Przejdź do zawartości

Wodospad Wilczki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wodospad Wilczki w Międzygórzu
Wodospad Wilczki w zimie

Wodospad Wilczki (niem. Wölfelsfall) – wodospad na potoku Wilczka w Międzygórzu w województwie dolnośląskim. Dawniej znany również jako Wodogrzmoty Żeromskiego.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Wodospad znajduje się w górnym biegu Wilczki w Sudetach Wschodnich, w Masywie Śnieżnika. Próg znajduje się na wysokości ok. 570 m n.p.m., ok. 400 m w dół potoku od głównego skupiska zabudowań Międzygórza[1].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Jest to jeden z większych wodospadów w Sudetach[2] i drugi co do wysokości wodospad w ich polskiej części, po Wodospadzie Kamieńczyka w Karkonoszach. Jego wysokość wynosi 22 m. Przez długi czas wysokość wodospadu podawano jako wynoszącą 27 m[3][2], wobec czego uznawano go za najwyższy po polskiej stronie Sudetów. Aktualny stan wodospad osiągnął dopiero kiedy w 1997 r. wielka powódź wymyła, jak się okazało, sztucznie wykonany próg, który o ok. 5 m zwiększał wysokość kaskady[4]. Próg nadbudowano kamieniami ok. 1830 r. na polecenie ówczesnego właściciela wsi, Wilhelma von Magnisa, zapewne w celu podniesienia atrakcyjności obiektu dla turystów, coraz liczniej odwiedzających wówczas Międzygórze[5]. Zimą wokół kaskady tworzy się efektowny lodospad.

Powstanie wodospadu związane jest ze wznoszeniem się skrzydła trzeciorzędowego uskoku tektonicznego, przerywającego bieg potoku. Skały progu i wąwozu zbudowane są z gnejsów gierałtowskich. Z obecnego progu szerokości ok. 3 m wody spadają do niewielkiego kotła eworsyjnego wyżłobionego w mniej odpornych łupkach krystalicznych[2]. Wąwóz poniżej wodospadu, mający szerokość ok. 3 m[3], ok. 200 m długości i 10-18 m głębokości[1], nazywany jest Jarem Wilczki lub kanionem amerykańskim[3]. U jego końca znajduje się zapora przeciwrumowiskowa[4]. Po ok. 300 m Wilczka wypływa w szerszą dolinę, przegrodzoną w odległości ok. 800 m od progu wodospadu zaporą[1], wybudowaną tu w 1909 roku.

Ochrona wodospadu

[edytuj | edytuj kod]

W uznaniu wysokich wartości krajobrazowych wodospadu oraz w celu ochrony fragmentu bukowo-jodłowego lasu i interesujących zespołów mchów i wątrobowców rozwijających się na skalnych ścianach w jego sąsiedztwie, zespół ten objęto w 1958 r. ochroną w rezerwacie przyrody Wodospad Wilczki o powierzchni ok. 2,7 ha[3].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy znany opis rejonu wodospadu pochodzi z roku 1781 i wyszedł spod pióra H. Reissera. Przełom rzeki uchodził wtedy za niepokonany. Było tak aż do 1834 roku, gdy pruscy oficerowie Lutz i von Leuthold przepłynęli go wpław[5]. Od końca XVIII wieku wodospad był celem częstych wycieczek organizowanych z okolicznych kurortów – Lądka i Długopola-Zdroju. Z czasem zyskał też szerszą sławę. M. in. w 1800 r. podczas swej podróży po Dolnym Śląsku podziwiał go ówczesny ambasador Stanów Zjednoczonych w Królestwie Prus, a później prezydent USA John Quincy Adams. W XIX wieku, za czasów królewny Marianny Orańskiej powyżej wodospadu powstał niewielki park z fontanną, a otoczenie urządzono w stylu ogrodu romantycznego[5]. Z inicjatywy rodzeństwa Neglerów wybudowano pierwsze schody, poręcze i kładki z dojściami na punkty widokowe oraz na dno wąwozu[5]. Za zwiedzanie wodospadu pobierano wówczas opłatę. Po dawnym założeniu parkowym do dziś nie zachowały się żadne ślady.

Po utworzeniu rezerwatu w celu ograniczenia antropopresji zwiedzających i zapewnienia ich bezpieczeństwa w otoczeniu wodospadu odbudowano szereg dawnych dróżek i schodów dojściowych do wybranych punktów widokowych, które zabezpieczono poręczami. Nad samym wodospadem przerzucono stalowy mostek, umożliwiający komunikację między obydwoma brzegami Wilczki. Po gruntownej rewitalizacji z 2017 r., wykonanej kosztem 3 mln złotych, cała trasa wraz z kilkoma tarasami widokowymi i ławeczka- mi jest obudowana metalowymi barierkami i oświetlona[4].

Prawym (północnym) zboczem doliny, tuż ponad wodospadem, przebiega znakowany kolorem czerwonym szlak turystyczny czerwony Główny Szlak Sudecki na odcinku z góry Iglicznej przez Międzygórze do schroniska „Na Śnieżniku”[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Mapa geoportalu. [dostęp 2024-11-18].
  2. a b c Maria Irena Mileska (red. nauk.): Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski. Wyd. II, zmienione. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1992, s. 820-821. ISBN 83-01-09822-8.
  3. a b c d Zbygniew Martynowski, Krzysztof R. Mazurski: Sudety. Ziemia Kłodzka i Góry Opawskie. Wyd. I. Warszawa: Sport i Turystyka, 1978, s. 111.
  4. a b c Witold Komorowski. Wodospady. „Na Szlaku. Magazyn turystyczno-krajoznawczy”. R. XXXVIII (e-217 (413)), s. 3-9, listopad 2024. Oddział Wrocławski PTTK. ISSN 1230-9931. (pol.). 
  5. a b c d Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 198-205, 366-368. ISBN 83-7005-341-6.
  6. Mapa turystyczna. [dostęp 2024-11-18].