląca, gdyż w rzeczywistości wodny roztwór wodorowęglanu sodu ma odczyn słabo alkaliczny i zachowuje się w wielu reakcjach jak słaba zasada. Z kwasami reaguje z wydzieleniem dwutlenku węgla i wody:
- NaHCO3 + HCl → NaCl + H2O + CO2↑ (zobojętnianie kwasu solnego – głównego składnika soku żołądkowego)[4]
- NaHCO3 + CH3COOH → CH3COONa + H2O + CO2↑
Nie reaguje z alkoholami i fenolami, co bywa wykorzystywane do odróżniania ich od kwasów karboksylowych w chemicznej analizie związków organicznych.
Jego własności spulchniające i pianotwórcze wynikają z faktu, że rozkłada się on w temperaturze powyżej 60 °C z wydzieleniem dwutlenku węgla:
- 2NaHCO3 → Na2CO3 + H2O + CO2
W laboratorium najłatwiej jest go otrzymać przez wprowadzenie dwutlenku węgla do nasyconego wodnego roztworu węglanu sodu:
- Na2CO3 + CO2 + H2O → 2NaHCO3.
W przemyśle otrzymuje się go jako produkt pośredni przy otrzymywaniu węglanu sodu metodą Solvaya.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Stosowany jest jako jeden ze składników proszku do pieczenia, dodatek do żywności regulujący pH, składnik musujących napojów w proszku i tabletek musujących[5], w lecznictwie (przy nadkwasocie), w gaśnicach pianowych (jako składnik części alkalicznej gaśnicy – wraz z rozpuszczonym środkiem spieniającym – zob. Spumogen), jako substancja pochłaniająca zapachy i wilgoć oraz do zmiękczania wody.
Zastosowanie w medycynie[edytuj | edytuj kod]
Wskazania[6]:
- ciężka kwasica metaboliczna (np. w wyniku zatrucia alkoholem metylowym)
- zatrucie trójcyklicznymi lekami przeciwdepresyjnymi
- hiperkaliemia.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-90, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ a b c Wodorowęglan sodu (nr S6014) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2012-05-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Wodorowęglan sodu (nr S6014) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-05-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 366, ISBN 83-7183-240-0.
- ↑ Flavamed, 60 mg, tabletki musujące. Ulotka dla pacjenta: informacja dla użytkownika. Flavamed. [dostęp 2014-11-19].
- ↑ Janusz Andres, Teresa Sokołowska-Kozub: Pierwsza pomoc i resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Podręcznik dla studentów. Kraków: Polska Rada Resuscytacji, 2006, s. 56. ISBN 83-89610-00-0.
