Wojak żabotowy

Wojak żabotowy
	Leistes bellicosus
	(De Filippi, 1847)
	; Samiec w szacie godowej
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	kacykowate
Podrodzina	wojaki
Rodzaj	Leistes
Gatunek	wojak żabotowy
Synonimy
	Leistes bellicosa (de Filippi 1847); Pezites bellicosa (de Filippi 1847); Sturnella bellicosa de Filippi 1847; Pezites militaris bellicosa (Filippi 1847);
	Leistes bellicosa (de Filippi 1847); Pezites bellicosa (de Filippi 1847); Sturnella bellicosa de Filippi 1847; Pezites militaris bellicosa (Filippi 1847);
podgatunek
	L. b. albipes Philippi & Landbeck, 1861; L. b. bellicosus (de Filippi, 1847);
	L. b. albipes Philippi & Landbeck, 1861; L. b. bellicosus (de Filippi, 1847);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wojak żabotowy^[4]^[5] (Leistes bellicosus) – gatunek małego ptaka z rodziny kacykowatych (Icteridae). Występuje w pustynnej części zachodnich Andów od skrajnie południowo-zachodniej Kolumbii do najbardziej na północ wysuniętych części Chile. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Filippo De Filippi, nadając mu nazwę Sturnella bellicosa. Opis ukazał się w 1847 roku w książce Museum Mediolanense: Animalia vertebrata, Classis II, Aves. Jako miejsce typowe w 1930 roku John T. Zimmer wskazał Limę w Peru^[1]^[6]. Czasami wojak żabotowy uznawany był za jeden gatunek z wojakiem długosternym (Leistes loyca) lub jednocześnie z wojakiem długosternym i wojakiem pampasowym (Leistes defilippii)^[1]^[7]^[8]. Wyróżnia się dwa podgatunki^[7]^[8]^[9]^[10]:

L. b. albipes Philippi & Landbeck, 1861
L. b. bellicosus (de Filippi, 1847)

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Leistes: gr. λῃστης lēistēs – złodziej, od λῃστευω lēisteuō – kraść (por. λῃζομαι lēizomai – grabić)^[11],
bellicosus: łac. bellicus – agresywny, wojowniczy^[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Nieduży ptak ze średnim, dosyć grubym u nasady, szpiczastym dziobem w kolorze kości słoniowej z niebieskawym odcieniem. Nogi od szarobrązowych do czarniawych. Tęczówki ciemnobrązowe, dolna powieka biała. Samce mają przeważnie szarobrązowe ubarwienie. Głowa i boki szyi czarniawe z długim szerokim białym paskiem brwiowym, który u nasady dzioba, przed okiem, ma czerwoną plamkę. Krótki biały pasek podwąsowy. Podgardle, gardło, szyja, pierś i górna część brzucha jasnoczerwone, otoczone są przez czarniawy pas, który obejmuje także brzuch. Boki w szarawe pasy z czarniawymi prążkami. Pokrywy skrzydeł szarawobrązowawe z czerwonymi brzegami. Samice są zdecydowanie bledsze i mniej brązowe od samców, z białym gardłem i bladoróżowym brzuchem. Młode osobniki podobne do samicy, ale bez czerwieni na brzuchu. Samica nieco mniejsza od samca. Podgatunek L. b. albipes nieco mniejszy od nominatywnego i mniej czerwono ubarwiony. Długość ciała z ogonem średnio 20,5 cm; średnia masa ciała: samiec 78,5 g, samica 61,4 g^[7]^[8].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Wojak żabotowy występuje w pustynnej części zachodnich Andów od skrajnie południowo-zachodniej Kolumbii do najbardziej na północ wysuniętych części Chile. Poszczególne podgatunki rozmieszczone są:

L. b. albipes – w południowo-zachodnim Peru od regionu Ica na południe do północnego Chile (regiony Arica y Parinacota i Tarapacá),
L. b. bellicosus – w południowo-zachodniej Kolumbii (departament Nariño), zachodnim Ekwadorze i dalej na południe do środkowego Peru (region Junín).

