Wodorowęglan sodu

Wodorowęglan sodu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
addyt.	hydroksydodioksydowęglan(1−) sodu
wodor.	wodoro(trioksydowęglan) sodu
	Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.	wodorowęglan sodu
farm.	łac. natrium bicarbonicum
inne	soda oczyszczona, kwaśny węglan sodu, bikarbonat, E500b
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaHCO3
Masa molowa	84,01 g/mol
Wygląd	białe jednoskośne kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	144-55-8
PubChem	516892
DrugBank	DB01390
InChI
	InChI=1S/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1
	InChIKey
	UIIMBOGNXHQVGW-UHFFFAOYSA-M
Właściwości
	Gęstość
	2,20 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	10,3 g/100 g
	w innych rozpuszczalnikach
	nierozpuszczalny w etanolu i eterze
Temperatura rozkładu	ok. 50 °C
Zasadowość (pKb)	6,3
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2012-05-06]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według kryteriów GHS.
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 0 0
Temperatura zapłonu	niepalny
Numer RTECS	VZ0950000
Dawka śmiertelna	LD50 4220 mg/kg (doustnie, szczur)
	Podobne związki
Inne aniony	NaHSO; 4, NaHSO; 3
Inne kationy	KHCO; 3, NH; 4HCO; 3
Podobne związki	Na; 2CO; 3
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wodorowęglan sodu, pot. soda oczyszczona, E500b, NaHCO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy wodorowęglanów, wodorosól kwasu węglowego i sodu.

Właściwości[edytuj | edytuj kod]

Wodorowęglan sodu bywa też nazywany kwaśnym węglanem sodu. Ta nazwa może być myląca, gdyż w rzeczywistości wodny roztwór wodorowęglanu sodu ma odczyn słabo alkaliczny i zachowuje się w wielu reakcjach jak słaba zasada. Z kwasami reaguje z wydzieleniem dwutlenku węgla i wody:

NaHCO
3 + HCl → NaCl + H
2O + CO
2↑ (zobojętnianie kwasu solnego – głównego składnika soku żołądkowego)^[4]

NaHCO
3 + CH
3COOH → CH
3COONa + H
2O + CO
2↑

Nie reaguje z alkoholami i fenolami, co bywa wykorzystywane do odróżniania ich od kwasów karboksylowych w chemicznej analizie związków organicznych.

Jego własności spulchniające i pianotwórcze wynikają z faktu, że rozkłada się on w temperaturze powyżej 60 °C z wydzieleniem dwutlenku węgla:

2NaHCO
3 → Na
2CO
3 + H
2O + CO
2

W laboratorium najłatwiej jest go otrzymać przez wprowadzenie dwutlenku węgla do nasyconego wodnego roztworu węglanu sodu:

Na
2CO
3 + CO
2 + H
2O → 2NaHCO
3.

W przemyśle otrzymuje się go jako produkt pośredni przy otrzymywaniu węglanu sodu metodą Solvaya.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Stosowany jest jako jeden ze składników proszku do pieczenia, dodatek do żywności regulujący pH, składnik musujących napojów w proszku i tabletek musujących^[5], w lecznictwie (przy nadkwasocie), w gaśnicach pianowych (jako składnik części alkalicznej gaśnicy – wraz z rozpuszczonym środkiem spieniającym – zob. Spumogen), jako substancja pochłaniająca zapachy i wilgoć oraz do zmiękczania wody.

Zastosowanie w medycynie[edytuj | edytuj kod]

Wskazania^[6]:

ciężka kwasica metaboliczna (np. w wyniku zatrucia alkoholem metylowym)
zatrucie trójcyklicznymi lekami przeciwdepresyjnymi
hiperkaliemia.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-90, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ^a ^b Sodium bicarbonate (nr S6014) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-05-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Sodium bicarbonate (nr S6014) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-05-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 366, ISBN 83-7183-240-0 .
↑ Flavamed, 60 mg, tabletki musujące. Ulotka dla pacjenta: informacja dla użytkownika. Flavamed. [dostęp 2014-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
↑ Janusz Andres, Teresa Sokołowska-Kozub: Pierwsza pomoc i resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Podręcznik dla studentów. Kraków: Polska Rada Resuscytacji, 2006, s. 56. ISBN 83-89610-00-0.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CRC-1] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-90, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[Sial-2] Sodium bicarbonate (nr S6014) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-05-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Sial-US-3] Sodium bicarbonate (nr S6014) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-05-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[psc-4] Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 366, ISBN 83-7183-240-0 .

[Flavamed-5] Flavamed, 60 mg, tabletki musujące. Ulotka dla pacjenta: informacja dla użytkownika. Flavamed. [dostęp 2014-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].

[Andres-6] Janusz Andres, Teresa Sokołowska-Kozub: Pierwsza pomoc i resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Podręcznik dla studentów. Kraków: Polska Rada Resuscytacji, 2006, s. 56. ISBN 83-89610-00-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]