Wojciech Dankowski

Wojciech Dankowski Danek, Adalbertus
Data i miejsce urodzenia	ok. 1760 Wielkopolska
Pochodzenie	polskie lub czeskie
Data śmierci	po 1800
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna, muzyka klasycystyczna
Zawód	kompozytor, skrzypek, kapelmistrz

Wojciech Dankowski, Danek, Adalbertus (ur. ok. 1760, zm. po 1800) – polski skrzypek, kompozytor i kapelmistrz okresu klasycyzmu.

Życiorys

Pochodził prawdopodobnie z Wielkopolski, choć niektórzy badacze przypuszczają, że rodzina kompozytora była czeskiego pochodzenia (nosił on początkowo nazwisko Danek). Działał w klasztorze cystersów w Obrze, gdzie prawdopodobnie zdobył wykształcenie muzyczne. Około 1779 był tam muzykiem klasztornym. W latach 1787-1790 działał jako kapelmistrz i kompozytor przy katedrze w Gnieźnie. Józef Elsner podaje informację, nie potwierdzoną przez inne źródła, że około 1792 Dankowski był altowiolistą w teatrze niemieckim we Lwowie. Według przybyłego ze Śląska Elsnera muzycy poznali się we Lwowie, w którym Elsner dyrygował lwowską orkiestrą. Muzycy się zaprzyjaźnili, a Elsner bardzo cenił zdolności kompozytorskie Dankowskiego, którego wspomina w swoim Summariuszu (pamiętniku pisanym przez Elsnera w latach 1839–1841).

Prawdopodobnie na początku XIX wieku Dankowski działał w Poznaniu, gdzie w kościele Marii Magdaleny zachowała się pokaźna liczba jego utworów. Pełnił tam funkcję skrzypka, kapelmistrza, kompozytora. Kilka wczesnych autografów Dankowskiego z Obry Wielkopolskiej i kopie pisane przez M. Bocheńskiego z Grodziska Wielkopolskiego są podpisane nazwiskiem skróconym – Danek. Kompozycje Dankowskiego znane były nie tylko w Wielkopolsce, ale także w Wilnie, Krzemieńcu, Krakowie i innych ośrodkach.

Twórczość

Utwory instrumentalne Dankowskiego pisane są w stylu wczesnoklasycystycznym, zasadniczo w technice homofonicznej. Jako ostatnia część cyklu występuje dość często rondo. W dziełach wokalno-instrumentalnych tworzonych wyłącznie do tekstów religijnych zaznaczają się wyraźne wpływy szkoły neapolitańskiej. Utwory te zawierają także szerego elementów ludowych. Kompozytor wprowadza bowiem tańce typowe dla muzyki polskiej, jak polonez i mazur oraz instrumenty ludowe jak np. tuba pastoralis. Niekiedy też stosuje efekty techniczne naśladujące instrumenty ludowe (burdon).

Dla kompozycji Dankowskiego (obok 4-głosowego chóru i solistów) typowy jest następujący zestaw instrumentów muzycznych: 2 clarini, 2 rogi (nierzadko używane zamiennie), 2 skrzypiec i organy realizujące basso continuo. W późniejszych utworach, powstałych ok. 1780 kompozytor rozszerzył instrumentarium o flety, oboje, wiolonczele, klarnety i fagot.

Jego twórczość cieszyła się za życia autora dużą popularnością – jego utwory religijne przetrwały głównie w Wielkopolsce, ale także w innych regionach Polski. Znaczny zbiór dzieł tego twórcy posiada Archiwum Jasnej Góry). Autografy jego kompozycji zachowały się w zbiorach muzykaliów po kapelach kościelnych w Grodzisku Wielkopolskim, Świętej Górze w Gostyniu, Fary Poznańskiej oraz w archiwaliach muzycznych Katedry w Gnieźnie, a także w Kremnicy na Słowacji, Monachium (zbiory o prowieniencji Obra Wielkoposka), Pilznie koło Tarnowa, w Sandomierzu, Staniątkach koło Krakowa, Szalowej koło Gorlic, w Warszawie i Wilnie. Ponad 92 rękopisy utworów wokalno-instrumentalnych do tekstów religijnych zaginęło lub uległo zniszczeniu w czasie II wojny światowej, w tym, znaczna cześć dubletów.

W zachowanej spuściźnie kompozytorskiej Dankowskiego ważne są przede wszystkim utwory religijne (msze, requiem, motety, litanie). Obecnie utwory Dankowskiego zaczynają być wydobywane z niepamięci, są wykonywane na koncertach oraz nagrywane na płyty.

Bibliografia

• Danuta Idaszak: Dankowski, Danek, Adalbertus, Wojciech. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 2: CD część biograficzna. Kraków: PWM, 1984. ISBN 83-224-0223-6. (pol.)
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
• Danuta Idaszak: Dankowski [Danek], Adalbert (Wojciech). W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. D. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)