Jest gatunkiem osiadłym z możliwymi niewielkimi ruchami w okresie zimowym na niżej położone stanowiska^[7]^[8]. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 1,43 mln km²^[13].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Głównymi habitatami wojaka żabotowego są naturalne łąki, użytki zielone i grunty rolne. W przybrzeżnych rejonach pustynnych spotykany jest w oazach i nawadnianych uprawach. Zazwyczaj występuje na wysokościach do 2500 m n.p.m.^[7]

Dieta wojaka żabotowego nie jest dobrze zbadana, składa się przypuszczalnie ze stawonogów, drobnych kręgowców, nasion i owoców. Żeruje głównie na ziemi^[7].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Okres lęgowy w Ekwadorze trwa od marca do maja, a w Chile od października do listopada. Gniazda budowane są z suchej trawy i łodyg bez widocznej wyściółki. Część z nich ma solidną budowę i często przykryta jest rodzajem kopuły, inne są słabej konstrukcji; budowane są na ziemi, zwykle w niewielkim zagłębieniu umieszczonym pod osłoną traw lub niewielkich krzewów. W lęgu samica składa od 4 do 5 jaj w Ekwadorze i 3 do 4 jaj w Chile. Jaja są płowe, żółte, różowawe lub kremowobiałe z plamkami, kropkami lub rozmazanymi pręgami; średnie wymiary jaj: 25,4×18,5 mm. Okres inkubacji trwa 14 dni, pisklęta przebywają w gnieździe około 12 dni, brak dalszych informacji. Pasożytem lęgowym gniazd wojaka żabotowego jest starzyk granatowy^[7].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN wojak żabotowy klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[3]. Liczebność populacji nie została oszacowana, zaś jej trend oceniany jest jako stabilny ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku^[13]. Ptak ten opisywany jest jako pospolity^[3]^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Denis Lepage: Peruvian Meadowlark Leistes bellicosus (de Filippi, F 1847). Avibase. [dostęp 2022-09-19]. (ang.).
↑ Sturnella bellicosa, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2022-09-19] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Leistes bellicosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 406, 1999.
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Icteridae Vigors, 1825 – kacykowate – New World Blackbirds (wersja: 2021-05-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-19].
↑ Filippo de Filippi: Museum Mediolanense: Animalia vertebrata, Classis II, Aves. Mediolan: 1847, s. 15, 32. (wł.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Rosendo Fraga: Peruvian Meadowlark Leistes bellicosus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-09-19]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 805. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Oropendolas, orioles, blackbirds. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-10]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-09-08] .
↑ Leistes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-19] (ang.).
↑ bellicosus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-19] (ang.).
↑ ^a ^b Species factsheet: Peruvian Meadowlark Leistes bellicosus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-09-19]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[AviBase-1] Denis Lepage: Peruvian Meadowlark Leistes bellicosus (de Filippi, F 1847). Avibase. [dostęp 2022-09-19]. (ang.).

[itis-2] Sturnella bellicosa, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2022-09-19] (ang.).

[iucn-3] Leistes bellicosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-4] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 406, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Icteridae Vigors, 1825 – kacykowate – New World Blackbirds (wersja: 2021-05-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-19].

[oryg-6] Filippo de Filippi: Museum Mediolanense: Animalia vertebrata, Classis II, Aves. Mediolan: 1847, s. 15, 32. (wł.).

[botw-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Rosendo Fraga: Peruvian Meadowlark Leistes bellicosus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-09-19]. (ang.).

[HBW_16-8] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 805. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Oropendolas, orioles, blackbirds. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-10]. (ang.).

[hbwcheck6-10] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-09-08] .

[11] Leistes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-19] (ang.).

[12] bellicosus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-19] (ang.).

[birdlife-13] Species factsheet: Peruvian Meadowlark Leistes bellicosus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-09-19]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]